رسانه ملی، طی سال‌های فعالیتش در عرصه
تولید، سریال‌های زیادی را توسط تهیه‌کنندگان، کارگردانان و عوامل مختلف عرصه
تلویزیون به روی آنتن برده که از میان آن‌ها برخی عجولانه ساخته شده‌اند و کیفیت
پایینی دارند، درنتیجه پس از چندی از ذهن مخاطبان پاک شده‌اند یا درنهایت در
بازپخش‌‌های بعدی مورد توجه قرار نگرفته‌اند. اما به هرحال از میان انبوه آثاری که
پس از انقلاب اسلامی، توسط تلویزیون تولید شده‌اند و تعدادشان هم کم نیست، برخی
توسط نویسندگان و کارگردان‌‌هایی کاربلد به رشته تحریر درآمده و ساخته شده‌اند و
مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته‌اند.

بی‌شک در میان کارگردان‌‌هایی که طی این سال‌ها با تلویزیون
همکاری کرده‌اند، کم نیستند هنرمندان اسم و رسم‌داری که از آن‌ها به‌عنوان حرفه‌ای‌‌ها
و کاربلدهای عرصه کارگردانی یاد می‌شود. کیانوش عیاری، داوود میرباقری، داریوش
فرهنگ، مرضیه برومند، محمدرضا هنرمند، رضا عطاران و سعید آقاخانی تنها برخی از هنرمندان
مطرحی هستند که به تولید سریال برای تلویزیون پرداخته‌اند و آثار کم‌وبیش باکیفیتی
را به مخاطب ارائه داده‌اند. البته باید گفت تنها با سود بردن از دانش نویسندگان و
تجربه کارگردان‌‌های کاربلد و استفاده از بازیگران محبوب و حرفه‌ای نمی‌توان اثری
ماندگار تولید کرد و آنچه باعث بالا بردن کیفیت اثر می‌شود هزینه‌ای است که برای
تولید آن در نظر گرفته می‌شود. رسانه ملی با آن‌که همچنان از کمبود و نبود بودجه
لازم برای تولید آثار مختلف رنج می‌برد، اما در برخی مواقع بنا به سیاست‌‌ها و
برنامه‌ها، با اختصاص دادن مبالغ سنگین اقدام به تولید آثاری کرده که گاه مورد
توجه مخاطبان قرار گرفته‌اند و گاه خیر!

اما در میان لیست
بلند بالای سریال‌های تلویزیونی، کدام آثار تولیدی سنگین یا به‌اصطلاح هزینه
بالایی داشته‌اند و در عین حال توانسته‌اند نظر مخاطبان را جلب کنند و به‌نوعی
سلیقه آن‌ها ارتقا داده‌اند؟ گزارش پیش رو در این‌باره است.

سریال «امام علی(ع)»

بی‌شک سریال «امام علی(ع)» به تهیه‌کنندگی محمد بیک‌‌زاده و
کارگردانی داوود میرباقری یکی از بهترین آثار تاریخی تلویزیون است و کمتر اثری را
می‌توان یافت که از لحاظ کیفی با این سریال تاریخی برابری کند. حتی اغراق نیست اگر
بگوییم در کارنامه داوود میرباقری نیز اثری بهتر از سریال «امام علی(ع)» را نمی‌توان
یافت.

اغلب عوامل سریال «امام علی(ع)» از میان هنرمندان درجه‌یک
سینما انتخاب شده‌اند و بازیگران خوش‌نام و زبده‌ای شخصیت‌‌های متعدد آن را بازی
کرده‌اند. زنده‌یاد مهدی فتحی، داریوش ارجمند، بهزاد فراهانی، پرویز پرستویی،
محمدرضا شریفی‌نیا، اصغر همت و زنده‌یاد حسین پناهی تنها برخی از بازیگران این اثر
تاریخی هستند. شاید یکی از دلایل مهم موفقیت سریال «امام علی(ع)» فیلمنامه آن باشد
که داوود میرباقری زمان زیادی را صرف نگارشش کرده و در جهت کامل‌تر شدن آن منابع
موثق بسیاری را مورد مطالعه و پژوهش قرار داده است.

فیلمنامه سریال «امام علی(ع)» سال۱۳۷۰ در زمان ریاست علی
لاریجانی مورد تایید قرار گرفت و در ابتدا «خاری در گلو» نام داشت. پس از تایید
فیلمنامه این اثر، از میرباقری خواسته شد که آن را بازنویسی کند و پس از کش‌وقوس‌‌های
اداری و سازمانی بالاخره نخستین اثر مهم تاریخی-مذهبی صداوسیما در سال۱۳۷۳ وارد
مرحله تولید شد و ساخت آن حدود چهار سال طول کشید و یک سال بعد به روی آنتن رفت؛ به
این ترتیب می‌توان گفت با تولید سریال «امام علی(ع)»، مسیر برای دیگر کارگردان‌‌ها
در جهت تولید آثار تاریخی هموار شد و پس از آن بود که چند سریال تاریخی دیگر تولید
شدند و به روی آنتن شبکه‌‌های مختلف سیما رفتند.

آن‌هایی که سریال «امام علی(ع)» را دیده‌اند می‌دانند که هزینه
زیادی صرف تولید آن شده است؛ از طراحی لباس انبوه بازیگران و هنروران گرفته تا
ساخت دکورهای پرخرج و کم‌نقص.

آن‌طور که رسانه‌‌های
مختلف گفته‌اند سریال «امام علی(ع)» در طول مدت ساخت بیش از ۱۰ بار دچار اصلاح برآورد
شد و درنهایت با بودجه​ای معادل ۲۶۹میلیون
تومان به پایان تولید رسید؛ که نسبت به ارزش پول در آن سال‌ها رقمی بالا به حساب
می‌آید. به این ترتیب می‌توان گفت سریال «امام علی(ع)» باکیفیت‌ترین اثر تاریخی
تلویزیون یکی از پرهزینه‌ترین سریال‌هایی است که در رسانه ملی تولید شده است.

«یوسف پیامبر»

سریال تاریخی مذهبی «یوسف پیامبر» به تهیه‌کنندگی، نویسندگی
و کارگردانی مرحوم فرج‌اله سلحشور که در زمان تولید و پخش موافقان و مخالفان
فراوانی داشت و با حاشیه‌‌های بسیاری همراه بود، یکی از پرهزینه‌ترین سریال‌های
تولیدشده توسط رسانه ملی است.

مرحوم فرج‌اله سلحشور که بیشتر در عرصه بازیگری فعال بوده و
در دهه‌‌های گذشته مقابل دوربین برخی از کارگردان‌‌های سینما رفته در عرصه
کارگردانی کارنامه بلندبالایی ندارد. او پس از ساخت دو سریال «مردان آنجلس» و
«ایوب پیامبر» با تولید سریال «یوسف پیامبر» توانست مخاطبان زیادی را پای تلویزیون
بنشاند.

سریال «یوسف پیامبر» که در سال۱۳۸۷ به روی آنتن شبکه اول
سیما رفت، اثری پرخرج است و همان‌طور که از نامش پیداست درباره زندگی یوسف پیامبر
و عشق زلیخا به اوست. این سریال یکی از پربازیگرترین آثار تلویزیونی است و مصطفی
زمانی، بازیگر این سال‌های سینما، نخستین بار با حضور در این اثر پا به عرصه
بازیگری گذاشت و نزد مخاطبان محبوبیت یافت. از دیگر بازیگران این سریال می‌توان به
محمود پاک‌نیت، کتایون ریاحی، جعفر دهقان، عباس امیری، جهانبخش سلطانی، رحیم نوروزی،
مهوش صبرکن، الهام حمیدی، پروانه معصومی و لیلا بلوکات اشاره کرد.

باتوجه به بازسازی لوکیشن‌‌هایی که اقلیم کشور مصر در قرن‌‌های
گذشته را به یاد مخاطب می‌آورد و باتوجه به لباس‌‌های فاخر شخصیت‌‌ها و هنروران آن،
می‌توان حدس زد که سریال «یوسف پیامبر» اثری پرخرج است؛ هرچند هزینه دقیق ساخت این
سریال در زمان تولید و پخش مشخص نبود و رسانه‌‌های مختلف اطلاعات ضد و نقیضی را
درباره آن منتشر می‌کردند.

به‌طور مثال در آن سال‌ها که سریال «یوسف پیامبر» به روی
آنتن بود، مدیر روابط عمومی آن پس از کناره‌گیری از پروژه بابت اختلافاتش با
سلحشور، به رسانه‌‌ها اعلام کرده بود که هزینه تولید این سریال بیش از ۱۲میلیارد بوده، که فرج‌اله سلحشور در شبکه جهانی جام‌جم
ضمن تکذیب این رقم، بودجه تولید آن را ۷میلیارد اعلام کرده بود. به‌طور دقیق‌تر می‌توان
به گفت‌وگوی مرحوم سلحشور با سایت خبری «سیما فیلم» رجوع کرد. سلحشور در آن گفت‌وگو
درباره رقم دقیق سریال این‌گونه گفته بود: «در آخرین اصلاح برآوردی که برای این کار
در سیما فیلم صورت گرفته، مبلغ آن شش‌میلیاردوچهارصدمیلیون تومان بوده است».

«در چشم باد»

سریال «در چشم باد» به تهیه‌کنندگی زنده‌یاد حبیب‌اله کاسه‌ساز،
مسعود جعفری‌جوزانی، رضا انصاریان و عباس اکبری و کارگردانی مسعود جعفری‌جوزانی،
یکی از آثار تاریخی حماسی تلویزیون است که توسط سیمافیلم تولید شده و ضبط آن از
سال۱۳۸۲ تا ۱۳۸۷ به مدت پنج سال ادامه داشته است.

سریال «در چشم باد» که نگارش فیلمنامه آن توسط جعفری‌جوزانی
دو سال زمان برده، درباره وقایع سیاسی و اجتماعی سه دوره از تاریخ ایران در سال‌های
۱۳۰۰، ۱۳۲۰ و ۱۳۶۰ است که بخش اول، پایان دوره قاجار و دوره پهلوی را در بر می‌گیرد
دوره دوم آن درباره جنگ جهانی دوم است و بخش سوم آن به اتفاقات اجتماعی و سیاسی پس
از انقلاب اسلامی می‌پردازد و درباره فتح خرمشهر است. همه این‌ها گویای این است که
پروژه «در چشم باد» تولید سنگینی داشته و هزینه‌‌های بالایی را می‌طلبیده است، به‌خصوص
این‌که جعفری‌جوزانی همه بازیگران این سریال را از میان هنرمندان حرفه‌ای و چهره
سینما و تلویزیون انتخاب کرده است و در انتخاب عوامل نیز وسواس زیادی به خرج داده
تا درنهایت اثری باکیفیت را به روی آنتن ببرد که اتفاقا موفق بوده است.

«در چشم باد» که آهنگساز آن حسین علیزاده، یکی از بزرگان
عرصه موسیقی معاصر است، با بازی پارسا پیروزفر، اکبر عبدی، کامبیز دیرباز، سعید نیک‌پور،
سحر جعفری‌جوزانی، فریبا متخصص، لاله اسکندری، رضا شفیعی‌جم، جهانگیر الماسی، محمود
پاک‌نیت، مصطفی زمانی، محمدرضا هدایتی، هومن سیدی و… یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌‌های
سریال‌سازی در تلویزیون است که برای ساخت آن از ۴۸۰ لوکیشن استفاده شده و به بیش از
۱۰ شهرستان و استان دیگر سفر انجام گرفته است.

به گفته مسعود جعفری‌جوزانی، سریال «در چشم باد» ۱۲میلیارد تومان
هزینه در برداشته است؛ جعفری‌جوزانی در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌‌ها در این‌باره
گفته است: «چندین بار شنیدم که می‌گفتند «در چشم باد»، پرخرج‌ترین سریال بوده ‌است؛
من به شما می‌گویم چنین چیزی صحت ندارد. اگر پول همه بخش‌ها را از فیلمنامه تا پایان
تدوین پرداخت کنند، این سریال حدود ۱۲میلیارد تومان هزینه داشته که رقم ناچیزی است.
وی در ادامه گفته: «حداقل بودجه این سریال برای کارهایی که انجام گرفت، می‌بایست
۵۰میلیارد تومان باشد؛ اما ما در این شش سال و تا پایان کار، حدود ۱۲میلیارد تومان
خرج کردیم که بسیار اندک است. این معجزه فقط در ایران می‌تواند اتفاق بیفتد». جعفری‌جوزانی،
سپس به این نکته اشاره کرده که اغلب عوامل سریال «در چشم باد» دستمزد واقعی خود را
نگرفتند!

«مختارنامه»

سریال «مختارنامه» به تهیه‌کنندگی محمود فلاح و کارگردانی
داوود میرباقری محصول سیمافیلم است که تولید آن سال۸۳ آغاز شد و تا تیرماه۸۸ ادامه
پیدا کرد.

با این‌که داوود میرباقری پس از ساخت سریال «امام علی(ع)»
سریال‌های تاریخی «مسافر ری»، «معصومیت از دست رفته» را کارگردانی کرده، اما «مختارنامه»،
نسبت به آثار قبلی او تولید سختی داشته و هزینه بالایی صرف آن شده است.

سریال پربازیگر «مختارنامه» همان‌طور که از نامش پیداست
درباره زندگی مختار ثقفی است، شخصی که پس از قیام عاشورا به خون‌خواهی امام
حسین(ع) برخاست و انتقام او و ۷۲ تن از یارانش را گرفت و درنهایت به شهادت رسید.

داوود میرباقری براساس وسواسی که در آثارش به خرج می‌دهد،
بهترین عوامل و بازیگران را برای سریال «مختارنامه» انتخاب کرده و تلاش کرده به
این وسیله اثری متفاوت و جذاب را به روی آنتن ببرد. فریبرز عرب‌نیا بازیگری که
کمتر او را در تلویزیون دیده‌‌ایم ایفاگر نقش مختار است و از دیگر بازیگران این
اثر پرمخاطب می‌توان به مهدی فخیم‌زاده، رضا رویگری، فرهاد اصلانی، رضا کیانیان،
ویشکا آسایش، زنده‌یادان داود رشیدی و انوشیروان ارجمند اشاره کرد.

گفتنی است سریال «مختارنامه» که فیلمبرداری آن در شهرهای
تهران، قزوین، تاکستان، ورامین، آبادان، شوشتر، شهریار، آران و بیدگل، اسلامشهر، کویر
سفیدشهر و شاهرود انجام شده‌، یکی از معدود آثاری است که برای طراحی صحنه و لباس
آن زحمات زیادی کشیده شده است تا آن‌جا که داوود میرباقری به اتفاق عواملش شهرکی
را در احمدآباد مستوفی ساختند. لوکیشن اصلی «مختارنامه» در احمدآباد مستوفی واقع در
جنوب غربی اتوبان آزادگان تهران بود و دکورهای آن توسط محسن شاه‌ابراهیمی؛ مدیر هنری
و جلیل فتوحی‌نیا؛ طراح صحنه و گروه ساخت‌وساز، ساخته شد. اصلی‌ترین دکورهای مجموعه
شهر کوفه، مکه و مدائن بود که در زمین‌‌های کشاورزی منطقه احمدآباد مستوفی بنا شد.

هزینه ساخت سریال «مختارنامه» که در چهل قسمت ۶۰دقیقه‌ای تولید
شده، از سوی داوود میرباقری در همایش «قیام تا قیام» ۲۰میلیارد تومان اعلام شده
است. به این ترتیب می‌توان این اثر تلویزیونی را یکی از پرهزینه‌ترین آثار
تلویزیونی دانست.

وحید خانه‌ساز