آلفرد یعقوب‌زاده عکاس نام‌آشنایی که سال‌های زیادی از جنگ در کشورهای مختلف ازجمله افغانستان عکاسی کرده است در گفتگو با خبرنگار تجسمی خبرگزاری صبا درباره وضعیت مردم افغانستان در زمان حکومت پنج ساله طالبان گفت: تقریبا ۲۵ سال پیش زمانی که طالبان در افغانستان قدرت گرفت، مردم برای وضعیت جدیدی که به وجود آمده بود هیچ ایده‌ای نداشتند. در آن زمان محدودیت‌ها، به‌ویژه برای زنان بسیار زیاد شد، آن‌ها نمی‌توانستند به مدرسه بروند یا بیرون از خانه کار کنند و فقط تبدیل به آدمی شده بودند که بچه به‌دنیا می‌آورد و خانه‌نشین‌ است، اما مردان افغان همچنان می‌توانستند به نحوی فعالیت خود را با طالبان هم ادامه دهند. زمان سقوط طالبان من شاهد خوشحالی بسیار زیاد زنان افغان بودم. زمان سقوط طالبان یک‌سری از مردان ریش‌های خود را کوتاه کردند، زنان آرایشگاه‌ها را باز کردند و برخی برقع‌ها را از سر برداشتند، زنان در دانشگاه تدریس می‌کردند، دخترها و پسرها در دانشگاه کنار هم درس می‌خواندند، در عرض ۴۰ سال جنگ مردم تقریبا آواره بودند و عده زیادی از آن‌ها در ایران و پاکستان ساکن شده بودند که برای بازسازی کشور دوباره به افغانستان بازگشتند و تقریبا زندگی به روال طبیعی بازمی‌گشت.

او ادامه داد: در سفری که سه هفته پیش به افغانستان داشتم بیشتر سوژه عکس‌های من زنان بودند، زیرا می‌دانستم که طالبان دوباره در حال بازگشت است و دوباره زندگی همه مردم و این نوسازی‌هایی که برای آن تلاش کردند، خراب می‌شود، در نتیجه از تعداد زیادی از زنان افغان عکاسی و با آن‌ها مصاحبه کردم. من شاهد بودم که سطح زندگی برخی از زنان بسیار تغییر کرده بود و در حوزه‌های مختلفی مانند سینما، موسیقی و تئاتر مشغول فعالیت بودند و آن‌ها با خوشحالی آثار هنری و ایده‌های خود را به من نشان می‌دادند. زنان در صحبت‌هایشان نگران بودند از اینکه با آمدن طالبان روزگار آن‌ها دوباره سیاه خواهد شد.‌ همچنین در همین روزها که افغانستان به دست طالبان اشغال شده است با چند نفر از دختران افغان صحبت کردم، آن‌ها به شدت گریه می‌کردند و نمی‌دانستند آینده کشورشان چه می‌شود. بالاخره آن‌ها ۲۰ سال تحصیل و سرمایه‌گذاری کردند، فیلم، کتاب و نقاشی تولید کردند و الان احتمال دارد تمام این‌‌ها از بین برود و دوباره به نقطه صفر بازگردند.

این عکاس مستند درباره پیشروی طالبان در خاک آمریکا توضیح داد: طالبان از شمال افغانستان شروع کرد به فتح شهرها و روستاها و به همین دلیل یک‌سری از مردم شمال به کابل پناه آورده و همه نگران و شوکه بودند زیرا این وضعیت مانند یک ساختمان ۱۰ طبقه است که ناگهان آن را خراب کنی. در بازار کابل که می‌چرخیدم و با مغازه‌داران صحبت می‌کردم، آن‌ها بسیار نگران وضعیت اقتصادی و تجارت خود بودند. در آینده که حکومت اسلامی تشکیل و قوانین شرعی را وضع کند با تجربه‌ای که از حکومت پنج ساله طالبان دارند، خودشان می‌دانند چه بلایی در انتظارشان است. طالبان می‌گوید ما عوض شده‌ایم‌ اما قطعا ایدئولوژی آن‌ها تغییر نکرده است.

یعقوب زاده که خود روزهای پایانی در کشور افغانستان حضور داشت با بیان اینکه بین مردم روحیه مقاومت وجود نداشت، عنوان کرد: در آنجا با افراد مختلفی ازجمله وزیر خارجه افغانستان گفت‌وگو کردم و آن‌ها خودشان اعتقاد داشتند که مقاومت مردمی دارند اما به یاد دارم زمانی که جنگ ایران و عراق شروع شد من چند روز ابتدایی مقاومت مردم شهرهای مرزی را دیدم که گودال می‌کندند و از زن و مردم و نوجوان با چوب و چاقو و تفنگ‌های قدیمی از کشور دفاع کردند. من این نوع مقاومت را در بین مردم افغانستان ندیدم. مردم در خیابان نیامدند که تظاهرات کنند یا جوانان در کوچه و خیابان مجهز نشدند تا در مقابل دشمن مقاومت کنند. برای من باعث تاسف و شوک بود که چرا مردم از خودشان و کشورشان دفاع نکردند. حضور آمریکا در افغانستان با تمام نقاط مثبت و منفی که داشت اما ارتش افغانستان را به نحو احسن تعلیم داد، آن‌ها بهترین سلاح‌ها را در اختیار داشتند اما به راحتی مناطق و سلاح‌ها را تحویل طالبان دادند.

او با اشاره به اینکه انتظار نداشته است کابل یک روزه سقوط کند، ادامه داد: من روحیه مقاومت را در افغانستان ندیدم و با آن‌ها صحبت می‌کردم و می‌گفتم حدود ۶۰ درصد جمعیت افغانستان را جوانان تشکیل می‌دهد و این جوانان کجا هستند؟ پس سرمایه این‌ جامعه یعنی جوانان آن چرا دست به سلاح نمی‌برند، مقاومت نمی‌کنند یا شعار نمی‌دهند؟ نیروهای نظامی هم به دلیل تنوعات قومی و قبیله‌ای که وجود دارد اتحاد لازم را نداشتند. وقتی در یک کشور زندگی می‌کنیم‌ باید به منفعت عمومی فکر کنیم زیرا همه ما همدردیم. چرا این هزاران آدمی که برای خروج از کشور به فرودگاه رفتند برای مقاومت و مقابله با دشمن به خیابان نیامدند؟ ۲۰ سال پیش افغانستان بعد از خروج طالبان مانند یک‌ کودکی بود که تازه شروع به رشد و یاد گرفتن کرده است، اما بعد از ۲۰ سال این جوان ۲۰ ساله نتوانست روی پای خود بایستد و دفاع کند. در این بین وضعیت زنان تحصیل‌کرده و خلاق افغان باعث تاسف است و به غیر از مسایل مذهبی، فرهنگ مردسالار موجود در افغانستان اجازه نمی‌دهد زنان به قدرت برسند.

این عکاس خبری درباره عکاسی از هنر انتقادی افغانستان روی دیوارها گفت: البته در سفر اخیر خود از تصاویر و نوشته‌های روی دیوارهای اماکن دولتی عکس گرفتم زیرا احساس می‌کردم این‌ها به زودی از ببن می‌روند. این تصاویر و هنر روی دیوار یک پیغام است تا مردم در خیابان آن‌ها را ببینند و پیامشان را بخوانند. من این شهامت را که از درد مردم‌ بنویسند و از دولت مطالبه کنند، دوست داشتم.

او با اشاره به خطری که موزه کابل و فیلم‌های قدیمی افغانستان را تهدید می‌کند، درباره محافظت از آن‌ها اظهار کرد: اکنون آثاری در موزه کابل وجود دارد که خود طالبان قاتل آن‌ها بودند و مردم و مسئولان افغانستان طی این‌ چند سال آثار را جمع‌آوری، ترمیم‌ و در موزه نگهداری کردند. نمی‌دانم اکنون چه بلایی سر این میراث فرهنگی خواهد آمد. مثلا در همکاری که با موسسه افغان فیلم‌ داشتم آن‌ها ۲۰ سال پیش حدود ۷ هزار فیلم را از دسترس طالبان پنهان و به سلامت نگهداری کردند و اکنون این فیلم‌ها در کاخ ریاست جمهوری است که دوباره به تصرف طالبان درآمده است. این‌ها آثار و میراث تاریخی یک سرزمین است و باید به درستی حفظ و نگهداری شوند.

آلفرد یعقوب زاده در پایان درباره رسالت خبرنگاران در انعکاس اخبار این روزها خاطرنشان کرد: خبرنگاران باید تمام اتفاقات روزانه و واقعیت‌های اکنون افغانستان را منعکس کنند و هنرمندان هم‌ دقیقا همین رسالت را دارند. مثلا همین واقعیت که می‌گویم روحیه مقاومت و اتحاد قومی بین مردم افغانستان وجود نداشت، باید ثبت شود تا شاید آیندگان آن را بخوانند و عبرت بگیرند که باید در مقابل دشمن بیشتر مقاومت کنند.

ندا زنگینه

انتهای پیام/