گروه موسیقی «داتام» به سرپرستی آنارام زهرایى از سال۱۳۹۳
کار خود را با اجرایی به نفع خیریه کودکان ناشنوا آغاز کرده است. سبک کار گروه موسیقی
«داتام» کاملا نوین اما در چهارچوب اصول ردیف موسیقی ایرانی است. این گروه تاکنون
کنسرت‌های بسیار زیادی در تالار وحدت، فرهنگسرای نیاوران، سالن رودکی، حوزه هنری،
ایوان شمس و…. اجرا کرده است. این گروه که تاکنون بیشتر به انتشار تک‌آهنگ مشغول
بوده است، در حال جمع‌آوری نخستین آلبوم خود هستند. البته گروه موسیقی «داتام» این
روزها در عمارت نوفل‌لوشاتو حضور دارند و هر روز به‌غیر از شنبه‌ها ساعت۱۹:۳۰
اجرای موسیقی نمایش «بلوری‌ها» به کارگردانی مریم باقری را برعهده دارند. به بهانه
این اجرا با آنارام زهرایی؛ سرپرست گروه، آهنگساز، خواننده و نوازنده تار گفت‌وگو
کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

گروه شما در زمینه موسیقی سنتی فعالیت می‌کند و
در این نمایش هم شما این نوع موسیقی را به مخاطب ارائه می‌دهید. آیا در جریان
اجرای نمایش شما حس کردید مخاطب با موسیقی شما همراه می‌شود و یا آن را پس می‌زند؟

بسیاری از مخاطبان نمایش و همچنین داورانی که نمایش را مورد
بازبینی قرار دادند، معتقد بودند موسیقی روی کار سوار است درحالی‌که اگر از لحاظ
مدت‌زمان اجرای موسیقی به این نکته دقت کنیم، می‌بینیم موسیقی یک‌چهارم زمان تئاتر
را به خود اختصاص داده است! از سویی دیگر موسیقی‌ای که ما کار می‌کنیم، موسیقی
سنتی صد سال قبل نیست و ما با تنظیم‌های جدید و نوآوری به موسیقی سنتی نگاه می‌کنم.
همواره به این اعتقاد دارم که می‌توانیم با سازهای ایرانی موسیقی‌ای بسازیم که
مردم دوست داشته باشند. شاید بتوان نخستین مشکل در زمینه دیده نشدن موسیقی سنتی را
این دانست که برنامه‌گذارها و کنسرت‌گذارها به سراغ این موسیقی نمی‌روند اما همین
تئاتر به ما نشان داد که اگر موسیقی سنتی با کیفیت بالا و تنظیم‌های جدید و مطابق
با شرایط روز ارائه شود، مخاطب را جذب می‌کند و برای او دل‌نشین است.

چه شد که گروه «داتام» موسیقی نمایش «بلوری‌ها»
را برعهده گرفت؟

گروه ما پیش از این تجربه اجرای موسیقی تئاتر را نداشت و
بیشتر بر روی برگزاری کنسرت ساخت موسیقی در همین مسیر فعالیت می‌کرد. با ایمان
اشراقی؛ بازیگر و تهیه‌کننده «بلوری‌ها» دوستی‌ای دیرینه داشتم و او برای تمام
کنسرت‌های گروه ما می‌آمد و آثار ما را رصد می‌کرد. او از کار ما خوشش می‌آمد و از
روزی که قرار شد «بلوری‌ها» برای اجرا آماده شود؛ یعنی حدود یک سال قبل، برای
اجرای موسیقی آن به گروه ما پیشنهاد همکاری داد. وقتی متن را خواندم، برایم حضور
در این نمایش جذابیت پیدا کرد. چند ماه پیش از آغاز اجراها، نمایشنامه را با دقت
بیشتری خواندم و باتوجه به فضای بخش‌های مختلف و مضمون متن، موسیقی را ساختم و
اشعار را از حافظ و مولانا انتخاب کردم.

در زمینه انتخاب اشعار و ساخت موسیقی آیا مریم
باقری به‌عنوان کارگردان دست شما را باز گذاشته بود یا او نکاتی را در ذهن داشت که
باتوجه به آن‌ها این بخش را آماده کردید؟

کارگردان نمایش به‌دلیل اعتمادی که به سلیقه آهنگ‌سازی من
داشت، دست مرا کاملا در ساخت قطعات باز گذاشت. البته من هم از این اعتماد
سوءاستفاده نکردم و هرکاری که قرار بود انجام دهم، ابتدا با او گفت‌وگو می‌کردم.
درزمینه اشعار هم دو شعر را کارگردان نمایش انتخاب کرده بود که کاملا با فضای
نمایش هماهنگ بود و من هم آن اشعار را پسندیدم اما اشعاری که خودم انتخاب کردم و
آهنگ‌هایی که روی اشعار ساختم؛ مورد قبول مریم باقری قرار می‌گرفت. خوشبختانه نوعی
اعتماد دو طرفه میان ما وجود داشت.

در این نمایش شما به‌عنوان آهنگساز، خواننده،
نوازنده و شخصیت پدر هدایت‌اله‌خان حضور دارید. چگونه این چهار وجه را در کنار هم
پیش بردید؟

از دید خودم محوری‌ترین کار من در نمایش، ساختن آهنگ‌هاست و
این بخش برای خودم از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار بود. نوازندگی هم کار چندان دشواری
نبود چون سالیان سال است که نوازندگی و خوانندگی را در کنار هم انجام می‌دهم اما
روزهای اول تمرین که کارگردان از من می‌خواست اکت بازیگری هم به نوازندگی و
خوانندگی‌ام اضافه کنم و برخی اصول بازیگری را بیاموزم، کمی دچار مشکل شدم! چون نمی‌توانستم
تنها تمرکز خود را روی نوازندگی و خوانندگی قرار دهم و باید در سکوت، بازی هم می‌کردم
تجربه‌ای سخت اما شیرین بود!

بسیاری از موزیسین‌ها اعتقاد دارند فعالیت در
حوزه موسیقی تئاتر کار دشواری است چون دوره اجرایی تئاتر طولانی است و گروه باید
هر روز روی صحنه حاضر شود که پروسه‌ای سخت و زمان‌بر است. آیا برای گروه «داتام»
حضور در «بلوری‌ها» کار دشواری بود؟

از دید خود من موسیقی‌ای که برای کنسرت‌هایمان ارائه می‌دادیم،
بسیار دشوارتر بود چون در تئاتر چهارچوب‌ها و الگوهای داستانی وجود دارند که این
الگوها به من به‌عنوان آهنگساز نشان می‌دهند که چه جنس موسیقی‌ای برای هر صحنه و
بخش بسازم اما زمانی‌که برای برگزاری کنسرت و یا ارائه آلبوم فعالیت می‌کنیم، باید
براساس آن‌چه در ذهن داریم، عمل کنیم و کمی پروسه تولید را کندتر می‌کند. ساختن
موسیقی تئاتر آسان‌تر و شیرین‌تر از ساخت موسیقی برای کنسرت و آلبوم است.

در اغلب نمایش‌هایی که با موسیقی پیوند دارند
خصوصا آثاری که با ساز ایرانی همراه هستند، شاهد هستیم که بار دراماتیک برعهده
موسیقی گذاشته می‌شود. آیا در «بلوری‌ها» هم موسیقی بار دراماتیک کار را برعهده
دارد یا در کنار باقی اجزا پیش می‌رود؟

رویکرد ما این بود که در بخش‌هایی از نمایش که نیاز است بار
دراماتیک کار افزایش یابد؛ به‌عنوان‌مثال دیالوگی گفته می‌شود که بار غم و اندوه
دارد، با مشورت مریم باقری؛ کارگردان نمایش، بار دراماتیک را افزایش می‌دادیم و یا
در بخشی که حس می‌کردیم نمایش به حرکت و ریتم بالاتری نیاز دارد، ریتم موسیقی را
بالاتر می‌بردیم. درواقع هم‌گام با نمایش پیش رفتیم و موضوع موسیقی به همان صحنه‌ای
که اجرا می‌شود و صحنه‌های قبل و بعد از آن، مربوط می‌شود.

وقتی نمایشی با موسیقی زنده اجرا می‌شود، باید برخی
تمرین‌ها انجام شود تا گروه بازیگران و گروه موسیقی بدانند قرار است چه بده‌بستان‌هایی
را با یکدیگر داشته باشند. این پروسه چگونه پیش رفت؟

متاسفانه در این نمایش بخش تعامل گروه موسیقی و گروه
بازیگران درگیر سلیقه‌های شخصی شد و چندان کاری روی این بخش انجام نشد اما در
پروسه اجرا، طبق تجربه خودمان این بخش را پررنگ‌تر کرده‌ایم و دو گروه باهم بیشتر
وارد تعامل می‌شویم.

سهند آدم‌عارف