به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری صبا، هادی علی پناه منتقد و فعال رسانه‌ای در یادداشتی درباره بایدها و نبایدهای سی‌وهشتمین جشنواره فیلم کوتاه تهران بعد از دریافت تاییدیه اسکار گفت.

متن این یادداشت به شرح زیر است:

«روز اعلام خبر مورد تایید قرار گرفتن جشنواره فیلم کوتاه توسط آکادمی اسکار توضیحات مدیرعامل انجمن یک ابهام بزرگ در خود داشت. او اعلام کرد فیلمی که جایزه بزرگ جشنواره تهران را دریافت کند واجد شرایط حضور در جوایز اسکار خواهد بود. اما او دقیقا مشخص نکرد که کدام جایزه بزرگ جشنواره. چرا که جشنواره فیلم کوتاه تهران دو جایزه بزرگ، یکی در بخش ملی و دیگری در بخش بین‌الملل اهدا می‌کند. توضیح آکادمی اسکار در فهرست جشنواره‌های مورد تایید خود نیز همین ابهام را در خود دارد. چرا که آنجا هم صرفا نوشته شده است جایزه بزرگ جشنواره فیلم کوتاه تهران. این ابهام از دو جهت می‌تواند به وجود آمده باشد. یا انجمن در مکاتباتش با آکادمی اسکار موفق به توضیح دقیق جوایز خود نشده یا اینکه مدیر انجمن در متن نشست خبری خود اشاره دقیق به این مورد را از قلم انداخته است. با مراجعه به فهرست جشنواره‌های مورد تایید آکادمی متوجه خواهید شد که عناوین جوایز مورد تایید آکادمی در هر جشنواره دقیقا مشخص شده است. برای مثال جشنواره کلرمون فرانسه و جشنواره کورک ایرلند هر دو جایزه بزرگ بخش ملی و بین‌المللشان مورد تایید اسکار است. یا جشنواره لایپزیک آلمان فقط جایزه بزرگ بخش بین‌المللش مورد تایید آکادمی ست و جشنواره انیمیشن هیروشیما چون تنها یک جایزه بزرگ دارد صرفا به ذکر عنوان جایزه بزرگ جشنواره در فهرست اسکار به عنوان جایزه مورد تایید جشنواره اکتفا شده است. خلاصه اینکه دقیقا مشخص نبود کدام جایزه بزرگ جشنواره فیلم کوتاه تهران مورد تایید آکادمی قرار گرفته.

تا اینکه چند هفته قبل انجمن سینمای جوان خبری مخابره کرد مبنی بر اینکه فیلم کوتاه «سفید پوش» به کارگردانی رضا فهیمی به دلیل کسب جایزه بزرگ جشنواره واجد شرایط حضور در رقابت‌های اسکار ۲۰۲۲ شده است. این خبر را در واقع خود آکادمی اسکار با ارسال ایمیلی به رضا فهیمی یا پخش کننده رسمی فیلمش اعلام کرده بود. پس تکلیف مشخص شد. جایزه بزرگ بخش بین‌الملل جشنواره فیلم کوتاه تهران مورد تایید اسکار است. چرا که رضا فهیمی جایزه بزرگ جشنواره سی و هفتم در بخش بین‌الملل را دریافت کرده بود و جایزه بزرگ ملی برای فیلم کوتاه «اسب سفید بالدار» به مهیار ماندگار اهدا شده است. فکر می‌کنم هنوز هم این سوء تفاهم حداقل در بین فیلم‌سازان فیلم کوتاه وجود دارد، اغلب آن‌ها فکر می‌کنند جایزه بخش ملی امکان حضور در رقابت‌های اسکار را برای آن‌ها رقم خواهد زد.

اما مشکل اصلی اینجاست که انجمن سینمای جوانان ایران در توضیح و رعایت سایر مقررات آکادمی و حتی در درک آن‌ها دچار مشکل است و عدم اجرای دقیق مقررات می‌تواند به قیمت برداشته شدن تاییدیه اسکار از روی جشنواره منجر شود. چرا که تاییدیه اسکار رعایت مقررات خاصی را از سوی جشنواره ایجاب می‌کند.

با عبور از این مسئله به تخلفات یا ابهامات قانونی بیشتر و مهم‌تر از سوی انجمن سینمای جوان می‌رسیم. مورد نخست اینکه ساختار انتخاب فیلم‌ها در جشنواره فیلم کوتاه تهران نامشخص و متغییر است. بزرگ‌ترین تغییر را امسال تجربه کرده‌ایم. اول اینکه هیات‌های انتخاب جشنواره با همین عنوان «عضو هیات انتخاب» برای همکاری با جشنواره دعوت شده‌اند، اما همگی با اعلام خبر رسمی از سوی ستاد خبری جشنواره و معرفی اسامی آن‌ها متوجه عنوان «مشاور انتخاب» شده‌اند. به لحاظ تعاریف جشنواره‌ای هیات انتخاب و مشاور انتخاب تعاریف و وظایف جداگانه‌ای دارند. متاسفانه فراخوان جشنواره هیچ توضیحی در مورد ساختار انتخاب فیلم‌ها ندارد. به لحاظ حرفه‌ای باید مشخص باشد که فیلم‌ها با چه روشی و توسط چه شخص یا اشخاصی انتخاب خواهند شد. این مورد یکی از حقوق فیلم‌سازانی ست که آثار خود را برای هر جشنواره‌ای ارسال می‌کنند. اینکه امسال دبیر جشنواره شخصا و به تنهایی اقدام به انتخاب نهایی کرده موضوعی ست که از قبل اطلاع رسانی نشده و همینطور اختلاف رفتار جشنواره در خصوص فرآیند انتخاب فیلم‌ها در بخش‌های مختلف جشنواره از جمله تخلفات دیگر جشنواره است. اینکه همگی گروه‌های انتخاب به عنوان مشاور معرفی شده‌اند اما صرفا گروهی که مسئولیت بازبینی فیلم‌های داستانی بخش مسابقه ملی را داشته‌اند مشاوره داده‌اند و باقی گروه‌ها تمامی مراحل انتخاب فیلم‌ها را سپری کرده‌اند معضل مهمی ست. به نظر دبیرخانه جشنواره با قصد و نیت دیگری اقدام به این کار کرده و هدفش سازماندهی روش انتخاب دقیق‌تر برای گزینش بهتر فیلم‌ها نبوده. این در شرایطی که سال‌هاست کارشناسان و فیلم‌سازان به غیر استاندارد بودن ساختار انتخاب جشنواره اعتراض دارند. خود همین روش‌های غیراستاندارد هم در وحله اول امکان تغییرات ناگهانی و اعمال سلیقه‌های غیرسینمایی را سبب شده است و به نظر دبیرخانه جشنواره علاقه‌ای به استانداردسازی روند انتخاب خود ندارد.

مورد دوم اینکه دبیرخانه جشنواره در مکاتبات خود با صاحبان یا نمایندگان آثار تعلل‌های فراوانی دارد. این تعلل تا حدی ست که حتی صاحبان آثار انتخاب شده برای دوره فعلی جشنواره در جریان موارد فنی جشنواره نیستند و تعدادی از فیلم‌سازان متوجه شده‌اند که جشنواره بدون هماهنگی و اطلاع آن‌ها نسخه نیمه تمام فیلم‌ها را (نسخه‌هایی که هنوز مراحل فنی نهایی آن‌ها انجام نشده و عملا آماده نمایش نیستند) برای آماده سازی نمایش به تیم فنی تحویل داده است. مکاتبه مستمر و دقیق با صاحبان تمامی آثار ارسال شده به جشنواره و در نهایت مکاتبات تکمیلی با صاحبان آثار انتخاب شده از جمله وظایف کلیدی دبیرخانه جشنواره‌ها ست و متاسفانه دبیرخانه جشنواره تهران در این خصوص نواقص فراوانی دارد. کیفیت نمایش آثار و نسخه نمایش داده شده باید مورد تایید صاحبان آثار باشد. سال‌هاست که این شبهه نزد خیل گسترده فیلم‌سازانی که آثارشان برای جشنواره انتخاب نمی‌شود وجود دارد که: «آیا فیلم من سالم به دست جشنواره رسیده و آیا هیات انتخاب موفق به دیدن فیلم من شده است یا نه؟» و دبیرخانه جشنواره هیچ ساختاری برای اعلام تایید دریافت و بررسی کیفیت فنی دریافت شده ندارد. موارد متعددی هم از معیوب بودن فایل فیلم‌ها و حتی جا افتادن کامل نسخه فیلم در سال‌های گذشته گزارش شده که در صورت عدم پیگیری از سوی افراد موثر تنها جواب دبیرخانه جشنواره به معدود فیلم‌سازانی که متوجه جا ماندن فیلم‌شان از جشنواره می‌شوند این است. «خب سال بعد دوباره ثبت نام کنید». پاسخی که نشان دهنده عدم اطلاعاع دبیرخانه جشنواره تهران از ساده‌ترین و بدیهی‌ترین وظایف خود و مناسبات پخش جشنواره‌ای فیلم‌ است.

مسئله سانسور یا تغییرات لازم در فیلم‌ها یکی دیگر از این موارد است که البته از حساسیت بالایی برخردار است و آکادمی اسکار مانند سایر نهادهای ناظر بر رفتار جشنواره‌ها توجه دقیقی به آن دارد. طبعا همه ما به ماهیت سانسور در کشورمان واقف هستیم. توضیح روش سندسازی مورد تایید آکادمی که در ادامه خواهید خواند به هیچ وجه (از جانب نگارنده) تایید کننده ممیزی و حذف مضمونی‌ای نیست که در کشورمان متداول است و اعتراضات به حق بسیاری از فیلم‌سازان را در چند روز گذشته در پی داشته است. اما در سایر کشورهای دنیا نیز به دلایلی چون معیارهای نمایش خشونت و برهنگی، قوانین حمایت از حقوق کودکان، زنان، اقلیت‌ها و حیوانات، و قواعد نمایش مصرف دخانیات و مواد مخدر محدودیت‌هایی وجود دارد که گاه باعث می‌شود برگزارکنندگان جشنواره مجبور به حذف یا ایجاد تغییراتی در برخی بخش‌های تعدادی از فیلم‌های پذیرفته شوند. اما تمامی این تغییرات باید با جزئیات کامل مانند زمان و مدت دقیق بخشی که باید تغییری در آن ایجاد شود و نوع تغییر ایجاد شده در فرصت کافی به اطلاع صاحبان آثار رسانده شود و موافقت کامل آن‌ها اخذ گردد. و تمام این فرآینده به شکل کامل باید به صورت سند ثبت شود. این اسناد ممکن است در هر زمانی از سوی آکادمی خواسته شوند و جشنواره موظف به ارائه بی‌قید و شرط آن‌ها خواهد بود. به نظر می‌رسد دبیرخانه جشنواره به این مورد واقف باشد چرا که برخلاف سال‌های گذشته امسال گزارشی مبنی بر اعلام اصلاحیه‌های جزئی به فیلم‌سازان جشنواره دریافت نشده. این موضوع این سوء ظن را قوت می‌بخشد که دبیرخانه جشنواره برای پرهیز از رسمی کردن سانسورهایی که انجام می‌دهد و ارائه سند مکتوب به صاحبان آثار انجام این فرآیند را امسال برای نخستین بار کلا کنار گذاشته. خود این موضوع اعتراضات شکل گرفته پیرامون خذف سلیقه‌ای فیلم‌ها را بغرنج‌تر هم می‌کند. چرا که احتمال حذف کامل فیلم‌هایی که پیش از این با حذف و تغییر بخش‌هایی امکان نمایش در جشنواره را می‌یافتند قوت می‌گیرد.

بحث دیگری که نگرانی جامعه فعالین فیلم کوتاه را شدت بخشید اعمال محدودیت در مرحله انتخاب فیلم‌هاست. به صورتی که با ابهام و عدم شفافیت در مرحله تشریح رویکردهای جشنواره و همینطور ساختار و روند انتخاب آثار، دبیرخانه جشنواره قطعا مرتکب تخلفات قانونی فاحشی شده که واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخته است. جشنواره فیلم کوتاه تهران و انجمن سینمای جوانان ایران باید رفتاری شفاف و مطابق با قوانین و استانداردهای بین‌المللی داشته باشد. برای تمامی آثار ارسال شده شرایطی برابر در مرحله انتخاب و داوری فراهم کند و با رفتار خود شفافیت لازم جهت جلب رضایت و آرامش خاطر فیلم‌سازان در تمامی مراحل برگزاری را الگوی اصلی خود قرار دهد. تلاش برای کسب دانش برنامه‌ریزی جشنواره، اعمال زمان‌بندی‌های دقیق اجرایی و برگزاری برای دوره‌های آتی و موارد متعدد رفتار دبیرخانه‌ای بدیهیاتی ست که انجمن سینمای جوانان ایران سال‌ها با نشنیده گرفتن توصیه‌های کارشناسان از انجام آن‌ها سرباز زده. اما ضمانت حفظ تاییدیه اسکار در رعایت دقیق این موارد است.
مورد پایانی در مورد ماهیت تاییدیه آکادمی اسکار است. استفاده از تعابیری چون «معرفی فیلم به اسکار» کاملا نادرست است. جشنواره هیچ فیلمی را به آکادمی معرفی نمی‌کند. بلکه هر فیلمی، چه فیلمی ایرانی و یا فیلمی خارجی با دریافت جایزه بزرگ بخش بین‌الملل جشنواره واجد شرایطی خواهد شد که امکان ارسال فیلم برای آکادمی اسکار و بازبینی فیلم توسط اعضای انتخاب بخش فیلم کوتاه برای ورود به مراحل بالاتر رقابت‌های اسکار را ممکن خواهد کرد. استفاده از تعابیری مانند «معرفی» اتفاقا برانگیزاننده سوتفاهماتی از این دست است که: جشنواره در روند انتخاب و داوری فیلم‌ها دخالت‌هایی برای هموار کردن مسیر فیلم‌های خاص و ناهموار کردن مسیر باقی فیلم‌ها را اتخاذ می‌کند. استفاده از دایره واژگان تخصصی هر حوزه یکی دیگر از بدیهیاتی ست که برای پرهیز از اختلال مفاهیم باید رعایت شود.»

انتهای پیام/