کامبیز اخوان صفا تهیه‌کننده مجموعه مستند «مرز پرگهر» در گفتگو با خبرنگار رادیو و تلویزیون صبا درباره ایده ساخت این مجموعه مستند که این روزها روی آنتن شبکه یک سیما است، توضیح داد: ما صاحب یک میراث کهن و باارزشی هستیم که بسیاری از کشورهای دیگر شاید درصدی از این میراث را هم نداشته باشند و حتی ممکن است برخی از مردم نیز اطلاعات کافی از آن نداشته باشند. به عنوان مثال زمانی که می‌گوییم میراث فرهنگی و آثار باستانی بیشتر افراد یاد تخت جمشید و محوطه‌هایی می افتند که بیشتر از آن شنیده‌اند و یا در برنامه‌های تلویزیونی دیده‌اند. ما فکر کردیم به معرفی اماکنی بپردازیم که کمتر دیده شده‌اند و دین خودمان را نیز به آن‌ها ادا کنیم.

«مرز پرگهر» را به صورت ویژه برای مخاطب شبکه یک طراحی کرده‌ایم

وی افزود: این است که در یکی دو سال گذشته با مدیریت شبکه یک مجید زین العابدین درباره این موضوع صحبت کردم و ایشان بسیار از ساخت این مجموعه مستند استقبال کردند و ما شروع به جمع آوری اطلاعات از اماکنی کردیم که قبلا کمتر معرفی شده‌اند. در واقع یک مجموعه حدود ۵۰ تایی جمع آوری کردیم و سپس با مشورت دوستان مستندساز پیشکسوتمان مانند ارد عطارپور و حمید مقدم که در این زمینه تجربه‌هایی دارند ۱۳ اثر را برگزیدیم. همین ۱۳ اثری که ما به آن رسیدیم اینگونه نیست که بگوییم هیچ مجموعه‌ای درباره آن‌ها ساخته نشده است بلکه تفاوت «مرز پرگهر» با دیگر مجموعه‌ها این است که ما به صورت ویژه این برنامه را برای مخاطب شبکه یک طراحی کرده‌ایم. ما می‌توانیم درباره چغازنبیل‌، تخت سلیمان و… برنامه تخصصی بسازیم و وارد تاریخ مطالعات آنجا شویم اما حدس می‌زنم که مخاطب شبکه یک به دلیل آنکه شبکه‌ای سراسری و ملی است و بیشترین پوشش مخاطب را در همه سنین، مشاغل و تحصیلات دارد برنامه از حوصله‌اش خارج باشد؛ اگرچه هر چه قدر درباره این اماکن ساخته شود، کم است.

تهیه‌کننده مجموعه مستند «مرز پرگهر» با اشاره به اینکه لحنی که برای برنامه انتخاب شده لحن مناسب برای مخاطب شبکه یک است، اظهار کرد: ما در این مجموعه از تاریخ، جغرافیا و زیبایی‌های گردشگری آن منطقه و همچنین از پیشینه‌های تاریخی و فرهنگی اماکن صحبت می‌کنیم. اگر این‌ها باعث شود که افراد به آن منطقه سر بزنند باعث خوشحالی ما نیز می‌شود. ما وارث این میراث هستیم پس هم باید بدانیم که چه میراث با ارزشی داریم و هم باید از آن‌ها حفاظت کنیم. نکته‌ای که در ذهن ما بود این است که سعی کردیم با نشان دادن این اماکن بگوییم که چه قدر این اماکن نیازمند حفاظت و حراست هستند. در این مجموعه که ما برای ضبط رفت و آمدهایی داشتیم، دیدیم که با نهایت تاسف روی دیوارها یادگاری نوشته‌اند و حفاری‌های غیرقانونی انجام شده است اما گفتیم اینکه ما نشان بدهیم این اماکن چه قدر ارزشمند و گرانبها هستند و تاریخ درخشانی پشت آن‌ها است به نظر می‌رسد که موجب یک مسئولیت اجتماعی در قبال آن‌ها نیز بشود.

شاید توانسته باشیم نقش کوچکی در ثبت جهانی آثار داشته باشیم

اخوان صفا ادامه داد: در این ۱۳ اثری که ما به آن‌ها پرداختیم، آثاری هستند که ثبت جهانی یونسکو شده‌اند مانند چغازنبیل، سازه‌های آبی شوشتر، تخت سلیمان و منظر فرهنگی میمند. همچنین آثاری هم هستند که ثبت فرهنگی ملی هستند و کارهایی روی آن‌ها در حال انجام است که به ثبت جهانی هم برسند و این موضوع انگیزه‌ای برای ما شد که شاید بتوانیم نقش کوچکی در این مسیر داشته باشیم. البه لازم است بگویم برخی از مکان‌ها را هم داشتیم که در شبکه یک یا حتی صداوسیما فیلمی درباره آن ساخته نشده است. اماکنی که بسیار زیبا و ارزشمند هستند و تاریخ ارزشمندی پشت آن‌ها است. این شانسی برای گروه بود که بتوانیم گوناگونی منطقه‌ای، جغرافیایی و تاریخی را در برخی از موارد رعایت کنیم.

وی با اشاره به اینکه در این مجموعه ۱۳ اثر در ۱۳ منطقه و ۹ استان توسط ۱۰ کارگردان معرفی شده است، عنوان کرد: به هرحال برای هر تهیه‌کننده‌ای راحت‌تر است که با گروه کوچکتر و افراد مشخصی کار کند اما من اینگونه فکر نکردم بلکه دیدم بهتر است برای روایت متنوع‌تر سراغ افراد مختلف بروم که هرکدام روایت خودشان را داشته‌ باشند و کارها یکدست نشود. ضمن اینکه من به عنوان تهیه‌کننده شبکه و امیر محمدی مدیر گروه تاریخ فرهنگ و هنر مراقبت کردیم که برنامه‌ها هر کدام یک شکل هم نشوند بلکه اشتراک واحدی داشته باشند. از سوی دیگری به دلیل حضور ۱۰ کارگردان، تنوع ساختاری در مجموعه داریم البته کار کمی هم دشوار بود چراکه ما با ۱۳ فیلم تک قسمتی و نه یک مجموعه پیوسته مواجه شدیم. برای هر فیلمی ما هماهنگی و پیش تولید مجزا داشتیم تا بتوانیم کار را به انتها برسانیم.

کرونا به مجموعه ما آسیب نزد

تهیه‌کننده مجموعه مستند «مرز پرگهر» با بیان اینکه تولید این مجموعه مستند حدود ۱۸ ماه زمان برده است، گفت: مهرماه سال ۹۷ طراحی و تحقیق و نگارش «مرز پرگهر» را آغاز و شروع به انتخاب مکان‌ها و کارگردان‌ها کردیم و هماهنگی‌های لازم را انجام دادیم. از بهمن ماه همان سال تصویربرداری کار آغاز شد و خوشبختانه با شیوع کرونا نیز به پایان رسید. اینکه حدود ۱۳ ماه فیلمبرداری طول کشیده، نشان می‌دهد که تصویربرداری کار چه قدر مشکل بوده است. همانطور که می‌دانید کشور ما آب و هوای مختلفی در هر منطقه دارد و ما باید هر منطقه‌ای را در بهترین زمان انتخاب می‌کردیم. برنامه‌ریزی اینکه در چه فصلی به کدام مناطق سفر کنیم تا زیبایی‌ها بیشتر نمود پیدا کند و تصویربرداری راحت تر باشد، زمان‌بر و سخت بود. همچنین سعی کرده‌ایم کارهای پس تولید مانند تدوین را نیز همزمان با تصویربرداری کار پیش ببریم.

برای تصویربرداری صعود ۷۰ متری با طناب انجام داده‌ایم

اخوان صفا درباره دشواری‌های ساخت این اثر مطرح کرد: اگر بخواهم از دشواری‌های ساخت این مجموعه بگویم پیشکسوتان این عرصه بسیار بهتر از من می‌دانند اگرچه ما نیز در این مجموعه ۱۳ فیلم مستقل در ۱۳ منطقه کار کردیم و متوجه دشواری‌ها هستیم. یکی از دشواری‌ها این بود که ما برای رفتن به اماکنی که برای ساخت مستند انتخاب کرده بودیم از جاده‌هایی عبور می‌کردیم که دسترسی به آن سخت و بعضا خطرناک بود. برای ضبط یک قسمت برنامه که مربوط به غاری در استان مازندران بود ما مجبور شدیم صعود حدود ۷۰ متری عمودی با طناب انجام بدهیم تا به غار برسیم. اگر عشق و علاقه تیم سازنده نبود شاید از آن صرف نظر می‌کردیم.

وی با اشاره به اینکه تجربه کار کردن با ۱۰ کارگردان در این مجموعه مستند تجربه خوب و دل انگیزی بود، تصریح کرد: ما ۱۱ نفر بودیم که با تشکیل یک اتفاق فکر بزرگ درباره همه موارد با هم مشورت می‌ کردیم. از نظر تولید و یا تهیه‌کننده کار با ۱۰ کارگردان شاید سخت باشد و اگر ۱۳ قسمت با ۱ کارگردان کار شود برای خود کارگردان و تهیه‌کننده راحت‌تر است و زمان کمتری هم می‌برد اما کار در رسانه چیزی نیست که دارای قانون قطعی باشد. من بسیار از این تجربه خوشحالم چراکه ما دوست داشتیم ۱۰ نگاه داشته باشیم با وجود آنکه یک هدف و شیوه واحد را دنبال کنیم. اگرچه برای من و دوستان سخت بود چراکه آنها مجبور بودند برای یک قسمت چند ماه زمان بگذارند اما من بسیار راضی هستم.

صدای فرخ نعمتی با تاریخ گره خورده است

تهیه‌کننده «مرز پرگهر» در پایان درباره انتخاب فرخ نعمتی بازیگر باسابقه سینما، تلویزیون و تئاتر برای روایت این مجموعه مستند اظهار کرد: زمانی که در دانشگاه هنرهای زیبا درس تئاتر می‌خواندم از علاقه‌مندان ایشان بودم و شاید آثار ایشان یک عاملی برای جذب من در حوزه هنر بود. من یک علاقه قلبی به شخصیت، سواد و صدای ایشان داشتم و زمانی که این کار را ساختیم دیدیم که چه صدایی روی آن بگذاریم که هم کمتر شنیده شده باشد و هم با بافت خشت، گل، خاک و تاریخ بتواند گره بخورد و بهتر روایت کند. ایشان هم گویندگی را به عنوان حرفه اصلی خود دنبال نمی‌کنند و آن قدر مشغله در فیلم و سریال دارند که کمتر ممکن بود بپذیرند. من باید از ایشان تشکر کنم به دلیل محبتی که به من داشتند و علاقه‌مندی که به موضوعات فرهنگی و تاریخی داشتند این کار را قبول کردند. اکنون که «مرز پرگهر» در حال پخش است نیز خوشحالم که به درستی این انتخاب اتفاق افتاد و احساس غرور دارم که صدای ایشان روی این مجموعه مستند نشسته، هماهنگ شده و محتوا را تکمیل می‌کند. فرخ نعمتی در استودیو و موقع ضبط نیز به دلیل سواد تاریخی که دارد به ما کمک می‌کرد.

کارگردانان این مجموعه مستند عبارتند از مجید سروینی: چغازنبیل (زیگورات شوش خوزستان)، میکاییل شهرستانی: خانه هراکلس (غار کرفتو در استان کردستان)، مریم مومن زاده: ارگ راین و گنجینه خورشید (منظر تاریخی میمند)، بهمن ابراهیمی: رازهای سرسورن (رنگی نگاره‌های لرستان)، امیررضا دریایی: ایزدخواست (قلعه ایزدخواست آباده استان فارس)، علی قادری: تخت سلیمان (تکاب استان آذربایجان غربی)، جواد وطنی: لاب کمر (اسپهبد خورشید)، کنگلو (قلعه‌های سوادکوه) و ارزانفود (شهر زیرزمینی ارزانفود همدان)، احمد عزیزی: سازه‌های آبی شوشتر کمال مطوف: قلعه سلاسل شوشتر، ابوالفضل توکلی: گنجه (ارگ سریزد مهریز).

«مرز پرگهر» به تهیه‌کنندگی کامبیز اخوان صفا و آهنگسازی نیما عظیمی نژاد کاری از گروه تاریخ، فرهنگ و هنر شبکه یک سیما است که یکشنبه‌ها و سه شنبه‌ها پس از سریال شبانگاهی پخش می‌شود.

سپیده شریعت رضوی

انتهای پیام/