به گزارش خبرنگار سینما صبا، فیلم سینمائی «ملودی» بعد از کسب افتخارات جهانی خود در چندین جشنواره جهانی این بار راهی زوریخ شد.

ملودی داستانی شاعرانه دارد و در مورد دختری آهنگساز است که می‌خواهد با صدای پرندگان برای کودکان سرطانی قطعه‌ای موسیقی بسازد. دیمن زندی، علیرضا استادی، مقداد اسلامی، صفر حقدودوق، زولفیا سادیکووا، هانا آقایی، امیر آریا عباسی، داریوش اشرفی، محدثه مهدوی و فرشید قاسمی در این فیلم بازی کرده‌اند.

انتخاب فیلم «ملودی» در بخش مسابقه دهمین جشنواره فیلم ایرانیان زوریخ، بهانه‌ای برای مصاحبه با کارگردان این فیلم، بهروز سبط رسول شد تا ناگفته‌هائی را از زبان این فیلمساز بخوانیم.

*** جرقه این فیلمنامه فلسفی و شاعرانه از کجا زده شد؟
من با آموزش موسیقی سنتی وارد هنر شدم و چند وقتی بود که در فکر بودم چگونه با صدای پرندگان می‌شود در دستگاه موسیقی سنتی ایران قطعه‌ای اجرا کرد. وقتی در آواز و با حنجره انسانی می‌شود تحریرهائی شبیه به آواز پرندگان سر داد، حتما با ساز هم می‌شود این کار را انجام داد اما آیا آواز پرندگان را می‌شود در قالب پرده‌های یک دستگاه ایرانی گنجاند؟ این جرقه‌ای بود که در ذهنم زده زده شد ولی در ادامه به دنبال فنی کردن این مسئله نبودم و داستانی شاعرانه پدید آمد که دختری آهنگساز می‌خواهد با صدای پرندگان برای کودکان سرطانی قطعه‌ای موسیقی بسازد.
***آیا می‌توان گفت این داستان ریشه در فرهنگ و ادب ایران دارد؟
با افتخار داستان در جاهائی از سیمرغ عطار نیشابوری وام گرفته شد ولی کاملا این داستان ساخته و پرداخته تجربیات و بانک عاطفی خودم بود.
***فرم بصری و روایی فیلم با چه ساختارهایی پایه‌ریزی شده است؟ مخاطب قرار است چگونه به درون‌مایه روایتی که دنبال می‌کند ورود کرده و با جهان فیلم همراهی کند؟
فرم با توجه به محتوای عرفانی و شاعرانه، با کمک رنگ و نور و طبیعت با استفاده از نماهای ثابت و حرکت آرام دوربین در تدوین از شکستن زمان شد. در زمان تدوین فیلم با کمک فکری دوست خوبم آقای هوشنگ فلاح که مشاوره فیلمنامه را هم بر عهده داشت، توانستیم به فرمی برسیم که مخاطب به آینده سفری کوتاه دارد و تعلیق فیلم را با کمک آمیختن پلان‌ها بالا بردیم.
***فکر می‌کنید مخاطب کنونی سینما به دیدن اینگونه فیلم‌ها علاقه داشته باشد؟
من که بودم می‌رفتم و فیلم را می‌دیدم. (می خندد). خیلی دور از واقعیت نمی‌گویم. چون من به شخصه از سینمای امروز ایران خسته شدم.
***چرا؟
امروز یا فیلم‌ها کمدی است آن هم از نوع بسیار نازل از نظر کیفی. دائما با کمک رقص و حرکات موزون می‌خواهند فروش کنند. یا قتل است و یا خیانت و … اما من تشنه فیلم‌هایی هستم که ساعاتی من را به دنیای دیگری ببرد. مثل یک شعر از مولانا، من را به فکر فرو ببرد. از دیدن قاب‌های زیبا لذت ببرم و بدانم که دنیای دیگری هم هست که متعلق به درون ماست. من در این دنیا وقت کمی دارم و می‌بایست یاد بگیرم و عمل کنم. من انسان، برای وقت گذرانی‌های بیهوده به این دنیا نیامده‌ام.
***معتقد نیستید که انسان امروز نیاز به تفریح هم دارد؟
به شدت قبول دارم. اما اگر شما یک غذای بی‌کیفیت را در طبیعت میل کنید، تفریح است؟ یا یک غذای سالم، نه تشریفاتی، حتی نون و پنیر را بخورید؟ فیلمی که ما فکر می‌کنیم برای تفریح آن را می‌بینیم هم باید دارای محتوای سالم و درست باشد تا تفریح ما کامل شود. هنر خوب می‌تواند روح را تازه کند. نمی‌گویم فیلم من اینگونه است ولی تلاشم را کرده‌ام. یک موسیقی ناهنجار، لحظه‌ای شاید برای ما جالب باشد ولی وقتی تکرار می‌شود روح ما را آزرده خواهد کرد.
***اگر اکثر فیلم‌های امروز بی کیفیت هستند، چرا بازیگران و هنرمندان در آن شرکت می‌کنند؟
دوست بازیگری من را نصیحت می‌کرد و می‌گفت تخم‌مرغ‌هایت را در یک سبد نگذار چون مشکل مالی پیدا می‌کنی. اما من معتقدم هر کسی یک خریداری دارد. شاید با انتخاب نکردن پیشنهادات بد ما مدتی با مشکل مالی روبرو شویم اما در نهایت راه خود را پیدا می‌کنیم. بازیگران ما به نظرم اشتباه می‌کنند. اگر به بازی خود مطمئن هستند فیلمنامه‌های بد را نباید بپذیرند.
***شما وقتی مشکل مالی دارید وسوسه نمی‌شوید تا کار بدی را قبول کنید؟
سال‌ها قبل در مصاحبه‌ای به صراحت گفتم که مسافر کشی می‌کنم ولی از سینما دست نمی‌کشم. من بارها این کار را کردم اما تا الان کاری نکردم که از خودم خجالت بکشم. سرمایه‌گذار خیلی اهمیت دارد.
***شما با سرمایه گذار کار کردید؟
بله. سرمایه‌گذاری که از فیلم چیزی نمی‌داند، به خاطر یک هوس زودگذر به ما نزدیک شد و وسط کار ما را رها کرد و خیلی اذیت شدیم ولی هر طوری بود کارم را تمام کردم. من صندلی‌ای که روی آن می‌نشستم و فیلم را تدوین می‌کردم را فروختم تا فیلمم را تمام کنم. من مسافرکشی کردم تا فیلمم را تمام کنم!
***در کدام فیلم به این مشکل خوردید؟
الان نمی‌توانم چیزی بگویم ولی به موقع خواهم گفت. خواهم گفت که بعضی از سرمایه گذاران فیلم را مثل کالای بی‌ارزش می‌بینند و فکر می‌کنند فقط پول کار انجام می‌دهد و به صاحب اثر توجهی ندارند.
*** اما در این اوضاع و احوال، به هر حال سرمایه‌گذار هم سهم مهمی دارد.
حتما دارد. اما او پول یک بوم نقاشی را داده و صاحب اثر را نباید فراموش کند… مثلا یک بوم نقاشی یک میلیون تومان می‌ارزد می‌دهیم به دست کمال الملک یا می‌دهیم دست یک آدم بی‌تجربه. تفاوتی ندارد؟ سرمایه‌گذاران باید تا آخر پای قول و قرارهای خود بمانند تا یک اثر به نتیجه برسد.
***چرا فیلم «ملودی» را در ایران و تاجیکستان ساختید؟
برای بین‌المللی کردن بیشتر فیلم به دنبال فرهنگی مشترک در آن سوی آب‌ها می گشتم و تاجیکستان را انتخاب کردم.
***این کار شما باعث افزایش هزینه نشد؟
هزینه‌ای که برای این فیلم در دو کشور و با توجه به صعود قیمت دلار شد، با توجه به وجود مدیر تولید بسیار دلسوز آقای مجتبی نورمحمدی و دوستان دیگر، و همینطور تجربه من در کنترل هزینه‌ها، نهایتا از فیلم‌هایی که در ایران تولید می‌شود، نیز کمتر شد. ضمن اینکه ما برای ارسال فیلم به آکادمی اسکار عزم خود را جزم کرده بودیم و بهترین انتخاب، کشور تاجیکستان برای این تصمیم بود.
***فیلم در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر حضور داشت؟
بله. در بخش بین‌الملل به نمایش درآمد.
***از مسیر حضور فیلم در جشنواره‌های مختلف بگویید.
فیلم در ابتدا بعد از چند بار بازبینی از طرف تاجیکستان برای معرفی به آکادمی اسکار ۲۰۲۴ انتخاب شد. اما تاجیکستان چون بیش از ۵ سال بود که در اسکار شرکت نکرده بود، می‌بایست در تاریخی معین فیلم به اسکار معرفی می‌کرد که از لحاظ اداری به دوره بعد موکول شد. اما این موفقیت بزرگی بود که فیلم ما بتواند مسئولان آن کشور را متقاعد کند که بهترین گزینه برای معرفی به اسکار است. بعد از آن دلم می‌خواست در جشنواره الف انتخاب شود که ۱۵ جشنواره فقط این شرایط را داشتند و در یکی از آنها یعنی پنجاه و چهارمین جشنواره گوا انتخاب شدیم و فیلم به نمایش درآمد. جشنواره چنای، جشنواره بریتانیا، جشنواره مادرید، جشنواره فجر، جشنواره زوریخ، جشنواره راه ابریشم چین، جشنواره ازمیر، جشنواره فیلم دبی، جشنواره کاتولیک‌های کره جنوبی، جشنواره ازبکستان و… هم از دیگر دستاوردهای این فیلم در حضور جهانی بود.

***از حضور این فیلم در جشنواره های فیلم خارجی راضی بودید؟
اتفاقات خوبی برای فیلم افتاد. از انتخاب فیلم از طرف تاجیکستان برای اسکار گرفته تا جشنواره الف جهان، اما می‌توانست حضورش در محافل، خیلی بهتر از این هم بشود.
***چرا؟
در سال ۲۰۲۳ فضای حاکم بر جشنواره های خارجی بر روی مسائل دیگری متمرکز شد و فیلم ما کاملا با آن فضا فاصله داشت. فرض کنید که در جشنواره ونیز، رئیس جشنواره پرچم به دست می‌گیرد و در حال شعار دادن است. مسلما فیلم‌هائی که در راستای شعارهای او و تیم جشنواره باشد مد نظر خواهد بود. به نظر من آنها بهتر بود بخش‌هائی را برای آن موضوعات خاص ایجاد می‌کردند و فیلم‌ها را در همان بخش قضاوت می‌کردند و موجب نمی‌شدند تا ژانرها و موضوعات دیگر از گود خارج شوند!
***در جشنواره فجر هم مشکلی بود؟
جشنواره فیلم فجر بسیار بی نظم بود. اولا که بخش بین‌الملل بسیار کم رنگ بود. با وجود مدیرانی لایق و با تجربه که در بخش بین‌الملل داشتیم اما پنداری سیاست جشنواره بیشتر بر روی فیلم‌های داخلی متمرکز بود و این مسئله متاسفانه باعث دور شدن معنای بین‌المللی بودن جشنواره می‌شود. پخش یک مسابقه فوتبال تمامی برنامه‌های پخش فیلم ما را بر هم زد و نهایتا ما نتوانستیم فیلم خود را ببینیم. یک روز مانده به پخش فیلم، ما از پخش فیلم خبر دار شدیم و خبر رسانی قاعدتا بسیار ضعیف انجام شد.
*** حضور در جشنواره های داخلی بیشتر برای شما اهمیت دارد یا خارج از کشور؟
برای من موفقیت فیلم در عرصه داخلی و جهانی اهمیت دارد. در جشنواره‌های خارجی قاعدتا رقابت بسیار سنگین و سخت است زیرا باید با فیلمسازان بیشماری از جهان رقابت کرد ولی ایران کشور ماست و موفقیت در ایران در کنار هم‌وطنان خود مسلما بسیار دلنشین خواهد بود. با این وجود معتقدم که جشنواره‌های داخلی می‌بایست به سمتی بروند تا فیلمسازان ما برای شرکت در آنها مشتاق‌تر شوند. الان جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان در پیش است. ما هم فیلم «ملودی» را برای شرکت در این جشنواره ارائه داده‌ایم. فیلمی که در جهان توانسته رقابت خوبی را تا کنون با وجود همه مشکلات داشته باشد، انتظار می‌رود در این جشنواره داخلی هم راه خود را پیدا کند تا بیشتر دیده شود.
***آیا برای شما سخت نبود که همزمان نویسنده، تهیه کننده، کارگردان و تدوینگر این فیلم باشید؟
این سومین فیلم بلند من بود و من در همه این فیلم‌ها، هر چهار نقش را ایفا کردم و تقریبا می‌شود گفت که از ابتدا تجربه کردم که همه این کارها را با هم انجام بدهم.

***درباره پخش کننده فیلم بگوئید.
پخش کننده فیلم «ملودی» شرکت دریم لبز فیلم فرانسه، نسرین میرشب است و ایشان در کار خود بسیار حرفه‌ای و کاربلد عمل می‌کند. خانم میرشب فیلم‌های با ارزش زیادی را به عرصه جهانی معرفی کرد و ما از همکاری با ایشان بسیار خشنود هستیم.
***نظرتان را درباره فیلم‌هائی که اکنون در ایران تولید می‌شود بگوئید؟
نیازی به گفتن من نیست. همه می‌دانند که کیفیت فیلمها بسیار پائین آمده است و این شاید به دلیل اوضاع اقتصادی باشد که تهیه کنندگان فیلم فقط به دنبال برگشت سرمایه خود هستند نه کیفیت فیلم.
***آیا شما هم در نهایت این راه را نخواهید رفت؟
من فقط سعی می‌کنم کاری کنم که از خودم خجالت نکشم. امیدوارم خداوند به من کمک کند که من شرمنده خودم نشوم. من ایمان دارم که خداوند کمک می‌کند تا کسانی را جلوی راه ما قرار بدهد که می‌خواهند فیلم انسانی و باکیفیت ساخته شود. هنر جائی برای ریسک نیست. اگر بتهوون می‌خواست شرمنده خودش شود هرگز نام و آثارش تاکنون ماندگار نمی‌شد. امیدم به خداست تا ما را محتاج نکند تا دست به تولید هر اثری بشویم که بعدا از خودمان خجالت بکشیم.
***آیا فیلم «ملودی» در ایران اکران می‌شود؟
پروانه نمایش فیلم را برای سینماهای کشور را گرفتیم اما فعلا منتظریم تا در بهترین زمان این کار انجام بشود.
مینا رضایی