به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون صبا، مستند «تفنگداران جنوب» به کارگردانی علی بلندنظر در هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند حضور دارد و از شبکه مستند سیما پخش خواهد شد، به همین منظور با این کارگردان به گفت‌وگو پرداختیم؛ در ادامه با ما همراه باشید.

بلندنظر درباره سوژه مستند خود توضیح داد: مستند «تفنگداران جنوب» روایت اتحاد و مبارزات مردم فارس بزرگ (فارس، کهگیلویه بویراحمد و بوشهر) در برابر استعمار بیگانگان  در سال‌های پایانی حکومت قاجار است؛ زمانی که بریتانیا برخلاف قوانین بین‌المللی، یک نیروی نظامی با عنوان پلیس جنوب‌ ایران یا تفنگداران‌ جنوب‌ ایران در جنوب کشورمان مستقر کرده و به ظلم و تجاوز و تعدی می‌پردازد. مردم فارس به رهبری صولت‌الدوله قشقایی، با همرزمی ناصر دیوان کازرونی و با حکم جهاد آیت‌الله سید عبدالحسین لاری، با هم متحد شده و در برابر تجاوز بیگانگان قیام می‌کنند.

او با اشاره به دلیل انتخاب این بخش از تاریخ کشورمان برای ساخت مستند گفت: کشور ما، بزرگان و حماسه‌های بسیاری در تاریخ و علی‌الخصوص تاریخ معاصر دارد. ایل قشقایی هم به عنوان جگرگوشه این مملکت از این قائده مستثنی نیست. احساس می‌کنم در مورد تاریخ قوم قشقایی، متاسفانه آنطور که باید حق مطلب ادا نشده است. شاید یکی از دلایل این امر آشنایی کمتر مستندسازان و فیلمسازان حرفه‌ای و شناخته شده با تاریخ این ایل گرانمایه باشد. البته در گذشته کارهایی هم انجام شده که احساس می‌کنم آنهم به دلیل عدم شناخت کافی نتوانسته حق مطلب را ادا کند.

وی ادامه داد: لذا چون بنده خودم از ایل قشقایی هستم و از کودکی در این ایل زیست کرده‌ام و به تاریخ و فرهنگ این مردمان شریف و دوست‌داشتنی تا حدی تسلط دارم، احساس کردم که سینما و تلویزیون می‌تواند محل مناسبی برای اشاعه‌ی فرهنگمان باشد. برای همین تصمیم گرفتم این برهه‌ی مهم تاریخی و بزرگان و سلسله اتفاقات آنرا به تصویر بکشم. امیدوارم در حد خودم توانسته باشم ادای دینی به مردم سرزمینم کرده باشم.

این مستندساز درباره مسیر تحقیق و پژوهش این مستند گفت: چالش برانگیزترین قسمت این فیلم تحقیق و پژوهش آن بود که به مدت دو سال طول کشید و حتی در حال تولید و پس از تولید هم ادامه داشت. تعدد منابع مختلف و بعضا اختلافاتی که در منابع بود کار ما را به شدت سخت کرده بود و واقعا در قسمت‌هایی از کار دچار سردرگمی شده بودیم. تحقیق اسنادی و کتابخانه‌ای را به همراه خانم پروانه دُرّی شروع کردیم و سپس آقای گشتاسب بلندنظر به گروهمان اضافه شدند، که با تجربه‌ای که داشتند قسمت بزرگی از این مسئولیت خطیر را برعهده گرفتند و تا حدی شانه‌های ما را از سنگینی بار این مسئولیت بزرگ سبک کردند. 

وی اضافه کرد: در پایان هم با مشاوره و راهنمایی‌های آقای دکتر منصور نصیری طیبی توانستیم این مسئولیت را به سرانجام برسانیم و به یک روایت منسجم و صادقانه برسیم. در قسمتی از پروژه هم که مربوط به «ایاز شیبانی (کاپیتان کُش)» بود، اطلاعات کتابخانه‌ای محدود بود که به سراغ تحقیقات میدانی رفتیم و با تجمیع اطلاعات از کتاب‌های موجود، گزارش‌های تلویزیونی، بازدید از محل و اسناد موجود از جمله سنگ قبرها، اسناد مکتوب به جا مانده در صندوق‌های اهالی و همچنین تحقیق از بزرگان طایفه‌ی فارسیمدان به پژوهش نهایی رسیدیم.

بلندنظر با اشاره به اینکه در تولید این مستند، پژوهش بصری هم داشته است، گفت: پس از پژوهش‌های میدانی و کتابخانه‌ای، نوبت به پژوهش بصری رسید. در این مرحله ما باید اطلاعات به دست آمده را بر اساس مدیوم سینما طبقه‌بندی می‌کردیم. این مرحله را با کمک دوست و همکار گرانقدر، آقای محمد ناصریراد که یکی از بهترین متخصصین سینما در استان فارس است پیش بردیم. این مرحله هم بسیار چالش‌برانگیز بود، چرا که منابع تصویری بسیار کم بودند و هر آنچه هم که بود قبلا بارها و بارها استفاده شده بود و خطر این را داشت که کار را از نظر بصری به سمت کلیشه و تکرار ببرد. بجز آرشیوهایی که از مرکز اسناد استان فارس، مرکز آرشیو صدا و سیما و فیلمخانه ملی بدست آوردیم، به پیشنهاد آقای ناصریراد از چند فیلم که نزدیک به آن دوره تاریخی بود استفاده کردیم، که ترکیب این منابع با تدوین ایشان باعث شد فیلم‌مان شبیه هیچ فیلم دیگری نباشد و رنگ و بوی مخصوص به خود را بگیرد  و در عین حال برای مخاطب هم جذاب باشد.

وی در پاسخ به این سوال که چرا ساخت مستند از چنین سوژه‌هایی کمتر رخ می‌دهد، در پایان گفت: به نظر من سختی کارهای پژوهشی باعث می‌شود که فیلمسازان حرفه‌ای کمتر به سراغ چنین موضوعاتی بروند. از آنجایی که گردش مالی در سینمای مستند فاجعه‌بار است، کاملا باید این حق را به فیلمسازان داد. به عنوان مثال ما در فیلم تفنگداران جنوب سه سال درگیر ساخت پروژه بودیم. کاری بسیار سنگین و در قسمت‌هایی با پروداکشن و پست پروداکشن، بیشتر از بیست نفر عوامل حرفه‌ای به صورت مستقیم درگیر پروژه بودند. در صورتی که بودجه ما در طبقه متمرکز با هزینه بسیار پایینی تصویب شده بود و اگر همکاران همشهری من از جان و دل مایه نمی‌گذاشتند و چشم بر روی مسائل مالی نمی‌بستند، قطعا این کار با این کیفیت به سرانجام نمی‌رسید. 

دیگر عوامل تولید این مستند عبارتند از تصویربردار و تدوینگر: محمد ناصریراد، ناظر کیفی: حسن نقاشی، مجری طرح: احسان بلندنظر، صدابردار: علی بلندنظر، همکار صدابردار: آرمین قربانی، صدابردار استودیو: مجتبی اوجی، تهیه کننده اجرایی: پروانه دُرّی، گروه تحقیق و پژوهش: گشتاسب بلندنظر، پروانه دُرّی و علی بلندنظر، مشاور پژوهش: دکتر منصور نصیری طیبی، انیمیشن و جلوه‌های ویژه: وحید مباشری، طراح صحنه و لباس: علی بلندنظر، فیلمبردار هوایی: نوید عباسی، مدیر تولید و مشاور حقوقی: زین‌العابدین یزدانیان، طراح گریم: فرناز فتحی‌زاده، مدیر صحنه: کاظم دشمه، دستیار کارگردان: علیرضا شهسواری فرد، دستیار فیلمبردار: مسیحا رحیمی، جانشین تولید: خدایار شیبانی، گروه تدارکات: جمال بهمردی، خسرو شیبانی و میثم رضایی، برنامه‌ریز: طیبه عُقبی‌حسینی، انتخاب بازیگر: مسیحا رحیمی، منشی صحنه: نیلوفر تقوی فرد، عکاس: تیا رعیت، تایپوگرافی و پوستر: بهاره دُرّی، مدیر روابط عمومی: اصغر بُرقه، مشاور رسانه‌ای: ساسان حیدرپور، پشتیبانی فنی: اسماعیل پرویزی، راوی گفتار متن: احسان کاویانی شش‌بلوکی، صداپیشه‌گان: علی یعقوبی، رحمت‌الله صمدی، عبدالکریم قشقایی، پدرام افشین‌فر، محمدعلی امیری و علی بلندنظر، بازیگران: مهران محمدی، مریم دهو، حمید قزل‌بیگلو و علی بلندنظر. با سپاس از حضور گرانقدر: داریوش خان بهادری، حسینقلی خان فارسیمدان، حاج امان الله قره بیگی، غلامعلی کیامرثی، ذلیخا شیبانی، منوّر شیبانی و هومان عباسی شیبانی و با تشکر ویژه از: زنده‌یاد یزدان عباسی شیبانی. تهیه‌کننده و کارگردان: علی بلندنظر.

مستند «تفنگداران جنوب» امشب یکشنبه ۱۳ آبان ماه ساعت ۲۱ از شبکه مستند سیما پخش می‌شود و بازپخش‌های آن فردا ساعت ۹ صبح و ۲۴ خواهد بود.