به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری صبا، ماکس فون سیدو ستاره بزرگ سینمای سوئد که روز یکشنبه ۸ مارس در نود سالگی برای همیشه چشم از جهان فروبست برای بیشتر سینمادوستان با فیلم های اینگمار برگمان و البته شاخص ترین شان «مهر هفتم» به یاد آورده می شود.

«مهر هفتم» همان فیلمی است که در آن فون سیدو نقش آنتونینوس بلوک شوالیه ای در دوران قرون وسطی را بازی می کند که از جنگ های صلیبی بازمی گردد و از میان سرزمینی طاعون زده که در آن جادوگران را زنده زنده می سوزانند می گذرد تا به خانه اش برسد. در «مهر هفتم» سکانسی وجود دارد که شاید یکی از مشهورترین سکانس های تاریخ سینمای برگمان و البته تاریخ سینماست جایی که در آن شخصیت شوالیه با بازی فون سیدو با مرگ به شطرنج می پردازد. این سکانس این روزها با شیوع مرگبار ویروس کرونا که همچون طاعون دوران قرون وسطی به جان مردم دنیا افتاده در فضای مجازی نیز بسیار باز نشر می شد و عجیب آنکه مرگ ستاره آن فیلم هم با این بیماری مصادف شد.

ماکس فون سیدو با وجود درخشش در چندین شاهکار دیگر برگمان از جمله «توت ‌فرنگی‌های وحشی» (۱۹۵۷)، «چشمه باکره» (۱۹۶۰)، «همچون در یک آینه» (۱۹۶۱) و «نور زمستانی» (۱۹۶۳) خودش را به سینمای هنری این کارگردان و دیگر سینماگران سوئد (مانند یان تروئل) محدود نکرد.

او در دهه ۶۰ تصمیم گرفت به آمریکا و سینمای هالیوود برود. در آنجا ابتدا برای بازی در فیلم جیمز باندی «دکتر نو» (۱۹۶۲) انتخاب شد که البته در نهایت نقش او به جوزف وایزمن رسید اما سال ۱۹۶۵ با فیلم «بزرگترین داستان گفته شده» ساخته پرخرج جرج استیونز اولین نقش جدی هالیوودی اش را تجربه کرد. او که با فیلم های مذهبی برگمان به یاد آورده می شد به سینمای آمریکا نیز با نقش عیسی مسیح معرفی شد.

فون سیدو درباره حضور در نقش مسیح در «بزرگترین داستان گفته شده» زمانی چنین گفته بود: در هنگام بازی در نقش مسیح در فیلم «بزرگترین داستان گفته شده» جرج استیونز احساس کردم که از جهان دور شده ‌ام روزنامه خواندن به یکی از بزرگ ‌ترین تجملات من تبدیل شده بود. متوجه شدم که بعضی از دوستان نزدیکم با احترام با من رفتار می کنند. بازی در نقش مسیح مثل این بود که در زندان باشم. این سخت ‌ترین نقشی بود که در زندگی ام بازی کرده بودم. من در انظار عمومی نمی‌توانستم سیگار بکشم یا چیزی بنوشم. به محض اینکه فیلم تمام شد، به خانه ام در سوئد برگشتم و سعی کردم خودم را پیدا کنم. ۶ ماه طول کشید تا به حالت عادی زندگی برگشتم، وقتی که ایفای نقش مسیح را تمام کردم، احساس کردم که آزاد هستم. مردی که ۱۸ ماه را در زندان به سر برده بود دیگر مشتاق بازگشت به زندان نبود.

ماکس فون سیدو در ادامه دهه شصت به صورت متوالی بین آمریکا و سوئد در رفت و آمد بود؛ «خاطرات کوییلر» و «هاوایی» را در هالیوود و «ساعت گرگ و میش» و «شرم» را در سوئد و با برگمان کار کرد.

او اما شهرت عمده اش را در آمریکا مدیون بازی در فیلم «جن گیر» (۱۹۷۳) است؛ فیلمی که در آن فون سیدو در نقش پدر لانکستر مرین کشیشی که به جنگ شیطان می رود، ظاهر شد. فون سیدو درباره این فیلم در جایی خاطره جالبی تعریف کرده است: وقتی مردم مرا در خیابان می دیدند می گفتند ما را در این فیلم خیلی ترساندی! این جمله را در حالی به من می گفتند که برایم عجیب بود چون من نقش آدم مثبت آن فیلم را بازی کرده بودم.

«ملاقات کننده شب» لاسلو بندک، «سه روز کندور» سیدنی پولاک، «فلش گوردون» مایک هاجز، «تلماسه» دیوید لینچ، «فرار به سوی پیروزی» جان هیوستن، «هانا و خواهرانش» وودی آلن، «بیداری» پنی مارشال، «گزارش اقلیت» استیون اسپیلبرگ تنها چند نمونه از فیلم های به یاد ماندنی فون سیدو در سینمای هالیوود در طی چند دهه اخیر هستند.

شخصیت هایی که در صفحه ۳۶ فیلمنامه می میرند

ستاره سوئدی سینما که در دهه ۸۰ به بعد اکثرا برخلاف میلش در نقش افراد مسن به کار گرفته می شد در سال ۲۰۱۲ در مصاحبه ای در این باره گفت: بیشتر نقش هایی که به من پیشنهاد می شود یا نقش پدربزرگ هاست یا پدران پیر که آدم های خوبی هستند اما جذاب نیستند. اغلب اوقات این کاراکترها در صفحه ۳۶ فیلمنامه می میرند که برای من ناراحت کننده است!

ماکس فون سیدو که با این کارنامه غنی قطعا یکی از شاخص ترین بازیگران تاریخ سینماست چند بازیگر بزرگ تاریخ از آل پاچینو و رابرت دنیرو و مارلون براندو گرفته تا اسپنسر تریسی را همیشه ستایش می کرد. او جایی گفته بود در ایام جوانی شیفته لزلی هاوارد بازیگر کناری فیلم «برباد رفته» و گری کوپر ستاره برنده دو جایزه اسکار نیز بوده است.

این ستاره بزرگ سینمای سوئد دو بار نیز نامزد جایزه اسکار شد که البته هر دو بار را شکست خورد. یکی از نامزدی های اسکار وی البته یک اتفاق تاریخی را رقم زد. او در فیلم «پله فاتح» ساخته بیله آگوست با زبان سوئدی نامزد جایزه اسکار شد؛ کاری که تعداد انگشت شماری بازیگر مرد در طول تاریخ انجام داده اند و مارچلو ماسترویانی یکی از این بازیگران بوده است.

با اعلام خبر درگذشت ماکس فون سیدو، می توان گفت صاحب بخشی از خاطره جمعی دوستداران سینما نیز از میان رفت کسی که با آن قامت بلند (۱۹۳ سانتیمتر)، موهای حنایی و صورت استخوانی اش سال های سال جایی در گوشه ای از یک اثر هنری حاضر می شد و چشم ها را به خود خیره می کرد.

برای نگارنده به شخصه لحظه ورود ماکس فون سیدو به «جن گیر» در آن نمای درخشان و همینطور لحظه به ثمر رسیدن گل پله اسطوره فوتبال برزیل در فیلم «فرار به سوی پیروزی» همانجایی که فون سیدو در صف آلمان ها به تشویق متفقین پرداخت در کنار بازی شطرنج او با مرگ در شاهکار «مهر هفتم» اثر برگمان کبیر ماندگارترین نماهای زندگی این اسطوره سوئدی هستند.

محمدامین شکاری

انتهای پیام/