سمیه خاتونی/صبا؛ این بازیگر در چهل و سومین جشنواه فیلم فجر با فیلم «صیاد» در نقش همسر شهید صیاد شیرازی حضور دارد. در گفت‌و‌گوی پیش‌رو روزنامه‌نگار صبا درباره چالش‌های بازیگر و ایفای نقش پرسش‌های خود را با مارال بنی‌آدم مطرح کرد.

برای شما نقش‌پردازی تا چه اندازه در گرو متن و فیلمنامه است؟

نقش‌پردازی گرچه به شدت وابسته به فیلمنامه است، اما تنها به آن محدود نمی‌شود. فیلمنامه شخصیت‌ها را خلق می‌کند، انگیزه‌ها و مسیر تحول آن‌ها را مشخص می‌کند و دیالوگ‌ها نیز در شکل‌گیری این کنش‌ها تأثیرگذارند. با این حال، اجرای نهایی شخصیت‌ها به بازیگر و کارگردان بستگی دارد. حتی اگر فیلمنامه‌ای قوی وجود داشته باشد اما بازیگر نتواند عمق و درک لازم را داشته باشد یا کارگردان هدایت درستی انجام ندهد، روی پرده زنده و قابل باور نخواهد شد. از طرف دیگر، گاهی بازیگری فوق‌العاده و کارگردانی دقیق می‌تواند حتی شخصیتی متوسط را به اثر ماندگاری تبدیل کند. در کل، نقش‌پردازی یک تعامل پیچیده بین فیلمنامه، بازیگر، و کارگردان است و هر سه عامل در نتیجه نهایی نقش مؤثر هستند.

آیا امکان دارد بازیگر به نقشی که فاقد لایه‌های عمیق است، عمق ببخشد؟

موفقیت یک بازیگر در ایفای نقش، وابسته به استعداد، تجربه و خلاقیت اوست. حتی یک نقش ساده در فیلمنامه، با اجرای خلاقانه بازیگر، می‌تواند به عمق و جذابیت بیشتری دست یابد. به عنوان نمونه، به بازی واکین فینیکس در فیلم «جوکر» اشاره می‌کنم که کاملا در گرو جزئیات اجرایی و خلاقیت بازیگر است. آنچه که فینیکس به نقش می‌دهد اعم از نوع نگاه، بدن، صداسازی و جزئیات ریز اجرایی باعث می‌شود که این نقش به یکی از ماندگارترین نقش های تاریخ سینما بدل شود. البته در مقابل اگر یک فیلم‌نامه به کلی مثلا فاقد هرگونه بستر مناسب برای شخصیت پردازی باشد مشخصا بازیگر هر قدر هم که توانایی داشته باشد نمی‌تواند معجزه کند و در چنین شرایطی بزرگترین بازیگران هم در نقش پردازی دچار محدودیت خواهند شد. در کل نقش بازیگر در خلق و دگرگون‌سازی نقش‌ها بسیار مهم است، اما عوامل دیگری مانند فیلمنامه نیز در این موفقیت نقش مهمی دارند.

نقش شما در فیلم صیاد ما را به یاد کدام قشر از زنان در دهه ۶۰ می اندازد؟ و تعبیرتان از روزهای پرفشار جنگ بر این فشر از زنان چیست؟

به نظر من در زمان جنگ، همه افراد چه در خانه و چه در میدان، همه در جنگ سهیم بودیم و در سختی‌ها و فداکاری‌ها شراکتی همدلانه وجود داشت. حضور در جبهه، صرفاً محدود به میدان جنگ نبود، بلکه در خانه، محل کار و … نیز جنگ وجود داشت. یعنی این نبود که کسی که خانه‌دار باشد و یا کسی که شغل دیگری داشته باشد مثل پزشک‌ و یا معلمی در یک مدرسه است، در جنگ شرکت نکردند، حتی خود من که در آن زمان خردسال بودم به نوعی در این رنج شریک بودم و در این راه همگی سربازانی بودیم که در سطوح مختلف به وطن و آزادی خدمت کردیم و پابه‌پای تمام رزمنده‌ها و عزیزانی که جانشان را در کف دست گذاشتند و برای رهایی از بند اسارت مبارزه کردند، خون دل خوردیم ما سربازانی بودیم که در اشل‌های مختلف زیست کردیم حالا می‌توانستیم کودک، مادر و یا پدرانی باشیم که حتی پایشان هم به جبهه نرسیده بود، اما در جنگ سهیم بودند. برای این سوال خیلی جواب است، اما خلاصه‌تر اینکه ما هر کدام نماینده‌‌ای بودیم از زنانی که در جبهه حضور داشتند و حالا این جبهه خانه ما بود، این جبهه محل کار ما بود همه ما در آن فداکاری، مشقت و ترس از دست دادن عزیزان شریک بودیم.

برای در آوردن اتمسفر نقش از چه منابعی استفاده کردید؟ (تجربه زیسته، تحقیقات میدانی و یا و‌تماشای یک فیلم و‌…)

من از تمام متریال و تحقیقاتی که همسرم علی سرابی برای هر چه بهتر اجرا کردن نقش شهید صیاد شیرازی بهره برده بود، استفاده کردم. کاملا واقف بودم که شهید، خانواده‌ای بسیار متدین و مذهبی داشتند و مهمترین آرمانی که در زندگی‌شان بسیار مشهود است، وطن‌پرستی‌شان است و اینکه چطور نگاه وطن‌پرستانه سرپرست خانواده، بر سایر اعضای خانواده نیز تاثیر گذاشته بود، چه بسا وقتی که سرپرست یک خانواده به این صورت تمام جهان بینی‌اش در وطن‌پرستی و حفظ خاک خلاصه می‌شود، قطعا خانواده هم به طبع از بزرگ خانواده این جهان‌بینی را پیدا خواهند کرد و من خیلی سعی کردم که در ایفای نقش هم این هم‌پا بودن و هم سنگر بودن بانو را نشان دهم، تا به درست‌ترین شکل نقش همسر شهید، در همراهی و هم‌سنگری او به تصویر کشیده شود. با اینکه نقش من بسیار کوتاه بود ولی تمام تلاشم را کردم که انعکاس خوبی از آن فضا و احساس هم‌سنگری را ایجاد کنم.

از تجربه بازی خود با نقش مکمل خود(همسرتان) در سینمایی صیاد بگوئید

همانطورکه گفتم نقش بسیار کوتاهی در فیلم داشتم اما برای اینکه آن فضای خانوادگی گرم و صمیمی بیشتر احساس شود، این نقش را قبول کردم و سعی کردم که با همان نقش کوتاه، آن حس خانواده بودن را بدون محدودیت ایجاد کنم.

برای بازی در نقش همسر صیاد شیرازی، آیا مواجهه با خود همسر شهید داشتید، یا ترجیح دادید خودتان آن را بازسازی کنید ؟

نه متاسفانه قسمت نشد، چون ایشان به رحمت خدا رفتند و من فکر کنم که دقیقاً در همان دوران فیلمبرداری بود که من خبر فوت ایشان راشنیدم و خیلی متاثر شدم. خیلی دوست داشتم که قطعاً این فیلم را ببینند ولی متاسفانه قسمت نشد و امیدوارم خانواده محترم‌ و عزیز شهید صیاد شیرازی وقتی این فیلم را می‌بینند، دوست داشته و از کار ما راضی باشند تا تمام تلاش، صبوری و زحمات گروه نتیجه داده باشد.در اکران اول خانواده شهید صیاد شیرازی حضور داشتند و من متوجه شدم که خوشبختانه فیلم را دوست داشتند و امیدوارم که در ادامه فیلم از نظر سایر وابستگان و اردتمندان به شهید مورد قبول واقع شود.