مهدیه مالکی/صبا؛ جواد انصافی بازیگر و کارگردان و تنها فردی که مدرک دکتری«نمایش تخت حوضی» را کسب کرده و پژوهش‌های زیادی درباره آیین‌های ایرانی از جمله نوروز در سراسر ایران و کشورهای همجوار انجام داده که حاصل این پژوهش را به صورت یک کتاب و سه نمایش نامه درآورده است. این شب‌ها جواد انصافی را در برنامه برمودا در قاب تلویزیون می‌بینیم که تداعی کننده نمایش‌های تلویزیونی او در سال‌های گذشته است. دکتری تخصصی او بهانه‌ای شد تا گپ و گفتی درباره نوروز با او داشته باشیم.

فلسفه سبزه سبز کردن

جواد انصافی بازیگر و کارگردان بااشاره به اینکه در رابطه با مناسبت های مختلف ایرانی همچون نوروز، چهارشنبه سوری و شب یلدا و… پژوهش های علمی و فرهنگی انجام داده درباره آیین نوروز گفت: در تحقیقاتی که من و همسرم درباره نوروز انجام دادیم علاوه بر اینکه آیین نوروز را در کل کشور بررسی کردیم به کشورهایی همجوار ایران که نوروز را جشن می گیرند نیز سفر کرده و آیین نوروز را در آن کشورها هم بررسی کردیم.
وی درباره تجربه های خود در این سفرها خاطرنشان کرد: ما در سفر خود به تاجیکستان با یکی از اساتید دانشگاه آنجا درباره محتوای علمی و فرهنگی نوروز صحبت کردیم او با تعجب می گفت که ما تاکنون اینگونه به نوروز فکر نکرده بودیم و یکی از مواردی که موجب تعجب او شد گرفتن خاک قبل از شستن فرش ها بود تا رنگ فرش ها با هم قاطی نشود.
انصافی درباره فلسفه سبزه سبز کردن برای سفره هفت سین گفت: در گذشته، مادران ما انواع سبزه ها را سبز می کردند تا بدانند با توجه به آب و هوای آن سال کدام گیاه بهتر رشد می کند و آن سال آن گیاه را در مزارع کشاورزی خود می کاشتند بنابراین از دانه های مختلف سبزه سبز می کردند و کشت محصول هر استان بر اساس نتیجه سبزه عید انجام می شد.

رازهایی درباره سفره هفت‌سین
وی با اشاره به جمع آوری اطلاعات از کشورهای همچون ترکمستان، ازبکستان، تاجیکستان، بخشی از هند و ترکیه و تجزیه و تحلیل این اطلاعات گفت: ما از تجزیه تحیلی این اطلاعات نکات جالبی درباره نوروز به دست آوریم برای مثال فهمیدیم چینش سین های سفره هفت سین ترتیب دارد که اولین آن سنجد است چون وقتی خداوند انسان را خلق می کند اولین چیزی که به او عطا می کند مغز است که با آن تفکر کند و سنجد سنبل سنجیده اندیشیدن است؛ سین بعدی که در سفره قرار می گیرد سیب است که موجب سلامت جسم است سپس سبزه و سبزی است که موجب شادابی و سلامت روح و روان است و زندگی آدم های کل دنیا بر اساس همین سه سین تنظیم شده است.
انصافی درباره فلسفه گذاشتن کاسه آب همراه با نارنج سر سفره هفت سین خطرنشان کرد: البته در بعضی مناطق به جای نارنج، سیب یا انار در آب قرار می‌دهند ولی اصل آن نارنج است چون وقتی نارنج در آب قرار می گیرد دو سوم آن داخل آب و یک سوم آن بیرون از آب قرار می گیرد که نماد میزان آب و خشکی کره زمین است.

پشت پرده آئین‌های جالب چهارشنبه‌سوری
وی درباره آئین چهارشنبه سوری تاکید کرد: مردم در قدیم کوزه های آب را به پشت بام برده و به میزان وسع‌شان در آن سکه می ریختند سپس آن را به کوچه پرتاب می‌کردند که در آئین بعدی که قاشق زنی بود افراد با چهره های پوشیده به اندازه نیازشان از آن سکه‌ها بر می‌داشتند و اینگونه کمک کننده و کمک گیرنده مشخص نمی‌شد، این مراسم چند فایده داشت اول اینکه کوزه‌های کهنه که میکروب جذب می کردند دور انداخته می شدند از طرفی چرخه اقتصاد کوزه گری نیز ادامه می یافت.
این بازیگر با اشاره به اینکه آئین نوروز دارای پشتوانه علمی است گفت: اولین پیام نوروز همبستگی و پیوند اجتماعی میان جمعیت ها اعم از خانواده، اقوام، طایفه و ملل منطقه ای و حتی قاره ای است به عبارتی یک همبستگی عظیم میان اقوامی که نوروز را جشن می گیرند وجود دارد ضمن اینکه نوروز حاوی بخشی از تمدن دیرینه ایرانی است که هویت ملی ما را نشان می دهد و به جرات می توان گفت در نوروز فاصله طبقاتی اجتماعی از طریق دید و بازدید از بین می رفت چون اگر یک روستایی به دیدن خان روستا می رفت خان نیز بازدید او را پس می داد.
وی با اشاره به اینکه بر اساس این اطلاعات علمی، نمایش های سیابازی ساخته است تصریح کرد: ساخت این نمایش ها گرچه سخت بود ولی ما این نمایش را ساختیم و سال ۱۳۹۰ در جشنواره آئین سنتی اجرا کردیم که مورد استقبال مخاطبین و برگزار کنندگان قرار گرفت و از این پژوهش ها دو نمایش دیگر تهیه و اجرا کردیم که یکی از این نمایش ها مربوط به کودکان بود که دراین نمایش عمونوروز و ننه سرما را با شعرهای مخصوص به کودکان معرفی می کردیم .
انصافی با بیان اینکه نمایش دیگر با موضوع هفت سین و نوروز خوانی ها برای بزرگسالان اجرا می شد خاطرنشان کرد: نتیجه پژوهش هایمان را برای انتقال به نسل بعدی به صورت کتاب با عنوان «نوید بهار و نمایش سیابازی نوروز و پیروز» چاپ کردیم و در انتهای کتاب نیز متن و چگونگی اجرا نمایش سیا بازی را بیان کردیم.
وی درباره اثرات و بازخوردهای مثبت مردم نسبت به این نمایش های نوروزی گفت: مردم از این نمایش ها بسیار استقبال کردند به طوری که تا سال گذشته نمایش کودکانه آن را اجرا می کردیم، در هفته ی اول و دوم مخاطب ما بیشتر کودکان بودند ولی در هفته های بعدی مخاطب بزرگسال آن افزایش پیدا می کرد چون این نمایش اطلاعاتی درباره نوروز به آنها می داد که چیزی درباره آن نمی دانستند.
انصافی در پاسخ به اینکه این آیین های نوروزی قابلیت تبدیل به فیلم و سریال را دارند تاکید کرد: قطعا این آیین ها چنین قابلیتی دارند اما به نظر می رسد که مسئولین رغبتی به این موضوعات ندارند و من به شخصه بارها ایده هایی در این زمینه بیان کرده ام ولی تمایلی در این زمینه وجود ندارد چون شاید گمان می کنند مخاطب و گیشه خوبی نخواهد داشت.