مهدیه مالکی/صبا : فیلم سینمایی پیش‌مرگ اثر تازه علی غفاری به برشی از زندگی یکی از چهره‌های ملی، یعنی شهید سعید قهاری پس از دوران جنگ می‌پردازد. این فیلم در جشنواره چهل و سوم فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را به خود اختصاص داد. به این بهانه با علی غفاری، کارگردان این فیلم به گفت‌و‌گو نشستیم.

چقدر از داستان فیلم «پیش‌مرگ» برگرفته از واقعیت است؟
داستان فیلم سینمایی «پیش‌مرگ» برگرفته از واقعیت است و ما خیلی سعی کردیم در این فیلم به واقعیت وفادار باشیم. بسیاری از خاطرات و اتفاقاتی که ما از شهید سعید قهاری به دست آوردیم همچون افسانه بود که با به تصویر کشیدن آن اتفاقات ممکن بود متهم به تحریف واقعیت شویم و بیشتر اتفاقات این فیلم برگرفته از دست نوشته های شهید قهاری و اقتباس از کتاب یادداشت های سعید است.

برخی از منتقدین اعتقاد داشتند که برخی از صحنه های فیلم کلیشه است، نظر شما در این باره چیست؟
اگر منظور از کلیشه تکرار صحنه هایی است که قبلا دیده ایم که به نظر من تاکنون در سینمای ایران به چنین موضوعی پرداخته نشده ، مقاطع بسیار درخشانی در زندگی شهید سعید قهاری وجود دارد که هر کدام قابلیت تبدیل شدن به یک فیلم سینمایی را دارد و ما تصمیم گرفتیم به این برهه از زندگی شهید قهاری که در سال ۱۳۷۳ رخ داده، بپردازیم.

کدام قسمت از فیلمنامه مبتنی بر درام است؟
چون فیلم در آستانه اکران است نمی توانم در این باره صحبت کنم ولی بیشتر فیلم و اتفاق های پاوه و کردستان بر اساس واقعیت است.

این سنگ اندازی های دردناکی که در مسیر فعالیت های شهید قهاری صورت می گیرد واقعی است؟
بله این سنگ اندازی ها و موانع واقعی است و برای خود شهید قهاری نیز دردناک بوده، ایشان در یادداشت هایش به این موارد اشاره کرده است که با تمام تلاش هایی که انجام میشده موانعی برسر راه شهید قرار می گرفته است ولی چون شهید قهاری به درستی مسیر و هدفی که در پیش گرفته بود اعتقاد داشت خیلی شجاعانه برای دستیابی به آن قدم بر می داشت، ایشان شخصیت کم نظیری در دفاع مقدس بودند و از شهدایی هستند که علیرغم  پایان جنگ سال ها در غرب کشور فعالیت می کردند و نهایتا در سال ۱۳۸۵ به شهادت رسیدند.

فیلم «پیش‌مرگ» بهترین فیلم جشنواره فجر از نگاه مخاطبین شده است به نظر شما علت استقبال مردم از این فیلم چه بوده است؟
دیدن قهرمانان کشور بر پرده سینما از انتظارات به حق مخاطب است و مخاطب با مشاهده قهرمان کشور در فیلم با او همزاد پنداری کرده و دوست دارد به جای او باشد به همین دلیل با غم هایش، غصه می خورد و با پیروزی هایش، خوشحال می شود، با این وجود سال هاست که سینمای ایران از قهرمان دور شده و من می خواستم این شخصیت را به عنوان یکی از قهرمانان کشور به مخاطب معرفی کنم و خیلی خوشحالم که صدای سوت و کف تماشاگران را در مواجه با شخصیت شهید و تصمیم گیری هایش شنیدم ، سینمای ما باید به سمت معرفی قهرمانان کشور حرکت کند ولی متاسفانه انبوهی از این قهرمانان گمنام هستند در حالی که معرفی آنها می تواند الگویی برای ما و نسل جوان باشد و ما به عنوان سینماگر وظیفه داریم چنین شخصیت هایی را بر روی پرده سینما به تصویر بکشیم که اگر چنین شخصیت هایی در کشورهای غربی وجود داشت ده ها فیلم درباره آنها می ساختند.

هدف شما از پرداختن به شهدا به عنوان قهرمانان کشور چیست؟
معرفی این شهدا به بچه هایمان و نسل جدید بسیار مهم است، آنها باید بدانند برای آرامش ما چه فداکاری هایی صورت گرفته  و بخشی از وظیفه سینما معرفی این شخصیت ها و نشان دادن فداکاری های آنهاست به گونه ای که برای مخاطب جذاب باشد.

روایت زندگی این شهدا برچه گروهی از جامعه اثر گذار است؟
مخاطب چنین فیلم هایی همه مردم خصوصا مسئولین هستند تا به آنها یادآوری شود صندلی که بر آن تیکه زدند حاصل زحمت جوان ها و انسان های بزرگواری است که برای حفظ سرزمین و خاک این کشور جان خود را فدا کرده اند. مسئولین باید این شهدا و روش زندگی آنها را سرلوحه زندگی خود قرار دهند و به یاد داشته باشند مسئولیت آنها حاصل چه اتفاقاتی است.

فیلم سینمایی «پیش‌مرگ» چون حاوی صحنه های اکشن است، آیا موارد پیش بینی نشده در طول تولید فیلم رخ داد؟

تولید چنین فیلم هایی پر از خطر، سختی و ماجراهای پیش بینی نشده است و خوشبختانه ما یک گروه همدل و فداکاری داشتیم که عاشقانه در تولید این فیلم همکاری کردند چون شهید قهاری را دوست داشتند و فرزند شهید نیز از مرحله فیلمنامه تا نمایش فیلم در کنار ما بود یکی از اتفاقات غیر منتظره در شاه سکانس فیلم رخ داد که چون فیلم درآستانه اکران است نمی توانم دراین باره خیلی توضیح دهم.

حضور خانواده شهید در تولید این فیلم چقدر راهگشا بود؟
همسر و خانواده شهید قهاری از مرحله پژوهش و نگارش فیلمنامه تا شروع فیلمبرداری خیلی با ما همراه بودند و دائم با ایشان مشورت می کردیم و گاهی مواردی را به ما گوشزد می کردند.

واکنش خانواده شهید بعد از تماشای فیلم چه بود؟
واکنش خانواده شهید به فیلم مثبت بود وطبق گفته خودشان به آنچه در ذهن داشتند خیلی نزدیک بود خصوصا انتخاب مهدی نصرتی و شیوه بازیگری ایشان و به لطف خدا حاصل کارمورد رضایت خانواده شهید قهاری بود.

از چالش های ساخت این فیلم برای ما بگویید؟
پیش مرگ فیلم سختی بود و پراکندگی لوکیشن ها یکی از چالش های اصلی این فیلم بود، به غیر از کمپ ها و قرارگاه های اطراف تهران در استان آذربایجان و کردستان و حوالی شهر قم و کرج  کار کردیم ضمن اینکه بخش های زیادی از این فیلم هم در پلاتو کار شد. تعدد لوکیشن ها و تغییر شهرها با آن لجستیک سنگین یکی دیگراز چالش های تولید این فیلم بود ضمن اینکه تولید این کار با وعده صادق همزمان شده بود وما پرنده هایی داشتیم که به خاطر تعدد لوکیشن باید دائما جابه جا می شدند که هماهنگی آنها در آن زمان ویژه هم کار سخت و دشواری بود که همکاری مسئولین برای تولید به موقع این فیلم خیلی کمک کننده و راهگشا بود.

تولید این فیلم چقدر به طول انجامید؟
بخش فیلمبرداری آن با وجود دشواری های زیاد حدود سه ماه طول کشید، پیش تولید آن حدود ۶ ماه و پس تولید آن حدود ۵ ماه زمان برد.

تولید فیلم سینمایی «پیش‌مرگ» چقدر به تجربه کارگردانی شما افزود و چقدر از تجربه های قبلی استفاده کردید؟
قطعا تولید هر فیلمی به تجربه فیلمساز می افزاید و تجربه های قبلی به مدد کارگردان می آید، من کارهای جنگی زیادی در سمت های مختلف انجام داده ام و می دانستم کار کردن با امکانات نظامی، پرنده و تعدد لوکیشن ها و هماهنگی این موارد سخت خواهد بود بنابراین تجربیات گذشته برای من  بسیار کمک کننده بود و ساخت این فیلم حتما برای تجربه های بعدی موثر خواهد بود.

آیا به ساخت چنین فیلم هایی ادامه خواهید داد؟
با مطالعات زیادی که در این باره داشته ام، قهرمانان و شخصیت های زیادی را شناخته ام که با وجود کارهای بزرگی که انجام داده اند نامی از آنها نیست واگر توفیق باشد سعی خواهم کرد دراین مسیر حرکت کنم.

در زمان نگارش فیلمنامه به کاراکتر برای ایفای نقش ایشان فکر می کردید؟
من فقط به شهید قهاری فکر می کردم. در زمان نگارش با همرزمان و خانواده ایشان صحبت می کردم. نمی شود درباره شهید قهاری فیلم بسازی و به شخص دیگری فکر کنی بلکه باید تمرکز و توجه بر روی خود شهید باشد تا بتوان به او نزدیک شد.

به هدفتان از تولید فیلم «پیش‌مرگ» دست یافتید؟
با توجه به اجرا و مشکلاتی که گریبان گیر سینمای ایران است ناگزیرهستیم که خیلی از اتفاقات را به شکل دیگر اجرا کنیم ولی ما کوتاه نیامدیم و سعی کردیم بجنگیم و یک فیلم خوب بسازیم و اینکه چقدر موفق بودیم به قضاوت تماشاگر بستگی دارد.

نکته پایانی.
امیدوارم گام به گام در حوزه سینمای دفاع مقدس به سمتی حرکت کنیم که نظر مخاطب جلب شده و شخصیت های گمنام را در فضای سینما به تصویر بکشیم.البته مهمتر از تهیه و تولید چنین فیلم هایی توزیع و اکران آن در مرحله نمایش است. در پایان از همه عوامل و همکاران که عاشقانه در این فیلم همکاری کردند سپاسگزارم.