در نمایش «کوروش» و خصوصا در سال‌های اولیه
زندگی او به نکاتی پرداخته شده است که مخاطبان کمتر درباره آن‌ها اطلاع داشتند.
کمی درباره منابعی که برای نوشتن نمایشنامه در اختیار داشتید، بگویید.

وقتی تصمیم می‌گیرم نمایشی را روی صحنه ببرم، به‌ویژه اگر
آن نمایش، همچون «کوروش» تاریخی باشد، ابتدا درباره زندگی او و مسائلی که برایش
پیش آمده است، تحقیق و پژوهش می‌کنم. پیش‌تولید این نوع نمایش‌ها بسیار برای من
مهم است و باید شیوه‌ای پیش بگیرم تا بتوانم اطلاعاتی که به‌دست آورده‌ام را روی
صحنه به کار بگیرم. برای «کوروش» هم مدت‌ها زمان صرف کردم، کتاب‌های متفاوتی را
خواندم و به داستان نمایش و این شخصیت فکر کردم تا به نتیجه‌هایی دست یافتم و
توانستم نمایشنامه‌ای از تمام اطلاعاتی که جمع‌آوری کرده بودم، بنویسم. البته
نمایشنامه «کوروش» اسفندماه سال۹۵ از سوی نشر قطره منتشر شده و در اختیار مخاطبان
قرار گرفته است.

معمولا وقتی نویسنده‌ای می‌خواهد نمایشنامه خود
را در مقام کارگردان روی صحنه ببرد، آن را حداقل بعد از آغاز اجراها منتشر می‌کند.
چه شد که شما تصمیم گرفتید نمایشنامه را زودتر منتشر کنید؟

احساس کردم باید اطلاعات لازم برای معرفی کاری که انجام می‌دهیم
را به مخاطبان منتقل کنیم. این اقدام خصوصا برای آثار تاریخی بسیار ضروری است. تا
امروز تلاش کرده‌ام تا آن‌جا که میسر است نمایشنامه‌های تاریخی‌ام را پیش از اجرا
منتشر کنم و در دسترس مخاطبان قرار دهم.

در این نمایش از زبان فاخر استفاده کرده‌اید و در
بخش موسیقی، از برخی از اشعار فردوسی استفاده شده است که از زبان شخصیت‌های نمایش
در جریان دیالوگ‌ها گفته می‌شوند. چه شد که حس کردید اشعار شاهنامه می‌تواند در
این نمایش حضوری موثر داشته باشند؟

وقتی درباره شخصیتی همچون کوروش صحنه می‌کنیم، نمی‌توان از
متن پیش‌پاافتاده استفاده کرد. اعتقاد دارم وقتی قرار است تئاتر اجرا کنید، باید
فاخر باشد چون نمایشنامه فاخر است. درنتیجه تلاش کردم زبانی به‌کار بندم که درخور
این شخصیت بزرگ ایران باشد. از سویی دیگر فردوسی و دیگر شاعران بزرگ ایران، سهم
بسیار مهمی در شناختن تاریخ ما و شخصیت‌های مهمی همچون کوروش داشته‌اند. درنتیجه
زمانی‌که مناسب باشد، از این اشعار استفاده می‌کنم. به این فکر نمی‌کنم که چون این
اشعار در شاهنامه هستند و کوروش در این اشعار حضور نداشته است، نباید از آن‌ها استفاده
کرد چون از دید من تمام شخصیت‌های مهم تاریخ ایران چه در واقعیت زیست کرده باشند و
چه افسانه‌ای باشند، باهم مرتبط و به هم متصل هستند. پس هر جا میسر بوده است، از
این اشعار استفاده کرده‌ام.

طراحی‌صحنه نمایش هم شرایط بسیار جالبی دارد.
از یک‌سو این طراحی بسیار عظیم است و از سویی دیگر به گونه‌ای طراحی صورت گرفته که
می‌توان در مدت‌زمانی اندک، تعویض صحنه‌ها را به انجام رساند. کمی درباره تعامل‌هایی
که با خسرو خورشیدی، طراح صحنه و لباس نمایش داشتید، بگویید.

این نمایش با کمک چندین استاد بزرگ تئاتر شکل گرفته است.
کسی که واقعا نقش بزرگی در این کار داشت، خسرو خورشیدی بود. طراحی‌صحنه به او تعلق
دارد و با همراهی هم این بخش را برگزار کردیم. تمام طراحان از مفاهیم مطرح‌شده در
نمایش آگاه هستند و به آن‌ها اهمیت می‌دهند. امیدوارم اگر قرار است این نمایشنامه
توسط افراد دیگری اجرا شود، طراحان آن‌ها این مفاهیم را مد نظر قرار دهند. خسرو
خورشیدی از دید من یکی از مهم‌ترین طراحان صحنه و لباس است. پنجاه سال است که ما
باهم کار می‌کنیم و بسیار از این همکاری خوشحال و خرسند هستم. ما هم‌ساز یکدیگر
هستیم.

شما در بخش تغییر صحنه‌ها از بازیگران و همچنین
خواننده نمایش؛ حمیدرضا ترکاشوند به‌عنوان راوی استفاده کرده‌اید که خواننده،
آوازهایی مرتبط با داستان می‌خواند و بازیگران هم روایت اتفاق‌ها را با استفاده از
نقالی پیش می‌برند. درباره شکل‌گیری این ایده بگویید.

«کوروش» پروژه بسیار بزرگی است و ما باید امکانات لازم را
در اختیار مخاطب قرار دهیم تا بتوانند نمایش را پیگیری کنیم. برای این منظور از
صدای حمیدرضا ترکاشوند که اشعاری بسیار مرتبط با تم نمایش را می‌خواند، بازی
بازیگران و نقالی استفاده کردیم. چون نمی‌توانیم حجم بسیار زیادی از اطلاعات را در
مدت‌زمانی حدود سی‌دقیقه بگوییم. در این راه هم طراحان، هم بازیگران و هم گروه
فرم، بسیار موثر بوده‌اند. درواقع می‌خواستم در شرایطی نمایش را روی صحنه ببرم که
مردم بتوانند اتفاق‌هایی که روی صحنه می‌افتد را دنبال کنند. البته اگر مخاطبان
پیش از دیدن «کوروش» نمایشنامه منتشرشده آن را بخوانند، راحت‌تر می‌توانند این اثر
را دنبال کنند.

خسرو خورشیدی طراحی لباس نمایش را هم برعهده
دارد که این بخش هم شرایط خاصی دارد؛ چون در این طراحی هم باید زمان زیست کوروش
نشان داده می‌شد و هم شرایطی داشت که بتوان مفهوم نمایش را در تاریخ تسری داد. چگونه
این ارجاع تاریخی را با بی‌زمانی و بی‌مکانی همگام کردید؟

واقعاً طراحی لباس در تئاتر کار دشواری است. اگر طراح لباس
به قصه و مفهوم آن توجه نکند، نمی‌تواند طراحی درستی انجام دهد. در این مسیر هم با
خسرو خورشیدی همراه شدم.

شما در بخش طراحی‌حرکت هم بسیاری از مسائل
نمایش را عنوان می‌کنید؛ به‌عنوان‌مثال بخش جنگ هم به گروه فرم سپرده شده است. این
گروه در همه زمان اجرای نمایش روی صحنه هستند و مسئولیت دشواری دارند. این بخش را چگونه طراحی کردید؟

من بیشتر با جوان‌ها کار می‌کنم. جوان‌ها پرتحرک هستند و از
زیر کار درنمی‌روند. ما با همکاری هم این بخش را شکل دادیم. البته در کنار کار کردن
با جوان‌ها، به آن‌ها بسیار میدان می‌دهم چون جوان‌ها خلاق و نترس هستند و کار خود
را به‌خوبی انجام می‌دهند. واقعا همکاری فوق‌العاده‌ای با اعضای گروه حرکت داشتم و
امیدوارم در آثار بعدی من هم حضور داشته باشند.

در این نمایش، آرش آصفی نقش کوروش را بازی می‌کند
و روایتی از تولد تا مرگ این شخصیت را با حضور او شاهد هستیم. گریم نمایش را چگونه
طراحی کردید تا آصفی که بسیار جوان است، در دوران‌های مختلف زندگی کوروش برای مخاطب
باورپذیر باشد؟

آرش آصفی؛ بازیگر نقش کوروش، بسیار جوان است و کمتر از چهل
سال دارد اما تلاش کردیم تصویری از او بسازیم که هم این خلأ را پر کند و هم اگزجره
نباشد. البته در کنار گریم از حرکت هم استفاده کردیم. فکر می‌کنم در این مسیر موفق
بوده‌ایم و کوروش برای مخاطبان ما باورپذیر است.

فارغ از پروسه طولانی‌ای که نگارش نمایشنامه «کوروش»
پشت‌سر گذاشته ‌است، این اثر از لحاظ اجرایی هم پروژه‌ای بزرگ و سنگین است که تنها
می‌تواند در تالار وحدت روی صحنه برود و سالن‌های نمایشی معمولا تعداد اجراهای
محدودی برای تئاتر در نظر می‌گیرند. آیا قرار است پرونده «کوروش» در این دوره
اجرایی در وحدت بسته شود؟

برای نگارش نمایشنامه «کوروش» حداقل ۱۰سال زمان گذاشتم اما
برای اجرا سایر عوامل دست‌به‌دست هم دادند تا این نمایش روی صحنه بیاید. خودم به‌عنوان
نویسنده و کارگردان از کاری که با همکارانم انجام دادم، بسیار خرسند و راضی هستم
اما ادامه‌دار بودن اجرا، به دو مولفه بستگی دارد؛ میزان استقبال و شرایط تالار
وحدت. خوشبختانه میزان استقبال مخاطبان از این نمایش بسیار خوب بوده است اما تالار
وحدت به شخص من تعلق ندارد. باید دید آیا این تالار امکانات لازم برای اجرای
دوباره نمایش را در اختیار ما قرار می‌دهد یا نه. وحدت؛ سالنی منحصربه‌فرد و بی‌نظیر
در میان سالن‌های تهران است که بسیاری از گروه‌ها تمایل دارند در آن، نمایش اجرا
کنند. امیدوارم شرایط لازم برای ادامه اجراهای نمایش را در اختیار ما قرار دهند.

مینا صفار