سیاوش طهمورث یکی از بازیگران قدیمی تئاتر،
تلویزیون و سینماست که از ابتدای دهه۶۰ پا به عرصه تلویزیون گذاشته و با کارگردان‌‌های
مطرحی چون سعید نیک‌پور، محسن شاه‌محمدی، سیدجلال‌الدین دری، حسین سهیلی‌‌زاده و
کاظم بلوچی همکاری داشته و در سریال‌های متعددی ایفای نقش کرده که «افسانه سلطان و
شبان» ساخته داریوش فرهنگ، «گرگ‌ها» و «معصومیت از دست رفته» ساخته داوود
میرباقری، «زیر تیغ» ساخته محمدرضا هنرمند برخی از آن‌هاست. سریال «راه و بیراه»
به تهیه‌کنندگی علی سلیمانی و کارگردانی داوود بیدل و مجتبی اسعدی‌‌پور نیز آخرین
اثر تلویزیونی سیاوش طهمورث است که این روزها به روی آنتن شبکه یک سیماست و
بازیگرانی چون جعفر دهقان، علیرضا جلالی‌تبار، امیرمحمد زند و اردلان شجاع‌کاوه در
آن ایفای نقش می‌کنند.

طهمورث که نسبت به گذشته کم‌کارتر شده درباره علت کم‌کاری و
چگونگی حضورش در سریال «راه و بیراه» با «صبا» گفت‌وگو کرد.

طی این سال‌ها نسبت به گذشته کم‌کارتر شده‌اید
و هرچه گذشته در آثار تلویزیونی و سینمایی کمتری ایفای نقش کرده‌اید. دلیل این
روند چیست؟

دلیلش این است که گروه‌ها، دسته‌‌ها و باندها بر سرکار
هستند و کارها را میان خودشان تقسیم می‌کنند. وقتی کارگردان‌‌های بخصوص، عوامل
بخصوص و بازیگران بخصوصی مشغول فعالیت هستند و آسمان شکافته و این هنرمندان کاربلد
و قدرتمند از آسمان به زمین افتاده‌اند دیگر کسی به ما کار می‌دهد!

اما در این میان، باتوجه به کارنامه پربارشما،
قطعاً پیشنهادهایی دارید.

بله، پیشنهاد دارم و این‌گونه نیست که مرا نخواهند، اما مثلاً
از میان صد پیشنهادی که در طول سال وجود دارد نود پیشنهاد را رد می‌کنم.

دلیلش این است که شما با کارگردان‌‌های کاربلد
و حرفه‌ای همکاری کرده‌اید و همین موضوع سطح توقع شما را بالا برده است.

به هرحال در میان همه کارها، اغلب آن‌هایی که به ما پیشنهاد
می‌شود از کیفیت لازم برخوردار نیستند و آن معدود پروژه‌‌هایی که حضور در آن‌ها را
می‌پذیریم نیز از لحاظ مالی با مشکل مواجه هستند. یعنی پس از اتمام کار پول و
دستمزد ما را نمی‌دهند.

این‌گونه به نظر می‌رسد که کارگردان‌‌های مطرح
و کاربلدی که سال‌های پیش در تلویزیون حضور داشتند دیگر فعال نیستند و کار نمی‌کنند.

مثلاً چه کسانی؟

به‌طور مثال‌آقای داوود میرباقری یا دیگر
کارگردان‌‌هایی که آثار باکیفیتی برای تلویزیون تولید کرده‌اند.

حال که از داوود میرباقری نام بردید باید بگویم که همچنان
فعال هستند و اتفاقا قرار بود در پروژه‌ای از ایشان به نام «ماه تی‌تی» حضور داشته
باشم و قرارداد نیز نوشتم، اما متاسفانه پروژه تعطیل شد. در حال حاضر نیز داوود
میرباقری در حال تولید پروژه دیگری است.

البته آقای میرباقری را به‌عنوان مثال عرض
کردم.

بله، متوجه شدم، اما به هرحال تعداد زیادی از هنرمندان به
کاری مشغول نیستند و آن عده معدود نیز که فعال هستند، یا مرا دوست ندارند یا شاید
از من خوششان نمی‌آید! شاید هم ما از نظر آن‌ها بازیگر نیستیم. البته هیچ اشکالی
ندارد و به قول قدیمی‌‌ها «بالاخره در کوچه ما نیز عروسی می‌شود».

می‌دانید این‌گونه به نظر می‌رسد که در ایران
(حال چه در تلویزیون یا سینما) بازیگران براساس سن و سالشان تاریخ مصرف دارند، یعنی
این‌که بازیگر از مقطعی به بعد کم‌کار و کم‌کارتر می‌شود و این روند با بالا رفتن
سن رابطه مستقیم دارد. درصورتی‌که ماجرا باید برعکس باشد یعنی هرچه بازیگر سنش
بالا می‌رود بر تجربیاتش افزوده می‌شود و کیفیت کارش بالا می‌رود. نظر شما در این‌باره
چیست؟

نه این‌گونه نیست. هیچ‌کس نمی‌تواند برای بازیگرانی چون من
و امثال من تاریخ مصرف و حد و حدود قائل شود و حتی می‌توانم بگویم خیلی از اشخاصی
که چنین هدفی دارند در این حد و اندازه نیستند که بخواهند چنین اتفاقی را رقم
بزنند. اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که این‌قدر فضا به ابتذال کشیده شده که
جایی برای ما نیست!

البته این روال در سینما نیز وجود دارد.

بله، فرقی نمی‌کند، در سینما نیز این روال وجود دارد. شما
به فیلم‌های در حال اکران نگاه کنید. کدام آثار بیشتر می‌فروشند؟ آثار بی‌محتوا و
بی‌کیفیت! ما با تولید آثاری بی‌کیفیت ذائقه و سلیقه مخاطب را به صد درجه زیر صفر
رسانده‌‌ایم و کار به آن‌جا رسیده که مخاطب برای خندیدن به دیدن آثار مبتذل می‌نشیند.
البته صحبت من کلی است و در میان آثار تولیدی، استثناء نیز وجود دارد و نمی‌توان
همه را با یک چوب زد؛ اما به هرحال آنچه وجود دارد این است که اغلب آثار مبتذل و
بی‌کیفیت است.

در این میان
مسئولان و مدیران ذی‌ربط را چقدر مقصر می‌دانید؟

مسئولان نشسته‌اند
و تماشا می‌کنند؛ گویا از ابتدا قصد و هدفشان همین بوده است.

متاسفانه برخی از
مسئولان از دانش رسانه‌ای کافی برخوردار نیستند و این نیز بخشی از ماجراست.

بله، اما این
مسئولان چرا مسئولیت کاری که در آن سررشته ندارند را می‌پذیرند؟

پاسخ دادن به این
سوال دشوار است.

بی‌شک، هرکاری و هر
جایی قوانین خاص خودش را دارد و مسئولان باید به این نکته توجه کنند. به‌طور مثال
به من بگویند بیا مدیریت بخشی از سازمان انرژی اتمی را قبول کن، من که می‌دانم سررشته
و دانشی در این زمینه ندارم به هیچ وجه نباید آن مسئولیت را بپذیرم.

کلیت این روندی
که تا به این‌جا درباره آن گفت‌وگو کردیم چقدر به ضرر هنرمندان، به‌خصوص بازیگران
است؟

بسیار زیاد. ما
دستمان به دهانمان می‌رسد و به‌اصطلاح می‌توانیم نان پنیری بخوریم، اما باور کنید
هستند هنرمندانی که برای اداره و گذراندن زندگی‌شان مانده‌اند و کاری از دستشان برنمی‌آید،
که تعدادشان هم کم نیست.

بله، موافقم. به‌شخصه
بازیگران زیادی را می‌شناسم که خانه‌نشین شده‌اند و از اوضاع مالی بدی برخوردارند
و کاری هم نمی‌توانند بکنند. به‌راحتی می‌توان مثال زد.

می‌دانید مقصر
این اوضاع چه کسانی هستند؟ همان مدیران و مسئولانی هستند که نسبت به اوضاع سکوت
کرده‌اند و اجازه می‌دهند چنین فضایی ایجاد شود و اجازه می‌دهند ابتذال سینما و
تلویزیون را فرا بگیرد و باندبازی‌‌های مرسوم و لابی‌گری‌‌های مختلف شکل بگیرد و اجازه
می‌دهند که پول بازیگر را ندهند.

نابسامانی در
حساب و کتاب‌‌های مالی نیز بخش بزرگی از ماجراست.

من قبل از عید در
پروژه‌ای حضور یافته‌ام و در بهمن‌ماه کار به پایان رسیده و هنوز دستمزدم را نداده‌اند.!

تاسف‌بر‌‌انگیز است.
به هرحال شما عمرتان را در این راه صرف کرده‌اید و جزو نسل طلایی تلویزیون و سینما
هستید. عوامل تولید آثار مختلف دست‌کم باید در نحوه پرداخت‌‌ها کمی سابقه و
کارنامه شما و امثال شما را در نظر بگیرند و بدحسابی نکنند.

من حرف‌هایم را
زده‌ام و سال‌هاست که دارم کاستی‌‌ها و نواقص را می‌گویم و تاثیری نداشته است. به
قول شاعر «این نیز بگذرد».

سوال بعدی من
درباره سریال «راه و بیراه» است. کمی درباره نحوه حضورتان در این اثر توضیح دهید.

«راه و بیراه»
پروژه‌ای بود که در شهرستان‌‌های مختلف تولید شد و من در بخش‌هایی حضور داشتم که
در شهر مهاباد ضبط می‌شد. این سریال ایده و فکر خوبی دارد، حال این‌که خروجی آن
چگونه است چه کیفیتی دارد، نمی‌دانم.

سریال مورد توجه
مخاطبان قرار گرفته است، هرچند آقای داوود بیدل؛ کارگردان، طی گفت‌وگویی که با او
داشتم از ممیزی‌‌های مکرر ناراضی بود تا آن‌جا که گفت خروجی موجود مورد تأییدش
نیست! اما در کل سریال «راه و بیراه» اثری است که دغدغه‌‌های اجتماعی دارد و به
نظرم این مورد، یکی از ویژگی‌‌های سریال است.

این مسائل مطرح
نیست. واقعیت این است، که صرفاً قرار است اثری تولید شود تا مردم سرگرم شوند و یا
بخندند یا گریه کنند همین و بس! در فضای فعلی هنرمند معنا ندارند و هنر کیلویی
چند؟ واضح بگویم، باور کنید اگر می‌دانستم معنا و مفهوم هنر به این‌جا می‌رسد هرگز
وارد کار هنری نمی‌شدم.

سریال «راه و
بیراه» در شهرها و روستاهای دورافتاده تولید شده، طی این روند با چه مشکلاتی مواجه
بودید؟ و گروه تولید چقدر با شما همراه بودند و در رفع نواقص می‌کوشیدند؟

پس از پذیرفتن
پیشنهاد و پس از آن‌که پذیرفتم در «راه و بیراه» حضور داشته باشم، آنچه را که در
توان داشتم، به کار گرفتم و انجام وظیفه کردم و از تهیه‌کننده، مدیر تولید، کارگردان
و دیگر عوامل آن راضی هستم.

در زمینه تسویه‌حساب
و نحوه پرداخت دستمزد با مشکلی مواجه نشدید؟

خیر. خوشبختانه
سریال «راه و بیراه» یکی از معدود پروژه‌‌هایی بود که طی زمان حضورم در آن رفت‌وآمد
راحتی داشتم و دستمزدم را به‌طور کامل دریافت کردم.

تلویزیون محدودیت‌‌ها
و خط قرمزهایی دارد و گاه اعمال سلیقه‌‌هایی نیز از سوی مسئولان دیده می‌شود. این
روند چقدر خلاقیت بازیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به کلیت اثر آسیب می‌زند؟

نه فقط در هنر،
بلکه در همه کارها اعمال نظرهای شخصی و سلیقه‌ای اشتباه است و همه چیز باید براساس
قانون باشد. من براساس کدام سواد و دانش و فهم و درایت؛ و براساس کدام قانون حق
دارم در کاری سلیقه خودم را اعمال کنم؟ من این خط قرمزها و محدودیت‌های موجود را
نمی‌فهمم. بله زمانی قوانینی واضح وضع می‌شوند و به‌طور مستقیم به موضوع خاصی
اشاره می‌کنند و تکلیف مشخص است. خط قرمز یعنی این‌که مثلا بگویند درباره موضوعات
و مسائل سیاسی حرف نزنید یا درباره مسائل اخلاقی از حد و حدودها و چهارچوب‌‌های اجتماعی
خارج نشوید.

و مورد دیگر این‌که
در تلویزیون وجود دارد این است که اغلب پروژه‌‌ها بدون فیلمنامه یا درنهایت با چند
قسمت مکتوب کلید می‌خورند.

این مورد فاجعه
است و در حال حاضر اغلب آثار با چنین روالی تولید می‌شوند و حتی هستند سریال‌هایی
که بدون فیلمنامه و بی‌آنکه حتی یک قسمت از آن‌ها نوشته شده باشد به مرحله تولید
می‌رسند.

شما در دهه‌‌های قبل
نیز در تلویزیون حضور داشتید و در آثار مختلفی ایفای نقش کرده‌اید. وضعیت در آن
دوران چگونه بود؟

زمانی همه چیز
روی روال بود و هرکس در سمتی که داشت به‌راحتی فعالیت می‌کرد. در آن دوران سریال‌های
۱۳قسمتی تولید می‌شد که کیفیت بالاتری داشتند، اما در حال حاضر این‌گونه نیست!
مثلا فیلمنامه‌ای در حد و اندازه پنج قسمت را به پنجاه قسمت می‌رسانند که خروجی آن
مشخص است.

سوال آخرم درباره
فعالیت‌‌های اخیر شماست. در حال حاضر به چه کاری مشغول هستید؟

قصد دارم به سراغ
تئاتر بروم و در این عرصه فعالیت کنم که جزییات آن را در فرصتی دیگر اعلام خواهم
کرد.

وحید خانه‌ساز