به گزارش صبا، مراسم اختتامیه اولین دوره جایزه ادبی «ما» که آثار داستانی و مجموعه‌های شعر منتشرشده در سال ۱۳۹۹ را داوری کرد، جمعه ۲۳ اردیبهشت در موسسه مطالعات فرهنگی بهاران و با حضور علاقه‌مندان ادبیات و چهره‌هایی چون محمود دولت آبادی، احمد جلیلی، حسن کیائیان، افشین شاهرودی، ضیاء الدین خالقی و… برگزار شد.‌

در ابتدای این مراسم، که عباس ثابتی‌راد، روزنامه‌نگار، اجرای آن‌ را برعهده داشت محمد هاشم اکبریانی دبیر جایزه ادبی «ما» ضمن خوشامدگویی به حاضران به توضیح چگونگی راه‌اندازی این جایزه پرداخت و گفت: متاسفانه جوایز ادبی در جامعه ما، جریان‌ساز و حرکت‌آفرین نیستند که این امر هم دلایل خاص خودش را دارد و فقط به ضعف جوایز و گردانندگان آن مربوط نیست. به عنوان مثال فقدان آثار داستانی قدرتمند و یا آثار برجسته در حوزه شعر از جمله این دلایل است که باعث می‌شود کتاب‌های برگزیده، با وجود انتخاب از طرف جوایز نتوانند در سطحی گسترده موفق به جذب خواننده شوند.

وی افزود: با این‌حال وجود جوایز ادبی، هرچند کوچک و محدود، وجودشان بسیار بهتر از نبودشان است چون به اندازه خودشان بر جامعه مخاطب، تاثیر می‌گذارند.

دبیر جایزه ادبی «ما» با بیان اینکه همیشه گفته‌ام کاش اقشار مختلف مانند زنان خانه‌دار، پزشکان، مهندسان، معلمان و بقیه گروه‌ها صاحب جایزه‌ای مخصوص به خود باشند تا سلایق همسو با آن‌ها آثار برتر خود را بشناسند، عنوان کرد: وجود جوایز مختلف، تکثر و تنوع دیدگاه‌ها را نشان می‌دهد که در هر عرصه‌ای از جمله ادبیات حائز اهمیت است. با چنین نگاهی بود که جایزه ادبی ما شکل گرفت و کار خود را آغاز کرد تا بتواند نقشی هر چند اندک در معرفی آثار درخور ایفا کند.

نویسنده واقعی از خودش نمی‌نویسد

محمود دولت آبادی نویسنده ایرانی در ادامه این مراسم به سخنرانی پرداخت و از ضرورت نوشتن درباره دیگری سخن گفت و افزود: این روزها نویسندگان جوان کتاب هایشان را برایم می‌فرستند و اگر فرصت کنم می‌خوانم و حتی با آنها درباره کارهایشان حرف می‌زنم. اخیرا به یکی از همین دوستان نویسنده گفتم آنچه در مناسبات اجتماعی ادبیات غایب است حضور یکدیگر است؛ یعنی همین دیدن‌ها و گفت‌وشنودها.

نویسنده کتاب «کلیدر» بیان کرد: متاسفانه جایی را سراغ ندارم که نویسنده‌ها دور هم جمع شوند و از کتاب حرف بزنند و این کاستی احساس می‌شود و به همین دلیل معتقدم برگزاری چنین جایزه‌هایی مطلوب است و این پیشنهاد را دارم که نویسندگان به دیگران هم توجه داشته باشند و حس نیازمندی خود را پنهان نکنند.

دولت آبادی با اشاره به اینکه در اکثر کتاب‌هایی که این روزها منتشر می‌شود روایت‌ها اول شخص هستند، بیان کرد: این مساله سبب می‌شود که نویسنده فقط احساسات خودش را بنویسد. باید گفت ادبیات جدی از من آغاز نمی‌شود؛ ادبیات جدی از دیگری آغاز می‌شود. ممکن است ادبیات سرانجام به منیت نویسنده منجر شود ولی اگر قرار است ادامه پیدا کند، حتما باید از دیگری نوشت. هر آدمی می‌تواند یکبار درباره خودش بنویسید، اما برای دومین‌بار این موضوع امکان پذیر نیست.

وی ضمن اشاره به این موضوع که ادبیات یک امر اجتماعی است و به همین دلیل باید از دیگری آغاز شود، تصریح کرد: اگر نویسنده نتواند در محیط اجتماع رخنه کند، یار بگیرد و یا نتواند دیگری را دوست داشته باشد، فقط یک کتاب می‌تواند بنویسد که چنین نوشتنی برای هر انسانی امکان‌پذیر است، چون هر فرد زندگی و تجربیاتی دارد که می‌تواند گفته یا نوشته شود.

دولت آبادی ادامه داد: من همیشه از سامرست موآم حرفی را نقل می‌کنم و معتقدم یکی از سخنان آزموده ادبیات معاصر دنیاست‌، او می‌گوید هر آدمی یک کتاب می‌تواند بنویسد اما نویسندگی از کتاب دوم آغاز می‌شود.

وی تاکید کرد: خرسندم از اینکه شما علاقه‌مندان به ادبیات اینجا هستید. ادبیات در این کشور همیشه مورد قهر است و در لحظاتی نیز شاعر، نویسنده و ادبیات مورد غضب قرار می‌گیرد. آن موقع‌ها وقتی مرا دستگیر کردند می‌پرسیدم برای چه من را بازداشت کردید؟ آیا من عضو حزبی بودم، چریک بودم و یا اخلالگر که من را گرفتید و جوابم را چنین می‌دادند که چون ما برای بازداشت هر کسی می‌رویم دو کتاب از شما در خانه اش وجود دارد.

این نویسنده در پایان تاکید کرد: هر کسی که می‌خواهد به سمت نوشتن برود باید بداند که راه بسیار سخت است هر چند در آغاز آسان به نظر بیاید؛ چراکه «افتاد مشکل‌ها»‌یش بعدها آغاز می‌شود.

احمد جلیلی فعال ادبی، شاعر و روانپزشک سخنران بعدی مراسم بود که درباره جایزه‌های ادبی صحبت کرد.

دبیر سابق جایزه «شعر بیژن جلالی» درباره خلاء جایزه‌های ادبی در سال‌های گذشته عنوان کرد: جایزه‌های ادبی در هر دوره مانند چراغی، مسیر حرکت ادبی و جریان‌های ادبی را روشن می‌کنند و می‌توانند باعث شکل گیری اتفاقات قابل توجهی در عرصه ادبیات شود.

او با اشاره به برگزاری جایزه «شعر بیژن جلالی» که خود دبیر آن بود، بیان کرد: راه‌اندازی این جایزه با هدف روشن کردن چراغی تازه در عرصه شعر بود. البته سختی‌های بسیاری داشت. همراهان فراوانی از جمله زنده‌یاد سیمین بهبهانی هم تلاش کردند تا جایزه «شعر بیژن جلالی» شکل گیرد، هر چه بود، بعد از راه‌اندزی جایزه و پس از گذشت چند سال متوجه تاثیر آن بر عرصه شعر شدیم.

جلیلی در پایان عنوان کرد: جوایز ادبی در سال‌های اخیر به تدریج فراموش شده‌اند و حالا شاهد برگزاری اولین دوره جایزه ادبی «ما» هستیم و می‌توان امیدوار بود که این جایزه طی سال‌های آینده رونق بیشتری بگیرد و تاثیر خود را بر جامعه ادبی بگذارد.

بالغ بر ۱۰۰ اثر به دبیرخانه ارسال شد

در بخش بعدی برنامه اسدالله امرایی دبیر بخش داستان جایزه ادبی «ما» گزارشی از کتاب‌های رسیده و روند داوری‌ها ارائه کرد.

این مترجم و منتفد ادبی گفت: نزدیک به صد اثر در حوزه رمان و داستان کوتاه که در سال ۱۳۹۹ منتشر شده بودند به دستمان رسید که تعداد اندکی از آن‌ها چون سال‌های قبل از ۱۳۹۹ منتشر شده‌بودند از گردونه رقابت کنار گذاشته شدند. دوست داشتیم داوری هر بخش را به پنج داور بسپاریم اما از لحاظ مالی محدودیت داشتیم و نتوانستیم این کار را انجام دهیم و داوری کتاب‌های رسیده را سه نفره انجام دادیم.

امرایی با بیان این موضوع که تمام کتاب‌های رسیده به مرحله نهایی برندگان واقعی جایزه ادبی «ما» هستند گفت: اما ناگزیر بودیم در هر بخش دو نفر را به عنوان برگزیده انتخاب کنیم و این، کار بسیار سختی بود چون کتاب‌ها نزدیک به هم بودند.

دبیر بخش داستان جایزه «ما» در ادامه با ذکر مثالی از چگونگی حمایت نویسندگان خارجی از یکدیگر اظهار کرد: در بسیاری از کشورها وقتی کتاب نویسنده‌ای منتشر می‌شود دیگر نویسندگان ضمن تبریک به نویسنده، به معرفی آن می‌پردازند، از انتشار آن استقبال می‌کنند و به تبلیغ کتاب می‌پردازند اما متاسفانه در کشور ما اغلب نه تنها چنین نمی‌کنند بلکه برعکس نویسنده و اثرش را نقد منفی و تخریب می‌کنند.

وی در ادامه و درباره حمایت از جوایز در کشورهای دیگر توضیح داد: در تمام نقاط دنیا جایزه‌های ادبی سازوکار مشخصی دارند و حتی توسط دولت‌ها امتیازهایی هم برای جایزه‌ها در نظر گرفته می‌شود اما اینجا اینطور نیست و جوایز با مشکلات مختلفی روبه‌رو می‌شوند.

پس از گزارش اسدالله امرایی بیانیه هیات داوران بخش داستان قرائت شد و برگزیدگان معرفی شدند.

در بخش داستان کوتاه کتاب «آختامار» نوشته هما جاسمی به عنوان کتاب برگزیده و «کورسرخی» نوشته عالیه عطایی به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.

در بخش رمان نیز کتاب «وقایع نگاری مرگ یک دیوانه» نوشته مهدی فروتن کتاب برگزیده «زل آفتاب» نوشته سروش چیت‌ساز به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.

وضعیت شعر در ایران امروز غبارآلود است

اسدالله امرایی، محمدهاشم اکبریانی و محمودد قلی پور داوری بخش داستان جایزه «ما» را برعهده داشتند.

در بخش بعدی برنامه یاسین نمکچیان دبیر بخش شعر جایزه «ما» نیز گزارشی از کتاب‌های رسیده به بخش شعر ارائه داد و از وضعیت غبارآلود شعر امروز ایران حرف زد.

این شاعر و روزنامه‌نگار تصریح کرد: ما کتاب‌هایی را که در سال ۱۳۹۹ منتشر شدند، مورد ارزیابی قرار دادیم. در این سال به دلیل شیوع کرونا مجموعه شعرهای کمتری منتشر شدند اما ۵۱ کتاب به دبیرخانه جایزه ارسال شد که می‌توانم بگویم استقبال خوبی صورت گرفت.

نمکچیان درباره ضرورت راه اندازی بخش شعر در این جایزه گفت: شعر ایران دوران غبارآلودی را تجربه می‌کند و اگرچه در این سال‌ها ناشران مهمی همچون چشمه، مروارید و نگاه به میدان آمدند و روی آثار شاعران جوان سرمایه گذاری کردند، اما اکثر مجموعه‌ها به دست مخاطبان نمی‌رسند چون حرکت تاثیرگذاری برای شناسایی و معرفی کتاب های استاندارد وجود ندارد.

دبیر بخش شعر جایزه «ما» افزود: تبلیغات و برندسازی در جهان امروز، علوم تاثیرگذاری هستند و استفاده از آنها می‌تواند موقعیت هر چیزی را عوض کند.

اگرچه هر سال صدها عنوان مجموعه شعر منتشر می‌شود اما به دلیل نداشتن تبلیغات، کتاب‌ها جایگاهی پیدا نمی‌کنند و حتی شرکت‌های پخش روی کتاب‌های شعر کار نمی‌کنند و کتابفروش‌ها هم حاضر نیستند مجموعه‌های شعر را حتی مرجوعی در قفسه بگذارند.

نمکچیان افزود: جایزه شعر «ما» برای روشن کردن چراغی دیگر در فضای غبارآلود شعر امروز ایران راه اندازی شده و با بضاعت خودمان تلاش می‌کنیم هر سال چند مجموعه شعر استاندارد و قابل دفاع را کشف و معرفی کنیم اما از ناشران مهمی همچون چشمه، مروارید، نگاه و ثالث که بخش مهمی از انتشار مجموعه شعرهای نسل جوان را بر عهده گرفته‌اند، انتظار داریم برای تبلیغات در این زمینه تدبیری اتخاذ کنند و امتیازهایی را برای شرکت‌های پخش و کتابفروش‌ها در نظر بگیرند تا مجموعه‌های شعر به قفسه کتابفروشی‌ها برگردند؛ البته در این میان می‌دانیم که رسانه‌ها و منتقدان نیز باید پای کار بیایند و روی حوزه شعر بصورت جدی تمرکز کنند.

در قسمت بعدی برنامه، بیانیه هیات داوران بخش شعر خوانده شد و مجموعه «سارا» سروده رضا یاوری به عنوان کتاب برگزیده و مجموعه «صدای من را از خواستن می‌شنوید» سروده آرش نصرت‌اللهی به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.

ضیاء الدین خالقی، افشین شاهرودی و یاسین نمکچیان دبیری بخش شعر جایزه «ما» را بر عهده داشتند.

مرور خاطرات شاعر و خبرنگاری که درگذشت

در پایان مراسم دو شاعر برگزیده، رضا یاوری و آرش نصرت‌اللهی، به شعرخوانی پرداختند و یاسین نمکچیان قبل از شعرخوانی رضا یاوری بار دیگر پشت تریبون رفت و عنوان کرد: حدود ۱۶ سال پیش شاعر جوانی از مشهد برنده اولین دوره جایزه شعر «خبرنگاران» شد و همراه همسر، فرزند و دوستش به مراسم پایانی آمد و وقتی به کتابفروشی ثالث محل برگزاری مراسم اختتامیه در آن سال رسید، چشم هایش به محمود دولت آبادی و شمس لنگرودی که افتاد و از شوق گریه کرد. آن شاعر برگزیده غلامرضا بروسان بود که بعدها به چهره شناخته شده‌ای تبدیل شد اما یک تصادف وحشتناک جان خودش، همسرش و فرزندش را گرفت و اجازه نداد بیشتر بماند و بنویسد.

نمکچیان در پایان گفت: امروز هم یک شاعر از مشهد برگزیده اولین دوره جایزه ادبی «ما» شده و متوجه شدم برنده این جایزه همان کسی است که ۱۶ سال پیش همراه غلامرضا بروسان به مراسم اختتامیه جایزه «خبرنگاران» آمده بود و من از لحظه‌ای که متوجه این موضوع شدم حضور غلامرضا بروسان را در این مراسم احساس کردم و افسوس خوردم که کاش بود و رفیقش رضا یاوری را همراهی می‌کرد.

پس از این مقدمه رضا یاوری سوگنامه‌ای را خواند که درباره مرگ بروسان و همسر و فرزندش سروده بود و در کتاب «سارا» چاپ شده است.

انتهای پیام/