ایرج افشاری‌اصل نویسنده، مترجم، مدرس و کارگردان تئاتر در گفتگو با خبرنگار تئاتر صبا درباره فعالیت های اخیر خود در حوزه تالیف و ترجمه آثار نمایشی عنوان کرد: به تازگی کتابی به نام «فیلسوفان و اندیشمندان ایران و جهان» را که حدود ۲۰۲ صاحب اندیشه در آن معرفی شده اند به نگارش درآورده ام که این اثر توسط انتشارات طراحان تین منتشر شده است و هم اکنون نیز مشغول ترجمه نمایشنامه ای از زبان آذری از جمهوری آذربایجان هستم که ترجیح می دهم تا پایان ترجمه این اثر عنوانش را بیان نکنم.

او افزود: «کتاب فیلسوفان و اندیشمندان ایران و جهان» در بخشی از درس های دانشگاهی که مرتبط با نگاه، اندیشه و تفکر کارگردان است تدریس می شود تا به کارگردانان در شیوه اجرایی کمک کند.

با ذهن خالی نمی شود به کارگردانی تئاتر پرداخت

نوبسنده و کارگردان نمایشنامه «دو رکعت عشق» اظهار کرد: با ذهن خالی نمی شود به کارگردانی تئاتر پرداخت اما وقتی ذهن پر است شما می توانید با مولفه هایی که در ذهن دارید یک ساختار و یک ساختمان شکیل و تاثیرگذار برای اجرا طراحی کنید و کتاب «کتاب فیلسوفان و اندیشمندان ایران و جهان» با ارایه اندیشه فیلسوفان جهان در راستای وسعت دید دانشجویان تئاتر کمک کننده است.

نویسنده و کارگردان نمایش «پروانه سفید» عنوان کرد: از دیگر آثاری که اکنون در صف انتشار است نمایشنامه ای از جلیل محمد قلی زاده همان ملانصرالدین معروف است که آن را نیز از زیان آذری به فارسی ترجمه کرده ام و به زودی منتشر می شود.

این مدرس تئاتر از تصمیم خود برای اجرای یکی از آثارش در سال آینده خبر داد و  بیان کرد:  یک کار کمدی نوشته خودم به نام «چای خنده» را برای کارگردانی در سال ۱۴۰۱ در نظر دارم که با توجه به تعداد پرسوناژها و سنگین بودن پروژه نیازمند تهیه کننده است و قطعا با تامین بودجه تمرین های کار خیلی زود آغاز می شود.

نویسنده نمایشنامه «اتاقک زیر شیروانی» ادامه داد: نمایش «چای خنده» براساس یکی از نوشته های پولوتوس است که شکسپیر هم براساس آن نمایشنامه ای نوشته و این بار من براساس نسخه اصلی متن پولوتوس نمایشنامه «چای خنده» را به نگارش در آورده ام.

بازیگر نمایش «سارای» درباره نمایشنامه «چای خنده» توضیح داد: «چای خنده» داستانی است از چایی که هر کسی از آن می نوشد، می خندد و در این اثر به نحوه ورود چای به وسیله کاشف السلطنه و جاساز کردن دانه های چای در عصایش  از هندوستان نیز پرداخته ام البته که این اثر به تاریخ اشاره دارد ولی نمایشنامه ای کاملا منطبق با تخیل من به عنوان نویسنده است.

نویسنده نمایشنامه «گیلگمش» با بیان لزوم توجه به شیوه اجرایی در کارگردانی تئاتر اظهار کرد: این روزها ۹۹ درصد آثار روی صحنه شبیه به هم هستند زیرا شیوه اجرایی ندارند. ما از گذشته یک شیوه اجرایی مرسوم به نام شیوه کلاسیک داریم و این شیوه در همه کارهای روی صحنه بدون اندکی تغییر دیده می شود؛ یک نوع کارگردانی که همه آن را می دانند.

شیوه اجرایی در کارگردانی تئاتر حرف اول و آخر را می زند

نویسنده نمایشنامه «به دنبال بهار» عنوان کرد: شیوه اجرایی در کارگردانی تئاتر حرف اول و آخر را می زند شما زمانی که کارهای آدم های صاحب سبک را چه در ایران و چه در جهان ببینید، متوجه این موضوع می‌شوید.

این مدرس دانشگاه افزود: هر کدام از کارگردانان مطرح دنیا مانند گرتوفسکی، پیترو بروک، پیتر اشتاین و دیگران شیوه اجرایی ویژه خود را دارند و سال ها به شکل تجربی آن را آزمون و خطا کرده‌اند تا به ساختار و ساختمان اصلی آن دست پیدا کرده‌اند و البته در بین هنرمندان کشور ما نیز افرادی مثل زنده یادحمید سمندریان، علی رفیعی، قطب الدین صادقی و برخی دیگر نیز این نگاه ویژه و شیوه اجرایی خاص به چشم می خورد.

کارگردان نمایش «رولت روسی» با انتقاد از تجربه گریزی کارگردانان جوان مطرح کرد: در تئاتر امروز ما با توجه به اینکه کسب تجربه و کار تجربی سخت و زمانبر است کارگردانان تنها به چیزهایی که دیده اند و تجربیاتی که در ذهن شان رسوخ کرده رو می آورند و بدون مطالعه و شناخت شیوه های اجرایی به کارگردانی می پردازند در حالیکه این کارگردانی نیست و این نوع از اجرا بردن روی صحنه بیشتر شبیه رفتار پلیس راهنمایی و رانندگی است که در چهارراه ایستاده و فقط راهنمایی می کند که چه کسی برود، چه کسی بایستد! در تئاتر نیز تنها به دلیل راهنمایی به اینکه چه کسی بنشیند و چه کسی بایستد نباید خود را کارگردان بنامیم.

نویسنده کتاب «استیلزاسیون» عنوان کرد: من در کتابی «استیلزاسیون» به شیوه های اجرایی پرداخته ام و در آن کتاب نیز مطرح کرده ام کارگردانی که صاحب اندیشه و تفکر نباشد و حرفی برای گفتن نداشته باشد موفق نیست چراکه از اصول اصلی کارگردانی تئاتر داشتن شیوه اجرایی است.

او ادامه داد: خوشبختانه به غیر از افرادی که قبلا نام بردم در بین هنرمندان جوان تئاتر کشورمان هنوز هم افراد زیادی را داریم که دارای شیوه اجرایی هستند  کارگردانانی که می توانند از متنی چون «هملت» که هزاران بار اجرا شده یک اثر جدید روی صحنه ببرند که با دیدن آن شگفت زده شوی انگار که این اثر را پیش از این هیچوقت ندیده بودی.

کارگردان باید برای نمایش خود یک امضا داشته باشد

کارگردان نمایش «بی نای»توضیح داد: در حال حاضر معضل اصلی تئاتر ما این است که در همه سالن ها کارگردانی به یک شکل و شیوه است و تفاوتی در اجراها دیده نمیشود و این در حالی است که وقتی کسی به نام کارگردان خوانده میشود باید برای نمایش خود یک امضا داشته باشد باید این اجرا برای خودش باشد.

نویسنده و کارگردان نمایش «از خرما تا زیتون» اظهار کرد: یکی از دلایلی که ما به چنین مشکلی در ارایه اثر و کارگردانی دچار شده ایم این است که سیستم آموزشی درست و قابل دفاعی وجود ندارد استادی که کارگردانی یا نمایشنامه نویسی تدریس می کند ولی خودش رزومه کارگردانی ندارد و حتی در بحث نمایشنامه نویسی یک نمایشنامه از او چاپ نشده است، چطور می تواند به نسل بعد آموزش بدهد؟

این مدرس دانشگاه مطرح کرد: استادانی که تجربی هستند یعنی هم در بخش آموزشی و هم در بخش اجرایی فعالیت دارند به مراتب در ارایه مطالب و کمک به پیشرفت دانشجو موفق تر عمل می کنند.

آرزوی مان این بود که یک روز مثل حمید سمندریان شویم

او با بیان اینکه در زمان دانشجویی آرزوی مان این بود که یک روز مثل حمید سمندریان شویم، توضیح داد: متاسفانه این روزها در سیستم آموزشی با استادانی موجه هستیم که خودشان درسی را که ارایه می دهند، درک نکرده اند؛ استادانی که گاهی فاصله شان با دانشجو تنها به اندازه یک کتاب است در حالیکه کتاب بهانه است و استاد باید تجربیات خود را در کوتاه مدت به دانشجو منتقل کند.

نویسنده و کارگردان نمایش «لعبتک شیرین» مطرح کرد: استاد باید کمک کند تا درونیات ذهنی دانشجو صیقل بخورد و به بهترین شکل به منصه ظهور برسد و متاسفانه بی توجهی به این موضوع به تئاتر ضربه می زند بعضی از استادان تئاتر ما تا مقطع دکترا پیش می روند ولی یک کار یا تجربه صحنه ندارند در حالیکه باید بدانند وقتی یک بار روی صحنه میروی به اندازه ۲۰ واحد درس گذرانده ای و باید این تجربه ها را به دانشجو منتقل کنی.

کارگردان نمایش «آرش» افزود: آموزش درست و اساسی در کنار تجربه عملی دو بال پرواز هستند که لازمه یکدیگرند بحث تجربه این نیست که بخواهیم کاری انجام دهیم که دیگران انجام نداده اند. در کتاب «تئاتر تجربی» می خوانیم که «تجربه هجوم به مرز ناشناخته هاست» برای تجربی کارکردن یک اثر ابتدا باید مرزهای ناشناخته را بشناسید و لازمه این شناخت این است که شما غول های بزرگ تئاتری پشت سر خود را بشناسید، روی شانه آنها بایستید و با آموخته هایی که از این بزرگان در ذهن تان رسوخ کرده یک قدم جلوتر رفته و دورنمای کار خود را ببینید و کاری را انجام بدهید که تا به حال انجام نشده است.

این مترجم و پژوهشگر تئاتر مطرح کرد: گاهی افراد بدون مطالعه و دانستن سابقه کارهایی که تاکنون روی صحنه رفته است و بدون شناخت تجربه بزرگان این عرصه ادعا می کنند که از اولین افرادی هستند که به طور مثال موجود زنده، ویدئو و .. را وارد تئاتر کرده اند یا از اولین هایی هستند که به یکسری تحربیات در تئاتر دست زده اند درحالیکه اگر مطالعه داشتند متوجه می شدند که بسیاری از مواردی که ادعای نوآوری در آن را دارند پیش از این و در سالهای قبل توسط افراد دیگری تجربه شده است.

به روز نبودن سرفصل های آموزشی تئاتر

نویسنده نمایشنامه «عروس طوقی» اظهار کرد: از دیگر دلایل تکرار شیوه ها و تجربه های اجرایی به روز نبودن سرفصل های آموزشی ماست متاسفانه ارتباط ما با تئاتر جهان خیلی کم است و این موضوع باعث آسیب های جدی در بحث تدریس و اجرا شده است.

او ادامه داد: البته باز هنوز جای امیدواری هست که نسل جدید جویای مباحث نو هست و به دلیل رسانه های مجازی خیلی خوب با تئاتر جهان ارتباط برقرار کرده است.

افشاری‌اصل بیان کرد: بزرگترین سرمایه و ثروت انسان عمر اوست در زمانی که در طی تحصیل دورنمای دانشجو، استادی باشد که پاسخگوی نیاز علمی دانشجو نیست و این دانشجو دچار سرخوردگی می شود. انسان از عمرش خرج می کند تا به استعلا برسد اما آیا این اتفاق برای دانشجویان ما می افتد؟!

دانشجو باید مطالبه‌گر باشد

کارگردان نمایش «جزیره» ادامه داد: دانشجو باید مطالبه‌گر باشد در غیر اینصورت در سیستم آموزشی فعلی تنها از عمر و زمان ارزشمند خود برای هیچ صرف کرده است.

ایرج افشاری اصل در پایان با اشاره به زیاد شدن سالن های خصوصی گفت: زیاد شدن سالن های خصوصی را باید به فال نیک بگیریم زیرا اکنون ما با انبوهی از فارغ التحصیلان تئاتر رو به رو هستیم که نیازمند مکانی برای تجربه و اجرا هستند ولی پیش از این باید درست آموزش ببینند ولی متاسفانه اصلاح سیستم آموزشی دردی است که مغفول واقع شده و زیاد به آنها توجه نمی شود.

نگار امیری

انتهای پیام/