به گزارش صبا به نقل از روابط عمومی مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور، همایش و نمایشگاه«اسناد فارسی خلیج فارس» با تکیه بر اسناد مرکز بین‌المللی میکروفیلم نوربا حضور سیداحمدرضا خضری مشاور وزیر علوم، غلامرضا امیرخانیرئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، محمدرضا بهزادی مدیر بخشاسناد و فهرست‌نویسی مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور، جمشید نوروزی عضوهیئت علمی گروه تاریخ و زهرا ناظم بکائی رئیس دانشگاه الزهرا همچنینتعدادی از مسئولان آموزش عالی کشور در دانشگاه الزهرا (س) برگزار شد.

محمدرضا بهزادی مدیر بخش اسناد و فهرست‌نویسی مرکز بین‌المللیمیکروفیلم نور در سخنرانی خود در این مراسم عنوان کرد: مرکز بین المللیمیکروفیلم نور در حدود چهل و چند سال قبل با هدف دیجیتال‌سازی منابعخطی و اسناد کهن راه اندازی شده و حدود بیش از یک میلیون و چند صدهزار سند تاریخی به زبان فارسی را دیجیتال‌سازی کرده اسن و این روندادامه دارد.

وی تصریح کرد: دوران اینکه ما بر نام اصیل خلیج فارس تکیه کنیم گذشتهاست‌. در دهه‌های گذشته که باید بر نام تکیه می‌کردیم، نکردیم و امروز کهمدعیان بر اثبات حاکمیت جعلی خودشان تکیه می‌کنند ما هنوز در پیچ و تابنام خلیج فارس هستیم.

بهزادی تاکید کرد: امروز ما باید با اسناد حاکمیتی خودمان به دنیا بگوییم کهحاکمیت این آبراهه با ما بوده و هست.

وی ادامه داد: این اسناد که در این نمایشگاه ارائه شده، قطره‌ای از اسنادفارسی حاکمیت ایران بر خلیج فارس است تا به حال نه دیده شده بود و نه بهنمایش در آمده بودند. برای نخستین بار مرکز میکروفیلم نور که به همت والایدکتر مهدی خواجه پیری و به دستور مقام معظم رهبری تشکیل شده است،این اسناد را دیجیتال‌سازی کرده و با هدف اثبات حاکمیت بر خلیج فارسنشر داده است و این نمایشگاه گوشه‌ای از کارهای مرکز نور است.

مدیر بخش اسناد و فهرست‌نویسی مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور اذعان کرد: دکتر مهدی خواجه پیری همچنین مجموعه‌ای بسیار غنی از نقشه‌های تاریخیخلیج فارس را در سال‌های دهه ۸۰ به دکتر حسن حبیبی و بنیاد ایرانشناسیاهدا کرد که سنگ بنای تحقیقات تاریخی وصف نقشه‌های خلیج فارس درتاریخ ایران هستند.

وی در پایان مرکز نور به عنوان یک مرکز بین المللی بسیار مهم در حوزه نسخخطی و اسناد تاریخی معرفی کرد که می‌تواند پاسخگوی نیاز پژوهشگران واساتید و دانشجویان در حوزه‌های مختلف علوم از طریق ارائه اسناد دستاول و بکر و نسخ خطی برای انجام پژوهش باشد.

سید احمدرضا خضری مشاور وزیر علوم نیز در سخنرانی خود با اشاره بهاهمیت والای خلیج فارس از جنبه‌های مختلف، بر ضرورت حفظ و حراست ازاین میراث گرانبها تأکید کرد.

وی با بیان اینکه اگر تمام اسناد، مدارک، آثار و نوشته‌های موجود دربارهخلیج فارس در کنار یکدیگر قرار گیرند، می‌توانند پهنه وسیعی از کرانه‌هایاین خلیج نیلگون را بپوشانند، به اهمیت تاریخی و تمدنی این منطقه اشارهکرد.

خضری با تأکید بر اهمیت راهبردی خلیج فارس، به نقش بی‌بدیل آن در تاریخبشر و تمدن‌های گوناگون اشاره کرد و افزود: خلیج فارس از نظر فرهنگی،کهکشانی از اقوام، فرهنگ‌ها و ملت‌ها را در خود جای داده است.

این استاد دانشگاه تهران همچنین به اهمیت اقتصادی و زیربنایی خلیجفارس اشاره کرد و گفت: تعداد بنادر خلیج فارس با هیچ کجای دنیا قابلمقایسه نیست.

مشاور وزیر علوم با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته برای تحریف نام خلیجفارس در طول تاریخ، نسبت به این موضوع هشدار داد و گفت: اولین گام دراین راه، بحث تحریف است. تحریف به این معنا که واقعیت را از مسیر اصلیخود خارج می‌کنند و تلاش دارند هویت این منطقه را خدشه‌دار کنند.

وی افزود: اسناد و مدارک علمی، حقوقی، سیاسی و تمدنی در داخل و خارجاز کشور، گواهی بر این واقعیت است که خلیج فارس، همواره خلیج فارسبوده، هست و خواهد بود.

خضری با اشاره به اسناد تاریخی و جغرافیایی که در دوران اسلامی و پیشاز آن، نام دریای پارس یا بحر فارس را برای این منطقه به کار برده‌اند، تأکیدکرد: از هزاران سال پیش، هیچ نامی جز خلیج فارس برای این منطقه وجودنداشته است.

وی با اشاره به تلاش‌های مذبوحانه برای تغییر نام خلیج فارس در روزگارکنونی، هشدار داد که این اقدام می‌تواند منجر به ادعاهای حقوقی، ارضی وسرزمینی شود.

مشاور وزیر علوم با تأکید بر لزوم همگرایی ملی برای حفظ نام خلیج فارس،گفت: خلیج فارس، پاره‌ای از تن ماست. باید اختلافات را کنار گذاشت و باهمبستگی ملی از این میراث گرانبها پاسداری کرد.

وی با اشاره به جانفشانی شمار زیادی از هموطنان برای دفاع از این مرز وبوم گفت: در واقع پیام همه رزمندگان جان بر کف وطن آن است که تمام تلاشخود را برای حفظ تمامیت ارضی کشور به کار گیریم.

خضری در ادامه ضمن بیان اهمیت اسناد تاریخی و نقش آن‌ها در اثباتحقوق ملی و بین المللی افزود: باید اسناد و مدارک مربوط به خلیج فارس را درمراکز علمی داخلی و مجامع بین‌المللی در معرض دید همگان گذاشت و نشانداد که این خلیج، همواره خلیج فارس بوده و خواهد بود.

در ادامه جمشید نوروزی عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه الزهرا نیزعنوان کرد: در ابتدا لازم می‌دانم درود بفرستم به روح استاد تازه درگذشتهگروه تاریخ دانشگاه الزهرا مرحوم دکتر علی‌محمد ولدی که آخرین دغدغهپژوهشی او طرح مفصل چند جلدی تحت عنوان تاریخ حکمرانی ایران دردریای فارس بود. ما چندین جلسه درباره این‌طرح در گروه صحبت کردیم، اوخیلی مصمم بود که به هر شکل آن را اجرا کند ولی حیف که به رحمت خدارفت.

وی درباره ایده برگزاری نمایشگاه «اسناد فارسی خلیج فارس» در گروهتاریخ دانشگاه الزهرا بیان کرد: این ایده در ابتدا از سوی مرکز بین المللیمیکروفیلم نور مطرح شد و مورد نوجه مراکز علمی و دانشگاهی قرار گرفت کهدر نهایت با حمایت معاون پژوهشی دانشگاه الزهرا امکان پیگیری پیدا کرد وبا همراهی مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور به نتیجه رسید.

نوروزی در ادامه با اشاره به اهمیت سند در حفظ مالکیت درباره فضایزمانی اسناد ارائه شده در نمایشگاه گفت: دوره کمپانی هند شرقیدوره‌ایست که از ۱۶۰۰ میلادی با ۱۸۵۸ میلادی تحت عنوان کمپانی هندشرقی در جاهای مختلف از جمله در خلیج فارس حضور داشته است؛ گرچهمقر اصلی این کمپانی در آسیا شبه قاره هند بوده ولی خلیج فارس یکی ازقرارگاه‌های اصلی این کمپانی بوده و به تبع حضورش در خلیج فارسدردسرهای هم برای ایران عزیز ما داشته است. به همین دلیل اگر رویدادهایدوران حاکمیت کمپانی هند شرقی را در این دوره ۲۶۰ساله از جهات مختلفرصد کنیم به حضور خیلی خیلی مستمر و طولانی این کمپانی در آب راهخلیج فارس و اثراتی که بر ایران داشته است، برخورد می‌کنیم.

وی ادامه داد: بخشی از این اثرات در دوره‌های صفویه است ولی بخش‌هایمضرتر این تاثیرگذاری در دوره‌های قاجار عملی شده و دردسرهای جدیبرای ما داشته است. از دست رفتن بخشی از اراضی ایران به عوامل اینکمپانی برمی‌گردد که در خلیج فارس در قرارگاه‌هایی چون بوشهر مستقربودند. دلیل استقرار کمپانی هند شرقی بریتانیا بحث حفظ هند برای بریتانیابود و به تبع آن خلیج فارس و دخالت در ایران جزو رویدادهایی است که دراین اسناد ملاحظه می‌کنید. متاسفانه بخشی از این اسناد از خیانت برخیاز ایرانی‌ها در کارهای کمپانی حکایت دارد که از دردها و گرفتاری‌هاییستکه ما در طول تاریخ داشتیم.

عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه الزهرا عنوان کرد: این اسناد تقریبا بهاین مقیاس در ایران وجود ندارد. رکوردهایی که آقای دکتر خواجه‌پیری تبدیلبه میکروفیلم کرده است، یک میلیون و ۲۰۰ هزار عنوان است که برخی ازاینها چندین برگ را در بر می‌گیرد؛ یعنی مجموعاً شاید حدود ۴ میلیون برگسند است که از جهات مختلف، نه فقط اسمی بلکه عمدتا محتوایی، بحثایران، اهمیت ایران و مالکیت ایران را روایت می‌کند.

وی ضمن تاکید بر اهمیت این سندها برای حفظ دعاوی حقوقی ایران گفت: بهدلیل اینکه این سندها در ایران نیست کل آثاری که در مورد کمپانی هندشرقی در ایران انجام شده، فقط ۱۳ رسانه و ۹ کتاب است که بخش عمده آنکتاب‌ها هم ترجمه و تصحیح است. پس ما خیلی در این بحث دچار کم کاریهستیم و باید کار جدی کنیم. خیلی از این کم کاری‌های ما را کشورهایکوچک همسایه خیلی مفصل انجام می‌دهند، مثل آرشیو دیجیتال قطر که درآن‌ها هزاران برگ از همین سندها را دیجیتال می‌کنند و در تفسیرهایی کهانجام می‌دهند، جاهایی که خلیج فارس است چیزهای دیگری می‌نویسند.

نوروزی در پایان گفت: این سندهایی که در نمایشگاه با همکاری مرکزمیکروفیلم نور آماده کردیم، یک قطره از دریای اسناد تاریخی است که درجای جای دنیا داریم. به نظرم ما باید این زیربناها، یعنی کارهای سندی راجدی بگیریم و صبر نکنیم که دیگران برایمان نقشه بکشند. باید از قبل، ازحیث سندی و تحقیقی، خیلی جدی، خوب و جامع کار کنیم که اگر مسائلی درجاهای حقوقی بین‌المللی مطرح می‌شود، دستمان پرتر باشد.

لازم به ذکر است که چندی پیش نشست تخصصی روز ملی خلیج فارس ونمایشگاه اسناد فارسی دیجیتال‌سازی شده مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور باعنوان «خلیج فارس دریای همدلی و همزیستی» نیز به همت این مرکز و باحضور اساتید و پژوهشگران این عرصه در دانشگاه خلیج فارس بوشهربرگزار شد.

در این نشست تخصصی شماری از اساتید از تاریخچه و اسناد ملی خلیجفارس سخن گفتند و ۳۲ سند در نمایشگاه عرضه شد.

محمدرضا بهزادی مدیر بخش اسناد و فهرست‌نویسی مرکز بین‌المللیمیکروفیلم نور نیز در این نشست اظهار کرد: مجموعه‌ای غنی از اسناد درزمینه منطقه خلیج فارس در کشور وجود دارد، اما بخش اندکی از آنها دردسترس دیجیتال قرار گرفته‌اند و برخی از اسناد بسیار مهم نیز درآرشیوهای بین‌المللی از جمله آرشیو بریتانیا، کتابخانه‌های ملی انگلستان،موزه‌های کالیفرنیا و حتی آرشیوهای موجود در هند نگهداری می‌شوند کهدسترسی به آنها به مرور محدودتر شده‌است.

وی با بیان اینکه آرشیو بریتانیا به‌تنهایی شامل بیش از ۴۰۰ هزار سنددرباره خلیج فارس است، افزود: برآوردها نشان می‌دهد بیش از یک میلیون و۴۰۰هزار سند در آرشیوهای مختلف جهان در ارتباط با این منطقه ثبت شدهکه بخشی از آنها به وقایع قرن نوزدهم و تلاش قدرت‌های استعماری در خلیجفارس مربوط است.

مدیر اسناد مرکز میکروفیلم نور تاکید کرد: یکی از نکات مهم در این حوزه،نقش برجسته زبان فارسی در مکاتبات و اسناد تاریخی مربوط به ایران وخلیج فارس است که بسیاری از این اسناد توسط مراکز رسمی همچون مرکزاسناد مجلس شورای اسلامی و کتابخانه ملی ایران ثبت و نگهداری شده ونشان‌دهنده نفوذ تاریخی و فرهنگی ایران در منطقه در طول چند قرن گذشتهاست.

وی با بیان اینکه از سال ۱۴۰۰ پروژه دیجیتال‌سازی اسناد تاریخی آغازشده‌است، گفت: تاکنون حدود ۷۰ هزار نسخه تصویری از اسناد در مراکزمختلف داخلی دیجیتال شده و در اختیار محققان قرار گرفته است و این روندبا هدف تسهیل دسترسی پژوهشگران و مستندسازی دقیق‌تر تاریخ منطقهادامه دارد.

مرکز بین المللی میکروفیلم نور مرکزی پژوهشی در محل خانه فرهنگ جمهوریاسلامی ایران در دهلی نو مرکز کشور هند است که به تهیه میکروفیلم،عکسبرداری، مرمت و نشر نسخه‌های خطی کهن به صورت چاپ می‌پردازد.