به گزارش خبرنگار فرهنگ خبرگزاری صبا، تازه‌ترین قسمت از برنامه دانشجویی «رادیکال سه» شبکه سه سیما به مناسبت آغاز دهه فجر انقلاب اسلامی به سراغ بررسی شخصیت و دیدگاه‌های حمید سبزواری پدر شعر انقلاب اسلامی رفت. مصطفی محدثی‌خراسانی از دوستان و شاگردان نزدیک آن مرحوم، مهمان این قسمت از «رادیکال سه» بود تا در ارتباط با شخصیت حمید سبزواری به گفتگو بپردازد.

تسلط بالای مرحوم سبزواری بر زبان فارسی

محدثی‌خراسانی در بخش ابتدای صحبت‌هایش در این برنامه با اشاره به مهمترین ویژگی حمید سبزواری، تسلط بالای او بر زبان فارسی دانست و اظهار کرد: دیوان اشعار بسیاری از شاعران معاصر را که می‌بینید، انحرافات بسیاری در زمینه دستورزبان فارسی یا پرش‌های تالیفی شاعر می‌بینید که این به خاطر شناخت آن شاعر از ظرفیت‌ها زبان فارسی است اما یکی از افرادی که زبان فارسی را به بهترین شکل در شعر خود به کار گرفته، مرحوم سبزواری است.

ماجرای اخراج مرحوم سبزواری به خاطر روحیه ضدظلم او

این شاعر معاصر همچنین با اشاره به مرارت‌ها و مشقت‌هایی که مرحوم سبزواری در راه سرودن شعرهای انقلابی در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی کشیده، گفت: ایشان در آن سال‌ها بارها به خاطر اشعارشان بازداشت شدند. آقای سبزواری در دهه ۳۰٫ در انجمن ادبی فرخ در مشهد شرکت می‌کردند؛ استاد ذبیح‌اللّه صاحبکار که از بزرگان آن انجمن بودند برای خود من نقل می‌کردند که آقای سبزواری وقتی به جلسات انجمن می‌آمد اشعاری علیه ظلم و استبداد می‌خواند که به دستگاه پهلوی آن دوره کنایه می‌زد و جلسه ما چندین بار به خاطر این موضوع بازخواست شد.

او همچنین با اشاره به اینکه سبزواری به واسطه همین روحیه ضداستبدادی خود در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از محل کار خود نیز برکنار شد، اظهار کرد: همین روحیه ضدظلم و صراحت ایشان بود که باعث شد تا آقای سبزواری را از کار برکنار کنند. ایشان سال‌ها معلم بود و مدتی نیز در بانک کار می‌کردند اما در نهایت همین روحیه صریح و ضداستبدادی ایشان باعث شد تا از کار برکنار شوند. ایشان بعد از آن مدتی هم به سراغ اجاره یک حمام عمومی رفتند و دو بیتی معروفی هست که در بالای ورودی حمام‌های عمومی می‌نوشتند: «هر که دارد امانتی موجود/ بسپارد به بنده وقت ورود// نسپارد اگر شود مفقود/ بنده مسئول آن نخواهم بود» و سروده آقای سبزواری است که در آن دوره سروده شده بود.

کارنامه درخشان سبزواری از «خمینی ای امام» تا «این بانگ آزادی…»

این شاعر معاصر در ادامه با مروری کلی بر بخشی از فعالیت‌های حمید سبزواری در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی از تعداد قابل توجهی از سرودهای وی در آن سال‌ها گفت و درباره آن این‌گونه توضیح داد: سرود معروف «خمینی ای امام» که توسط جوان‌ها در استقبال از امام خمینی‌(ره) در فرودگاه خوانده شده یا سرود «برخیزید ای شهیدان راه خدا» که همان روز در بهشت زهرا اجرا شد، بخشی از آن‌ها بود.

وی افزود: همچنین روزی که رادیو و تلویزیون به دست انقلایون افتاد، اولین سرودهایی که از آنجا پخش شد آثار مرحوم سبزواری بود. مثلا «این بانگ آزادیست کز خاوران خیزد» یکی از کارهای درخشان ایشان بود که در آن زمان پخش شد.

سرودهای ماندگاری که در زیرزمین تولید شد!

محدثی‌خراسانی در ارتباط با سختی‌های تبدیل سرودهای انقلابی به یک اثر موسیقایی اظهار کرد: شاید بهتر باشد از چهره‌هایی مثل آقای محمد گلریز و احمدعلی راغب و حمید شاهنگیان بشنوید که همراه با مرحوم سبزواری با سختی این آثار را تولید می‌کردند ولی تا آنجا که من می‌دانم آن‌ها در یک زیرزمین این آثار را ضبط و تکثیر می‌کردند.

وی افزود: یکی از ویژگی‌های جالب مرحوم سبزواری که من از آقای راغب آن را شنیدم این بود که می‌گفت وقتی آقای سبزواری شعری را می‌سرود، خود او به ما که آهنگساز بودیم ملودی اولیه کار را هم پشنهاد می‌داد و خود ما هم برای آهنگسازی بیشتر از ملودی‌های پیشنهادی خود ایشان الهام می‌گرفتیم.

بیشترین مولفه‌های شعر انقلاب در سرودهای حمید سبزواری است

این شاعر معاصر در ارتباط با جایگاه سبزواری در جریان شعر انقلاب با استفاده از تشبیهی جالب گفت: من قبلا هم گفته‌ام که اگر شعر را انقلاب را به عنوان یک پازل در نظر بگیریم که اجزای مختلفی دارد؛ وقتی این احزا در کنار هم قرار می‌گیرند تصویر نهایی آن، تصویر حمید سبزواری خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: اگر چه شاعران بسیاری در پیشرفت شعر انقلاب تاثیر داشتند و حتی نمی‌گویم که شعر ایشان برترین شعر شاعران انقلاب است، اما منظورم آن است که آنچه که ما امروز به عنوان شعر انقلاب می‌شناسیم و برای آن مولفه‌هایی را معرفی می‌کنیم، قطعا بیشترین وجه اشتراک آن با شعر حمید سبزواری است و بیشترین تعداد این مولفه‌های شعر انقلاب چه به لحاظ محتوایی و چه به لحاظ رویکردهای فرمی را می‌توان در شعر او دید.

شخصیت منحصر به فرد سبزواری در زمینه سرودن شعر روز در تاریخ ادبیات

محدثی‌خراسانی با اشاره به توجه ویژه مرحوم سبزواری به اتفاقات روز برای سرودن شعر گفت: به نظرم آقای سبزواری یکی از بروزترین شاعران معاصر بودند و در لحظه حضور داشتند و سعی می‌کردند متناسب با اتفاقات و حوادث روز شعر بگویند؛ از این منظر آقای سبزواری در تاریخ ادبیات ما بی‌نظیر است. یعنی ما هیچ شاعری در تاریخ ادبیات کشورمان نداشتیم که با این حجم بالا در ارتباط با اتفاقات روز شعر بگوید.

او همچنین از این گفت که سبزواری همیشه سعی می‌کرد در کنار شعرخوانی، نظرات و انتقادات خود را هم نسبت به موضوعات روز به شکل صریح بیان کند، گفت: یکی از خلقیات ایشان این بود که همیشه وقتی در جلسه‌ای قرار بود شعری بخوانند، پیش از آغاز خواندن شعر، نظرات و حرف‌ها و انتقادات خود را مطرح می‌کردند و سعی می‌کردند مثل همیشه با صراحت این نظرات را بیان کنند. اتفاقا شاید یکی از دلایل اینکه نقد پیرامون شخصیت ایشان زیاد است آن است که مرحوم سبزواری انسانی به شدت صریح بود و نظراتش را در ارتباط با موضوعات مختلف مطرح می‌کرد.

دلیل غیبت حمید سبزواری در دیدار شعرا با رهبری در سال ۸۸ چه بود؟

محدثی خراسانی در خصوص غیبت حمید سبزواری در دیدار شعرا با رهبر معظم انقلاب در سال ۸۸ گفت: به واسطه نزدیکی شخصی ای که داشتم در این سال‌های پایانی عمر استاد، من خودم همیشه استاد را برای دیدارهای شعرا می آوردم. آن سال استاد از رئیس جمهور وقت ناراحت بودند اما واقعیت این بود که اصلا حالشان مساعد حضور در جلسه نبود و به خاطر آن در جلسه نیامدند.

وی افزود: بعضی از شاعران قهر کردند و دیگر در آن جلسه شعر نیامدند اما استاد سبزواری در سال‌های بعد با وجود بیماری و سختی حضور پیدا می کردند و اتفاقا در آخرین سال حیاتشان وقتی به این جلسه رفتند، شعر جوانانه و انقلابی «خوش نشینان ساحل بدانند/ موج این بحر را رامشی نیست/ دل به امید رامش نبندند/ بحر را ذوق آرامشی نیست» را سرودند.

هشدارهای شاعرانه مرحوم سبزواری درباره هزینه‌ سازش با دشمنان

این شاعر معاصر همچنین با اشاره به دغدغه مرحوم سبزواری نسبت به افق جهان اسلام و کشورهای اسلامی اظهار کرد: ایشان همیشه در ارتباط با این موضوع دغدغه داشتند و یکی از درخشان‌ترین کارهای ایشان مثنوی بلند «حکم جلودار» است که مصرع معروف آن «جانان من برخیز که بر جولان برانیم» است که تبدیل به بخشی از حافظه جمعی ملت ما شده است.

وی در پایان عنوان کرد: ایشان چنین نگاهی به جهان اسلام داشت و اتفاقاتی که ممکن بود در بعدها در جهان اسلام اتفاق بیفتد را ایشان از پیش در اشعارش نسبت به آن‌ها هشدار می‌داد. مثلا موضوع سازش با دشمنان که هزینه‌اش بیشتر از مقاومت است و مقام معظم رهبری بارها در صحبت‌هایشان به آن اشاره کردند و در بسیاری از اشعار مرحوم سبزواری به ویژه آخرین شعری که ایشان در حضور مقام معظم رهبری خواندند، به شکلی جدی و پررنگ دیده می‌شود.

انتهای پیام/