فوتبال اگر بیشتر از سینما تماشاگر و
علاقه مند نداشته باشد قطعا کمتر از آن هم ندارد حالا فکر کنید فوتبال به سینما
بیاید و پرده نقره ای، مستطیل سبز را در خودش جای دهد. قطعا سیل مخاطبان آن بیشتر
و بیشتر می شود. در ۷۰ سال اخیر فیلمسازان بسیاری بودند که به سراغ فوتبال رفتند و
از دل آن روایت های دراماتیک سینمایی بیرون کشیدند که گاه موفق و ماندگار شدند و
گاه با اقبالی مواجه نشدند. به بهانه ایام جام جهانی و تب فراگیر فوتبال، در این
گزارش به معرفی و بررسی اجمالی، نه بهترین اما مهمترین فیلم های فوتبالی سینمای
ایران و جهان پرداختیم که در ادامه می خوانید.

فیلم های خارجی

راز استادیوم آرسنال

«راز استادیوم آرسنال» محصول سال ۱۹۳۹ ساخته تورولد دیکینسن را شاید بتوان یکی از اولین فیلم‌هایی دانست که با
موضوع فوتبال ساخته شد. نکته جالب اینکه تمام اعضای تیم آرسنال در این فیلم حضور
داشتند. «راز استادیوم آرسنال» هرچند در میانه فیلم، فقط به مساله ورزش محدود نمی‌ماند
و به واسطه اتفاقاتی که در آن رخ می‌دهد رنگ و بوی کارآگاهی معمایی هم پیدا می‌کند،
با این‌حال فیلم به دلیل داشتن هر دو وجه ورزشی و پلیسی توانست نزد مردم و منتقدان
سینمایی از اقبال خوبی برخوردار شود. چندان که اسکورسیزی کارگردان مشهور درباره
این فیلم گفته بود که اگرچه هیچ‌گاه حوصله تماشای ولی فیلم «راز استادیوم آرسنال»
باعث شده او صحنه‌هایی از فوتبال را تماشا کند

گل! رویا آغاز می شود

اولین قسمت از
سری فیلمهای « گل » اثری قابل قبول درباره فوتبال بود. این فیلم درباره جوانی به
نام سانتیاگو مونز بود که از یک کلوب منطقه ای به باشگاه نیوکاسل انگلستان منتقل
می شود و زندگی
فوتبالی اش تغییر می‌کند. « گل » علی رغم اینکه در بخش سینمایی اثر چندان قابل
اعتنایی نبود، اما با این‌حال به عنوان یکی از به‌ یاد‌ماندنی ترین فیلمهای
فوتبالی در ذهن تماشاگران سینما باقی مانده است. بعدها قسمت های دوم و سوم این فیلم
هم به نمایش درآمد که هیچ‌کدام از آنها نتوانستند به موفقیت قسمت اول دست پیدا
کنند.

زیدان، پرتره قرن ۲۱

این مستند جذاب نه به
زندگی خودِ زین الدین زیدان، بلکه به مسابقه میان رئال مادرید و ویارئال در سال
۲۰۰۶ می پردازد. در این مسابقه، ۱۷ دوربین فیلمبرداری از ابتدای بازی تا لحظه سوت
پایان حرکات زیدان را زیر نظر دارند و رفتار او را بررسی می کنند. در این مستند نه
کسی صحبت می کند و نه اتفاق دیگری به جز آنچه که در مستطیل سبز رخ می دهد، به وقوع
می پیوندد. این مستند یکی از جذاب ترین آثاری است که درباره فوتبال ساخته شده.
نکته حائز اهمیت درباره این مستند این است که مدیر فیلمبرداری پروژه داریوش خنجی
بود

فرار به سوی پیروزی

شاید بتوان اوج فیلمسازی درباره فوتبال را
فیلم مهیج و زیبای «فرار به سوی پیروزی» دانست. جان هیوستن کارگردان نام‌آشنای
آمریکایی با نظر به پیشینه فیلم‌هایی در این زمره، «فرار به سوی پیروزی» را در سال
۱۹۸۱ ساخت. فیلم به دلیل ویژگی‌ها و از همه مهم‌تر،
تمی که دنبال می‌کند، به نوعی نقطه عطفی در کارنامه سینما و فوتبال جهان قلمداد می‌شود.
در این فیلم چهره‌های مشهور عرصه فوتبال چون پله، بابی مور در کنار سیلوستر
استالونه به ‌ایفای نقش پرداختند. «فرار به سوی پیروزی» در حالی ساخته شد که
فیلمساز در جریان ساخت این اثر فقط به مساله فوتبال اشاره نداشت، بلکه به موازات
آن، تبعات جنگ جهانی دوم بر کشورها را هم به تصویر کشیده بود. از این روست که می‌توان
فیلم را اثری گسترده در این وادی دانست. گسترده از این جهت که هیوستون درصدد بود
ضمن پایبندی به روایت محوری‌ فیلم، به خرده‌روایت‌هایی پراهمیت نظیر فعالیت
نیروهای مقاومت در فرانسه و تلاش‌شان برای نبرد با آلمان بپردازد. با این ‌حال از
آنجایی که مخاطب بیش از هر چیز دیگر در طول فیلم با کشمکش‌های اسرا برای برد و
باخت بازی فوتبال مواجه می‌شود، فیلم توانست به‌عنوان یکی از موفق‌ترین آثار سینمایی
که تا آن روز با موضوع فوتبال ساخته شده بود، شناخته شود

فوتبال
شائولین

شاید هیچ
ارتباطی به آثار جدی ساخته شده درباره فوتبال نداشته باشد اما فیلم « فوتبال
شائولین» محصول هنگ کنگ و چین، یکی از بهترین و با کیفیت ترین آثاری است که درباره
فوتبال و مستطیل ساخته شده است. این فیلم درباره دوستانی هست که به ورزش شائولین
می پردازند اما تصمیم می گیرند در یک تورنمنت فوتبال شرکت کنند و از توانایی
هایشان که بر پایه اصول رزمی شائولین بنا شده، در زمین فوتبال استفاده کنند! فوتبال
شائولین یکی از بامزه ترین و در عین حال سرگرم کننده ترین آثاری است که درباره
فوتبال ساخته شده و از شهرت جهانی نیز برخوردار است.

مثل بکهام شوت‌کن

اثری انگلیسی که درباره
یک خانواده هندی و دخترشان بود که دوست داشت فوتبالیست شود و الگویش هم دیوید
بکهام بود اما با مخالفت خانواده سنتی خودش مواجه می شود و… داستان فیلم مسلماً
تکراری و خسته کننده به نظر می رسد اما « مثل بکهام شوت کن » برخلاف تصور عمومی،
اثری زنده و پر انرژی هست که حاوی مضامین ارزشمندی از جمله تلاش برای رسیدن به
خواسته ها و نا امید نشدن می باشد.« مثل بکهام شوت‌کن» در سال ۲۰۰۴ موفق شد نامزد
دریافت جایزه گلدن گلاب بهترین فیلم موزیکال یا کمدی شود. «مثل بکهام شوت کن»
البته ارتباط چندانی به بکهام نداشت!

مارادونا

یکی دیگر از ستارگان جهان معاصر فوتبال، دیه‌گو
مارادونا است. زندگی او زمانی توجه برخی از فیلمسازان را به خود جلب کرد که در اوج
شهرت به دام مواد مخدر افتاد و زندگی کاری و شخصی‌اش از این رهگذر، دستخوش حواشی
زیادی شد. یکی از فیلم‌هایی که درباره این بازیکن مشهور فوتبال ساخته شد،
«مارادونا» به وسیله کاستوریکا بود.کاستوریکا ساخت این فیلم را به عهده گرفت و فیلم در سال ۲۰۰۸ روی پرده سینما به نمایش درآمد. این فیلم مستند توانست برآیند موفقیت‌آمیزی
را برای کاستوریکا به عنوان فیلمساز به همراه بیاورد، چندان که فیلمساز دراین باره
می‌گوید: من در طول زندگی‌ام چند بار از نو متولد شدم که یکی از آنها زمان ساخت
این فیلم بوده است. هرچند تقریبا یک
سال پیش از آنکه کاستوریکا به ساخت این فیلم بپردازد، مارکورییسی فیلم «دست خدا»
را با موضوع زندگی مارادونا ساخت. اما موضوع این فیلم به گل مشهور مارادونا در جام
جهانی ۱۹۸۶ اشاره داشت که با دست وارد دروازه انگلستان
شد. «عشق به مارادونا»، «مارادونا»، «سانتامارادونا»، «مارادونا هشتاد و شش» و…
نیز از دیگر فیلم‌هایی بوده‌اند که دراین سال‌ها با نظر کردن به زندگی پرفراز و
نشیب این ستاره فوتبال جهان ساخته شده‌اند

فیلم های ایرانی

ازدواج غیابی

 «ازدواج غیابی»فیلمی به کارگردانی کاظم معصومی و نویسندگی سیدمحسن وزیری ساخته سال ۱۳۷۹ است. داستان این فیلم رویارویی عابدزاده با یک زن موسیقیدان را در یک مجلس عروسی حکایت می کند که رفتارهای مشکوک زن، دیگران بویژه همسر عابدزاده را به این حدس و گمان می کشاند که بین این دو نفر از قبل مراوداتی وجود داشته است و عابدزاده یک ازدواج غیابی را پیش از این در زندگی اش تجربه کرده است. این سوءظن کار را به آنجا می کشاند که همسر این فوتبالیست خانه را ترک می کند و… احمدرضا‌عابدزاده، مرجان‌شاهی، سحر‌‌ولدبیگی، ‌نیکو خردمند و… از بازیگران این فیلم سینمایی بودند.

آفساید

داستان فیلم بقه کارگردانی
جعفر پناهی درباره چند دختری است‌ که سعیدارند برای بازی مهم ایران در مقابل بحرین
،در جریان بازیهای مقدماتی جام جهانی، خود را به استادیومی برسانند که حضور در آن
فقط برای مردها مجاز است. بیشتر فیلم در ورزشگاه آزادی تهران و در همان روز مسابقه
فیلمبرداری شده، و توانسته است فضای ویژه‌ای که بر آن لحظه تعیین‌کننده حاکم
است را ثبت کند، و همچنین طنز تلخی که ناشی از ندیدن این لحظه است را نیز به ما
نشان دهد. آنها نمی‌توانند بازی را ببینند و دارند تلاش می‌کنند بر اساس صداهایی
که می‌شنوند، و همچنین حرفهای سربازان حدس بزنند در زمین چه اتفاقی دارد میفتد.

عرق
سرد

 «عرق سرد» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی سهیل بیرقی و تهیه‌کنندگی مهدی داوری است که هنوز در سینما اکران نشده است. فیلم سینمایی «عرق سرد» تابستان ۱۳۹۶ در تهران جلوی دوربین رفت. یکی از نکات جالب توجه درباره فیلم تازه سهیل بیرقی، حضورباران کوثریدر نقش یک فوتبالیست است.این فیلم براساس واقعیت ساخته شده و روایتگر قصه زندگی افروز اردستانی، بازیکن تیم ملی فوتسال بانوان است که حق‌اش را تضییع می‌کنند و مانع از حضور او در فینال بازی‌های آسیایی می‌شوند.

زاپاس

«زاپاس» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی برزو نیک‌نژادو تهیه‌کنندگی سید امیر پروین حسینی محصول سال ۱۳۹۴ است. یک تیم فوتبال متعلق به اهالی شهر رامیان که در دسته سوم کشور فعالیت می‌کرده است به دسته دوم صعود می‌کند، سعید با بازی جواد عزتی در نقش اصلی در این راه در آخرین لحظات بازی آخر دچار مصدومیت تاندون پا می‌شود و سلامتی اش به خطر می‌افتد و همین مسئله زندگی یک خانواده را دستخوش تغییرات می‌کند.

فوتبالیست‌ها

«فوتبالیست‌ها» فیلمی به
کارگردانی و نویسندگی علی‌اکبر ثقفی ساخته سال ۱۳۷۹ است.
حسن رفتاری پس از، از دست دادن پدر و مادر خود در زلزله رودبار
در یک مغازه پنچرگیری مشغول بکار می شود. حسن که علاقه زیادی به فوتبال دارد توسط
یکی از دوستان خود در جریان برگزاری مسابقات جهانی فوتبال کودکان بی سرپرست در
سوئیس و عضویت تیم ایران در مسابقات قرار می گیرد. او پس از اطلاع از مشکل قانونی
خود در مورد حضور در تیم ملی با بکار بردن ترفندی موفق به کسب اجازه از خانم دکتر
شکوهی نماینده بهزیستی می شود. مسابقات برگزار می شود و حسن که با درخشش خود در
بازی ها نامزد دریافت عنوان آقای گل مسابقات شده بود، مورد حسادت خسرو دیگر بازیکن
تیم قرار می گیرد. حسن که در جریان مشکل مالی خسرو و بیماری پدر او قرار گرفته است
با فداکاری خود را کنار کشیده و جوایز مربوطه به خسرو تعلق می گیرد.
حمید استیلی، افشین پیروانی و علی پروین ستاره های فوتبال در آن سال ها در این
فیلم ایفا نقش می‌کردند همچنین فاطمه گودرزی، جمشید اسماعیل خانی و… نیز در این
فیلم حضور داشتند.

ملیکا مومنی راد