مهدیه مالکی/صبا؛ از شخصیت امام خمینی رحمه الله علیه همواره به عنوان شخصیتی برجسته و تاریخ ساز نام برده می‌شود. اما متاسفانه در سال های بعد از انقلاب فیلم‌های انگشت‌شماری درباره ایشان ساخته شده که آن هم تنها به بخشی از زندگی بنیانگذار انقلاب اسلامی پرداخته و عملا از ترسیم بخش‌هایی از زندگی ایشان غفلت شده است. درباره چرایی این موضوع و چالش‌های ساخت فیلم درباره شخصیت‌های تاریخی با مهدی همایونفر، تهیه‌کننده فیلم سینمایی صنوبر، از معدود آثار سینمایی که به زندگی حضرت امام(ره) پرداخته به گفت‌وگو نشستیم.

چرا به شخصیت امام خمینی رحمه‌الله به عنوان یک شخصیت تاریخی و اثرگذار در کشور ما و همچنین به واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ آنچنان که شایسته است پرداخته نشده است؟
سال‌ها قبل مقام معظم رهبری درباره «شهید مهدوی کرد» که در نیروی دریایی در مواجه با آمریکایی‌ها به شهادت رسید فرمودند:« اگر غربی‌ها چنین شخصیتی داشتند تاکنون ده‌ها فیلم درباره این شهید ساخته بودند» و می‌توان گفت به طریق اولی درباره شخصیت انسان‌سازی همچون امام خمینی کوتاهی شده و حق مطلب درباره این شخصیت بزرگ تاریخی ادا نشده است؛ با مطالعه عمیق تاریخ ایران اسلامی شخصی برتر و نقش‌آفرین‌تر از امام خمینی در استقلال کشور که عموم مردم به صورت گسترده حامی ایشان بودند سراغ ندارم؛ در یک مرور کلی در سده اول پذیرش اسلام توسط ایرانی‌ها درباه نهضت‌های استقلال طلبانه ایران در می‌یابیم، نهضتی در سطح و شخصیت حضرت امام در تاریخ ایران اسلامی نداریم و نهضتی که توسط ایشان رخ داد در چهارده قرن گذشته بی‌بدیل بوده است، با توجه به موارد گفته شده می‌توان گفت، حق مطلب درباره امام خمینی قطعا ادا نشده و تعداد خیلی کمی فیلم درباره این وجود نازنین ساخته شده است.

چه چالش‌هایی برای ساخت فیلم درباره حضرت امام خمینی وجود دارد؟
اولین مشکل کاربردی برای ساخت چنین فیلم‌هایی در عرصه رمان و داستان است. اگر تاکنون درباره این شخصیت مهم تاریخی، رمان‌ها وداستان‌های خوبی نوشته شده بود، فیلمسازان رغبت بیشتری برای فیلمسازی پیدا می‌کردند ولی متاسفانه در حوزه رمان نیز که در مقایسه با فیلمسازی حوزه کم هزینه‌ای است کوتاهی صورت گرفته است، حال اینکه تشکیلاتی همچون تشکیلات حفظ آثار حضرت امام و تشکیلات دیگر که برای چنین کارهایی بودجه‌های کافی دارند وحتی وزارت ارشاد متاسفانه در این زمینه توفیق کافی نداشته‌اند.

وجود داستان و رمان‌ها درباره حضرت امام در عرصه فیلمسازی چقدر کمک کننده است؟
می‌توان گفت، اولین مشکل جدی در این زمینه عدم وجود رمان مناسب برای اقتباس در فیلمسازی است. طبیعتا سرمایه‌گذاران و فیلمسازانی که خواهان تولید اثر در این زمینه هستند، از نظر قصه و داستان در محدودیت و تنگنا قرار دارند و اولین قدم، شکل‌گیری نهضت رمان‌نویسی و قصه نویسی توسط مراکز ذی‌ربط  برای فیلمسازی درباره این شخصیت برجسته است.

آیا در حوزه نگارش نیز محدودیت‌هایی وجود دارد؟
در عرصه فیلمسازی ما نیازمند قهرمان هستیم و زندگی نازنین حضرت امام خمینی در دوبخش دارای کنش جدی اجتماعی و سیاسی است؛ بخش اول نهضت ۱۵ خرداد است که دارای یک فکت قهرمانانه است که نتیجه آن زندانی و تبعید شدن ایشان و شهادت تعداد از پیروانشان است و این موارد اطلاعاتی است که امکان فیلمسازی را فراهم می‌کند و فکت دوم نهضت بزرگ پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ است.

به جز این دو برهه از مراحل دیگر زندگی ایشان نیز می‌توان فیلم تهیه کرد؟

طبیعتا تا زمانی که بزرگانی در حوزه حاضر بودند مثل آیت‌الله العظمی بروجردی امکان ظهور و بروز مدرسینی مثل حضرت امام(ره) نبود، گرچه امام راهشان متمایز بود و حرکتی که در حوزه بعدها برانگیخت و منجر شد به حاکمیت انقلاب اسلامی در ایران این امکان در زمانی که بزرگانی در حوزه بودند امکان‌پذیر نبود و البته سن ایشان هم اقتضا نمی‌کرد. مستحضرید که حضرت امام بعد از دوران مرجعیت بزرگی مثل آیت‌الله بروجردی مطرح شدند به عنوان یکی از مراجع. و البته در همان مقطع هم تمایز حرکت خودشان را نشان دادند.

چرا درسال‌های بعد ازانقلاب فیلم‌ و سریال‌‌های ماندگاری درباره حضرت امام ساخته نشده است؟
مسئولین ذی‌ربط در بیش از چهل سال گذشته در حوزه‌های دولتی همچون صدا و سیما و ارشاد و حوزه‌های غیر دولتی مثل مرکز حفظ آثار حضرت امام که بودجه مناسبی برای این کار در اختیار دارند و توسط مجلس برای کارهای بزرگ تامین بودجه می‌شود کوتاهی‌های زیادی صورت گرفته و برنامه‌ریزی جدی در این زمینه صورت نگرفته است.
هم اکنون زمان زیادی تا نیم قرن شدن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی باقی نمانده ولی آیا مرکز مهمی همچون بنیاد سینمایی فارابی تدبیری برای چنین چیزی اندیشیده است؛ همین الان اگر به دنبال نگارش متنی برای سفارش ساخت باشند، دیر است ولی هنوز هیچ‌یک از این مراکز ذی‌ربط اثر جدی در این زمینه تولید نکرده و زمانی که درباره شخصیت بی‌بدیل و تاثیرگذاری همچون امام خمینی چنین کوتاهی صورت گرفته است به طریق اولی درباره واقعه مهم پانزده خرداد هم همین کوتاهی انجام شده است و متاسفانه آثار ماندگارسینمایی در این زمینه نداریم.

راهکار شما به عنوان فیلمساز چیست؟
فیلمسازی زمانی محقق می‌شودکه متن محکمی برای تبدیل شدن به درام وجود داشته باشد نگارش متن‌های مناسب، کار را برای تولید فیلم‌های ماندگار سهل و آسان می‌کند پس اولین و مهترین کار این است که مراکز ذی‌ربط دولتی که اساسا بودجه چنین کارهایی را دارند در گام اول نهضت رمان‌نویسی و قصه‌نویسی در رابطه با حضرت امام خمینی و واقعه ۱۵ خرداد را راه‌اندازی کنند چون در چنین نهضتی می‌‌توان امیدوار بود که آثار خوب و قدرتمندی برای تبدیل شدن به فیلمنامه نوشته شده و افراد توانمند نیز برای نگارش در این عرصه به فکر بیافتند.