به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری صبا، علیرضا کرمانی در گفتگو با مهدی یوسفی در چهارمین نشست مجازی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان به مناسبت «هفته کتاب و کتاب‌خوانی» درباره گفتمان، مدرنیته و ادبیات کودک صحبت کرد.

علیرضا کرمانی جامعه شناس در این گفتگو که با حضور جمعی از علاقه‌مندان ادبیات در صفحه اینستاگرام این انجمن برگزار شد درباره مفهوم کودک توضیح داد: قبل از هر چیزی باید بگوییم ادبیات کودک یک خرده نظام ذیل نهاد کودکی است و ما زمانی می‌توانیم ادبیات کودک را بفهمیم که کودکی را فهمیده باشیم.

وی با اشاره به اینکه در این نشست از کودکی و ادبیات کودک در چارچوب گفتمان و دنیای مدرن صحبت خواهشد شد، افزود: تعریف علم حقوق از کودک انسان‌هایی است که زیر هجده سال سن دارند و در مراجع قضایی هم با همین برداشت کودک و غیر کودک را جدا می‌کنند. از نظر علم جامعه شناسی کودکان کسانی هستند که فاقد نقش رسمی اجتماعی هستند. در نگاه تاریخی، کودکی وضعیتی پایدار اما کامل‌شونده در زندگی بشری است و معتقدند کودکی همیشه وجود داشته و پدیده جدیدی نیست. در دیدگاهی دیگر کودکی را یک پدیده نوظهور و محصول جهان مدرن می‌دانند. در تعریفی کلی باید بگوییم کودکی ساز و کاری اجتماعی برای تمایز و طرد انسان‌هایی‌ست‌ که فاقد دانایی و توانایی لازم برای نظام اقتصادی هستند. این طرد شدن همراه با پذیرش کودک است که در جوامع سنتی وجود ندارد و محصول دنیای مدرن است درنتیجه برای کودک در جامعه موقعیتی خاص درنظر می‌گیرند.

این جامعه شناس درباره ادبیات کودک توضیح داد: ادبیات کودک ابزاری در اختیار روان‌شناسی رشد است یا می‌توان اینگونه گفت که ادبیات کودک شعبه دیگری از روان‌شناسی رشد است. دنیای مدرن برای تشخیص مشکلات جسمی از علم پزشکی کمک گرفت همچنین برای تشخیص مشکلات غیر جسمی مانند جنون از روان‌شناسی استفاده کرد. همانگونه که روان‌شناسی سعی می‌کرد از طریقی دیوانگان را تربیت کند ادبیات کودک هم از طریق آموزش و تربیت کودکان سعی در ادغام اجتماعی آن‌ها داشت.

نویسنده کتاب «گزارش وضعیت اجتماعی کودکان» از تغییرات این حوزه گفت: در چهار دهه اخیر نوع نگاه به کودک تغییر کرده درنتیجه حضور روان‌شناسی رشد در ادبیات کودک کم‌رنگ‌تر شده، زیرا دنیا به سمت تغییر پیش می‌رود و نمی‌شود با این دید به کودکان نگاه کرد که آن‌ها موجودات ناتوان و نادانی هستند. اکنون کودکان در عصر تکنولوژی به دنیا آمده‌اند و گاهی در این زمینه از بزرگسالان توانایی بیشتری دارند.

کرمانی در پایان درباره فاصله گرفتن ادبیات کودک با محتوای سنتی اظهار کرد: ادبیات کودک خود را با شرایط جدید دنیای کودکی همراه کرده و از ادبیات تعلیم و تربیت فاصله گرفته است. در شکل جدیدی از این حوزه ما شاهد کتاب‌هایی هستیم که کودکان را به رسمیت می‌شناسند و تفاوت بالا و پایین بین کودک و بزرگسال قایل نیستند. در این ادبیات کودکان شایستگی آن را پیدا می‌کنند که درباره دنیای خود فکر کنند در این راستا جهان کودک محترم شمرده می‌شود.

انتهای پیام/