مریم عظیمی/صبا؛ این نمایش که در جشنواره بین‌المللی عروسکی تهران مبارک موفق به دریافت جوایز بسیاری شده یک نمایش عروسکی برای بزرگسالان است و محمد لقمانیان، فرشاد قاسمی، محمدجواد مهدیان و خود قیس یساقی بازی‌دهندگان عروسکی آن هستند. در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار صبا با محمد لقمانیان را درباره این نمایش می‌خوانید.

چطور شد که به پروژه «جک نارن» ملحق شدید؟
من از قبل با تیم آقای قیس یساقی آشنا بودم و در زمان کرونا این افتخار را داشتم که آقای محمدجواد مهدیان و آقای قیس یساقی هنرجویان دوره عروسک‌گردانی من بودند. وقتی نمایش موفق «مَثلِث» را اجرا کردند، کار را خیلی دوست داشتم و سعی کردم که تا حد امکان حمایت‌ و تشویق‌شان کنم و همانجا بود که فهمیدم این بچه‌ها واقعاً بااستعداد و توانمند هستند. تا اینکه سال گذشته به من پیشنهاد همکاری دادند، متن را خواندم و اول از همه، خیلی از متن خوشم آمد و در درجه دوم، چون قیس یساقی و تیم‌شان بچه‌های بسیار خوب، بااستعداد و خوش‌آتیه‌ای هستند، با کمال میل پذیرفتم که وارد گروه‌شان شوم، چون می‌دانستم که کار خوب و مخاطب‌پسندی خواهد بود و ارزش حضور دارد.

شما کاراکتر سرجوخه برام را بازی می‌کنید، لطفاً کمی درباره ساخت صدای این کاراکتر برایمان بگویید.
صداپیشگی برای عروسک یک‌سری تکنیک‌ها دارد و این مسئله به خود کاراکتر و شخصیتی که در متن دارد، بر‌می‌گردد. طبیعتا باید ابتدا با راهنمایی‌های کارگردان این تحلیل انجام شود. ظاهر عروسک نکته مهم دیگری است که نوع صداگذاری‌ را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ما هم ظاهر عروسک را کمی بررسی و صداهای مختلف را امتحان کردیم تا اینکه به یک صدای استاندارد برایش رسیدیم.

در طراحی لباس عروسک‌گردان‌ها از کلاهی استفاده شده که بیشتر چهره را می‌پوشاند.
بله دلیل اینکه کلاه گذاشتیم و چشم‌ها و میمیک‌مان نباید دیده شود، این است که اصلاً ذات کار عروسکی این است که عروسک‌گردان نباید دیده شود. گاهی اوقات خیلی از بازیگرها یا عروسک‌گردان‌ها دچار هیجانات شده و میمیک‌شان آن‌قدر اغراق‌ شده می‌شود که تماشاچی حواسش از روی عروسک پرت و درگیر چهره‌ی بازیگر می‌شود. بنابراین گاهی تمام یا بخش زیادی از چهره پوشانده می‌شود که فوکوس زیادی نگیرد. در تئاتر ژاپن هم همین‌طور است مثلاً هر عروسکی یک استاد عروسکی دارد و این استاد تنها هنرمندی‌ست که روپوش یا روبنده نمی‌گذارد و کاملاً با چهره‌ی باز و البته چهره‌ی سنگی و بت، عروسک را می‌گرداند بدون اینکه بخواهد توجه مخاطب را جلب کند.

ارزش و اهمیت حضور موفق نمایش‌های عروسکی در چند سال اخیر، آن هم در سالن‌هایی مثل تئاتر شهر، را چطور ارزیابی می‌کنید؟
این حضور ارزش بسیار بالایی دارد چون مردم ما وقتی اسم نمایش عروسکی می‌آید، بلافاصله یاد برنامه کودک و نوجوان و یاد مخاطبین کودک می‌افتند و ناخودآگاه آن را چیزی دم‌دستی، سطحی و غیرحرفه‌ای تصور می‌کنند. چون فکر می‌کنند مال بچه‌هاست، متأسفانه زیاد جدی گرفته نمی‌شود و دیگر برایشان مهم نیست که اثر چقدر حرفه‌ای است. اما نمایش عروسکی در واقع جنبه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد. هرچقدر هنرمندان ما به سمت تولید آثار بزرگسال حرکت کنند – البته نه اینکه کار کودک انجام ندهند، ولی باید کمی فرهنگ‌سازی شود تا مردم بدانند که نمایش عروسکی برای بزرگسال هم کاربرد و داستان‌ها و تکنیک خاص خودش را دارد. در تئاتر شهر، ما کارهای بزرگ و فاخر زیادی می‌بینیم. ولی اغلب مردم فکر می‌کنند تئاتر فقط همین حضور سلبریتی‌ها یا بازیگران بزرگ با دکورهای عظیم و … است در حالی که باید بدانیم نمایش عروسکی هم ظرفیت‌های عظیمی دارد. ما با نمایش عروسکی می‌توانیم حرف‌های بزرگ و بسیار جدی بزنیم کما اینکه در نمایش «جک نارن» هم این حرف‌ها زده می‌شود و به نظر من، هرچقدر تولیدات این حوزه بیشتر شود، مردم بیشتر با آن آشناتر شده، فرهنگش جا می‌افتد و کم‌کم متوجه می‌شویم که نمایش عروسکی خودش یک ابزار بسیار قوی برای ارتباط با مخاطب است.

از پروژه‌های فعلی‌تان در کنار «جک نارن» هم برای‌مان بگویید؟
من در کنار «جک نارن»، در خدمت آقای رامبد جوان هستم برای برنامه‌ی «کارناوال» که آنجا هم عروسک‌گردانی می‌کنم و هم جزو تیم اجرایی‌شان هستم همینطور قرار است که سریال عروسکی «شوخی شوخی» را هم خودم برای فصل جدیدش کارگردانی کنم که از شبکه‌ی سه پخش خواهد شد.