به گزارش خبرنگار سینماصبا، سید احمد محیط طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران(ایکوم) ضمن تشکر از مدیر موزه سینما برای نمایش این فیلم گفت: فیلم «لعبت باز» بیانگر فردی است که درباره یک دوره فطرت و فراموشی درباره یکی از هنرهای ملی و قدیمی این کشور یعنی خیمه شب بازی، از دانشگاه و شکل جدید آموزش هنر خارج شده و میان این موضوع و شیوه سنتی استاد- شاگردی پیوندی به وجود آورده و سعی در احیای مجدد این گونه نمایشی دارد.

وی ادامه داد: در پیشینه هنرهای نمایشی ایرانی همواره شیوه استاد- شاگردی وجود داشته است و گاهی انتقال هنر از پدر به پسر و در تمام اشکال هنری انجام می‌شده است. در شیوه قدیم آموزش، فرد باید قابلیت دریافت را برای خود به وجود می‌آرود تا در نهایت کار را از آن خود می‌کرده است. نکته مهم این است که هنرهای مختلف باید پاسخگوی نیازهای دوره معاصر نیز باشند. آقای ستاری یک مورج هستند و به ترویج هنر خود در سطح کشور و حتی نقاط دور افتاده می‌پردازد.

محمد بزرگ، نویسنده و منتقد سینما نیز گفت: در فیلم ایده‌ای یونیک مورد پرداخت قرار گرفته و این مستند دارای دو وجه است. بخشی از آن به احیای هنر خیمه شب بازی می‌پردازد و در وجه دیگر به سیاوش ستاری و زحمات او اشاره می‌شود. در این فیلم به نکات مغفول مانده در تاریخ ایران اشاره‌هایی وجود دارد که باعث تمایز آن از سایر آثار می‌شود.

[هدفم ثبت هنر فراموش شده خیمه شب بازی بود]

در ادامه پوریا نوری کارگردان اثر گفت: «لعبت باز» اولین فیلمی بود که من مقابل دوربین بردم. شخصیت سیاوش ستاری و سوژه خیمه شب بازی نیاز به تحقیق و کمک گرفتن از افراد مختلف داشت. این فیلم روندی طولانی را طی کرد و مراحل ساخت آن را از سال ۹۸ آغاز کردیم. آن زمان از ستاره اسکندری که به همراه آقای ستاری یک موزه خیمه شب بازی را اداره می‌کنند، در جریان شخصیت سیاوش ستاری قرار گرفتم.

نوری افزود: او از یک شخصیت کاریزماتیک بهره‌مند است و در مقطعی بسیار در تلویزیون فعال بوده است. برای مثال در مقام برنامه ریز با سریال پربیننده «پس از باران» همکاری داشته است. ستاری بنا به تشخیص خود از سینما و تلویزیون کناره گیری می‌کند و به سمت حوزه مورد علاقه خود، یعنی خیمه شب بازی می‌رود. سیاوش برخلاف بسیاری از بازیگران از سینما وارد حوزه نمایش عروسکی شد.

وی افزود: از ستاره اسکندری شنیدم که ستاری قرار است یک تماشاخانه سیار در سیستان و بلوچستان راه اندازی کند. مدیر وقت منطقه آزاد چابهار، خودرویی را در اختیار او قرار می‌دهد و از این طریق شروع کار او در شهر چابهار رقم می‌خورد و در مقابل، این مدیر از سیاوش می‌خواهد تا به وسیله کار خود بذر آرزو را در دل بچه‌های چابهار قرار دهد. من ایده ساخت این فیلم را با سیاوش مطرح کردم در ابتدا او چندان با این موضوع موافق نبود، زیرا فکر می‌کرد من نگاهی توریستی به این موضوع دارم. اما به مرور این کار شکل پیدا کرد و صورتی اجرایی به خود گرفت.

این کارگردان بیان داشت: علی شمس یکی از کارگردانان صاحب نام تئاتر کشور، نویسندگی «لعبت باز» را برعهده گرفت که جا دارد از او تشکر کنم. فیلمبرداری این اثر در شهرهای زنجان، اصفهان و سیستان و بلوچستان انجام شد و در مقطعی خودرو مربوط به اجرا تا اندازه‌ای مشهور شد که هنگام عبور از خیابان‌ها، بچه‌ها صدای عروسک‌های خیمه شب بازی را تقلید می‌کردند. ستاری خود فیلمساز بسیار خوبی است و در حین تولید این اثر با حساسیت بسیاری روند فیلمبرداری هر پلان را زیر نظر داشت. فیلمبرداری این اثر به صورت تک نفره انجام شد و بعدها دوستانی به من اضافه شدند. هدف من این بود که به نوعی بتوانم این هنر در حال فراموشی را به ثبت برسانم. افرادی نظیر سیاوش ستاری درباره ایران دغدغه‌مند هستند و من علاقه‌دارم درباره چنین افرادی فیلم بسازم.

فرید دغاغله تدوینگر «لعبت باز» نیز گفت: امروز شاهد نسخه کوتاه شده فیلم بودیم که برای نمایش‌های مختلف و ارتباط بهتر مخاطب با اثر تدوین شده است. در نسخه کامل این مستند به مراحل ساخت عروسک‌ها نیز پرداخته می‌شود و روند آموزش‌های آقای ستاری نیز در آن‌ها وجود دارد. او بخشی از وقت خود را به دعوت از چهره‌های صاحب نظر در خیمه شب بازی و گفت‌و‌گو با آن‌ها اختصاص داده بود که در نسخه دیگر فیلم به صورت کامل‌تر وجود دارد.

وی ابراز داشت: در باز بینی فیلم‌ها نکته‌ای که برای من اهمیت داشت این بود که سیاوش ستاری با غباری که زمان بر روی پدیده‌ها می‌نشاند، در حال مبارزه بود و با فراموشی ستیز می‌کرد. علی شمس نریشن بسیار خوبی را برای این اثر نوشت و توانستیم با استفاده از منابع آرشیوی، این فیلم را تکمیل کنیم. تلاش ما بر این اساس بود که مخاطب پس از مشاهده اثر بتواند اندکی درباره خیمه شب بازی صحبت کند.

[رسالت من اموزش خیمه شب بازی به نسل های بعد است]

سیاوش ستاری، رئیس یونیمای ایران و استاد خیمه شب بازی نیز گفت: افرادی که به سن و سال من هستند قطعا از تلوزیون ملی ایران در شب‌های چهارشنبه سوری شاهد خیمه شب بازی بوده‌اند. پس از مدت‌ها غیبت این هنر، سرانجام در سال ۷۱ جشنواره نمایش عروسکی در پارک شهر تهران برگزار شد. اما زمانی که به آنجا رسیدیم نشانه‌ای از اجرای نمایش خیمه شب بازی ندیدم. سرانجام تعدادی پیرمرد سر رسیدند و مشغول اجرا شدند. پس از آن من بسیار جذب تصاویری شدم که در اجرای نمایش شاهد آن بودم. آن افراد شیخ احمد و رضا خمسه‌ای بودند که بعدها به اساتید من تبدیل شدند.

وی ادامه داد: آن روز ذهن من درگیر این موضوع شد که اگر روزی این افراد سر بر خاک بگذارند، آیا فرزندان من می‌توانند شاهد هنرنمایی عروسک «مبارک» باشند یا خیر؟ من بسیار با مقوله یادگیری هنرهای سنتی درگیر هستم و به آن فکر می‌کنم. در نقطه‌ای که یک هنرمند هنرهای سنتی تصمیم گرفت تا ابزار هنر را از دست کودک خود جمع کند و دیگر این وسایل اسباب بازی کودک او نبودند، شروع نابودی هنرهای سنتی رقم خورد، چراکه کودکان به صورت ناخودآگاه و طی تکرار بازی با ابزار هنرهای سنتی، در حال آموختن و رسیدن به مهارت بودند.

وی بیان داشت: کشوری مانند ژاپن با هوشمندی بسیار به جای شیوه آموزش هنرهای سنتی، مدارسی را برای یادگیری ایجاد می‌کند و به همین دلیل است که هنرهای نمایشی سنتی ژاپن نظیر کابوکی و بونراکو بسیار مورد توجه توریست‌ها قرار می‌گیرد. رسالت من این بود که هنر خیمه شب بازی را به نسل بعد آموزش دهم و این موضوع را سرلوحه خود قرار دادم.

ستاری با بیان اینکه بسیاری بر این عقیده هستند که هنر خیمه شب بازی صورتی کهنه داشته و دیگر کارایی ندارد، خاطرنشان کرد: تجربه من در طول این سال‌ها نشان داده است که خیمه شب بازی به مسائلی هم چون سن و سال و… ارتباطی ندارد و حتی کودکان امروزی نیز بسیار جذب این هنر می‌شوند. خیمه شب بازی از نظر فرم ، شیوه‌ها و ابزارهای ارتباطی هنر کهنه‌ای نیست و تجربه من در ارتباط با بچه‌ها و در شهرهای مختلف این موضوع را ثابت کرده است. باید به این نکته توجه کنیم که این هنر در طول تاریخ چه فراز و فرودهایی را تجربه کرده است.

این استاد مطرح هنر خیمه شب بازی یادآور شد: خیمه شب بازی از طریق جاده ابریشم به ایران وارد شده و بر اساس روحیات ما تغییراتی در آن حاصل شده است و ویژگی‌هایی کاملا تازه و ایرانی پیدا کرده است. همچنین قصه‌های مورد استفاده در خیمه شب بازی در مقاطع گوناگون تاریخی شکلی به روز پیدا کرده‌اند. در ایران مقوله عروسک، گستردگی و کارکردهای بی‌شماری دارد و کم‌تر کشوری دارای چنین نقشی است و این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد.

شهرزاد مبرهن استاد خیمه شب بازی و همسر سیاوش ستاری نیز گفت: این فیلم برای من و سیاوش بسیار متاثر کننده است و هر بار پس از دیدن آن به گریه می‌افتم. از پوریا نوری برای ساخت این فیلم و سیاوش ستاری برای اینکه عاشقانه به راه خود ادامه می‌دهد تشکر می‌کنم.

در این برنامه افرادی همچون : حسین ریگی کارگردان سینما، شهرزاد مبرهن استاد خیمه شب بازی، پوپک عظیم پور مدرس هنرهای نمایشی، ندا قائدی و آذر تجلی منشی صحنه برحسته سینما، امید خاکپورنیا کارگردان، یاسر برزگر کارگردان، مرجان پورغلامحسین کارگردان، علی گودرزی کارگردان، صهبا شرافتی بازیگر، آرزو تاج نیا بازیگر، امین قلی پور عکاس، سعید مسرور مجری طرح و مدیر تولید حضور داشتند.