به گزارش صبا، امسال نیز اکران فیلم خارجی در برنامه نمایش سالن‌های سینما قرار گرفت تا نشان دهد تصمیم مدیران سینمایی برای نمایش فیلم خارجی در سالن‌های سینما جدی‌تر از گذشته است. تصمیمی که با برگزاری جلسه هفته گذشته در سازمان سینمایی، رنگ عملیاتی بیشتری به خود گرفته است.  خبرنگار روزنامه صبا، نظر چند تن از منتقدان، کارشناسان، سینماداران و تهیه‌کنندگان سینما را در این باره جویا شده است.

امیر قادری: سانسور همیشه بهانه‌ بوده است

امیر قادری، روزنامه‌نگار و منتقد باتجربه سینمایی در این خصوص بیان کرد: ما به چند دلیل سال‌ها برای اکران فیلم خارجی در ایران تلاش کردیم؛ یک این که فکر می‌کردیم این حق مردم ایران است و نمی‌شود به نفع یک گروه سینماگر خاص در فضای انحصاری این حق را از آنها دریغ کرد. دوم این که این جریان باعث ورود سرمایه به این سینما و در نتیجه تقویت خود سینما می‌شود. دلیل سوم فراهم شدن فضای رقابتی بین محصول ایرانی و اثر خوب خارجی بوده است… اما متاسفانه ما استاد فرصت‌سوزی هستیم، یعنی زمانی که باید این کار را انجام می‌دادیم تا به نفع سینمای ایران تمام شود، با پافشاری مسئولان این فرصت از ما گرفته شد. درحال حاضر هم بعید است که این ماجرا در کوتاه مدت چندان فایده‌ای برای این سینمای ورشکسته دچار قهرمخاطب داشته باشد. یعنی معتقدم آقایان زمانی که باید این کار را می‌کردند، انجام ندادند.

او ادامه داد: اگر قرار است حداقل منفعتی از این ماجرا به مردم و تماشاگر برسد، باید این اتفاق به صورت حساب‌شده انجام شود. به طور مثال اگر این فیلم‌ها چند ماه بعد از اکران نمایش داده شوند یا فیلم‌های اصلی سال نمایش داده نشوند و دوباره محصولات حاشیه‌ای اکران شود، اگر فیلم‌های خارجی در سانس‌های خاصی که تماشاگری وجود ندارد نمایش داده شود و یا در نسخه‌های باکیفیت‌شان نباشند، دوباره فقط مثل موارد قبلی یک جور دست‌به‌سرکردن مخاطب است، برای این که بگویند دیدید مردم فیلم خارجی را نمی‌بینند؟!! مردم در شرایطی برای دیدن این فیلم‌ها می‌آیند که این اتفاق به شکل درست بیفتد و اکران فیلم خارجی به معنای واقعی، به بخشی از سبد فرهنگی خانوار بدل شود.

امیر قادری در پایان تاکید کرد: ممکن است عده‌ای با جمله تکراری  «مردم فیلم سانسورشده نمی‌بینند» با اکران فیلم‌های خارجی مخالفت کنند. در جواب این مخالفین باید بگویم که درحال حاضر بسیاری از محصولات سال، محصولاتی هستند که قابل اکران در سالن‌های سینمای ما هستند و این سانسور هم همیشه بهانه‌ای برای جلوگیری از اکران فیلم خارجی بوده است. خیلی از این فیلم‌ها نسخه‌های مختلفی دارند که آنها را شایسته اکران در سالن‌های سینمای ما می‌کند. امیدوارم دوستان دیگر این بهانه را هم نیاورند.

محمدتقی فهیم: رطب‌خورده نمی‌تواند منع رطب کند!

محمدتقی فهیم روزنامه‌نگار و منتقد سینما در این زمینه گفت: من طبعا به عنوان یک منتقد سینما و کسی که دائما هفته‌ای چند فیلم خارجی می‌بینم، نمی‌توانم مخالف اکران عمومی فیلم خارجی در سینماهای ایران باشم. به‌قول معروف، رطب خورده نمی‌تواند منع رطب کند! لذا از این منظر، حتما موافق رقم خوردن این اتفاق هستم اما شرایط خیلی مهم است. به نظرم این قضیه باید کاملا بررسی و کارشناسی شود. آنچه که ما الآن تحت عنوان سینمای ایران داریم، بخش زیاد و تقریبا گرایش غالب‌اش، مدیون ممنوعیت اکران عمومی فیلم خارجیِ بعد از انقلاب است. یعنی اگر بعد از انقلاب،  اکران فیلم خارجی آزاد می‌بود، ما اصلا چیزی به نام اکران فیلم ایرانی در سالن‌ها نداشتیم. چرا که قبل از انقلاب فیلمفارسی تعطیل شده بود و در واقع تولیدش خوابیده بود. لذا در ادامه آن روند، دیگر ما صاحب سینما نبودیم. به مرور بعد از انقلاب به خاطر گرایشات دولت‌ها و بحث حمایت از تولیدات داخلی، این صنعت رونق گرفت.

او در پایان گفت: اگر قرار باشد فیلم‌هایی از سینمای جهان را اکران کنیم که به لحاظ فضا، شبیه به سینمای ایران باشد، چه کسی برای دیدن آن فیلم به سالن سینما می‌رود؟! این فرضیه هم وجود دارد که مخاطبان اکران فیلم خارجی با فضاهای اورجینال، به تماشای این فیلم‌ها در سالن‌های سینما نخواهند رفت. در چند سال اخیر، چند فیلم اکشن و هندی در سینماها اکران شد که استقبالی از آنها صورت نگرفت. به نظرم باید سینماداران، مسئولان صنف و همچنین مدیران سینمایی، کمیته‌ای تشکیل دهند و این مسئله را بررسی کنند و ببینند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا واقعا اکران فیلم خارجی تاثیری بر اقتصاد سینما خواهد گذاشت که سینماداران راضی باشند؟!

طهماسب صلح‌جو: تماشاگر ترجیح می‌دهد فیلم خارجی را در خانه تماشا کند

طهماسب صلح جو منتقد سینما گفت: از نظر من اکران فیلم‌های خارجی در سینماهای ایران، اتفاق عجیبی نیست. درحال حاضر مشکل این است که مردم به سینما نمی‌روند. اول باید این موضوع را حل کنند، چون درغیر این‌صورت با اکران فیلم‌های خارجی باز هم مردم به سینما نخواهند رفت. تقریبا از زمان شروع کرونا، سینما رفتن از سر مردم افتاد و الان هم که همه چیز به هم ریخته است.

صلح‌جو ادامه داد: چندی پیش یکی از دوستان منتقدمان برای تماشای فیلمی رفت تا برای آن فیلم نقد بنویسد. تنها کسی که برای تماشای فیلم رفته بود، خودش بود و چون طبق مقررات فیلم را برای یک نفر نمایش نمی‌دهند، او برای دیدن آن فیلم مجبور شد پنج بلیط سینما بخرد!

او در پایان با اشاره به لطمه ممیزی در جذب مخاطب به سالن نمایش یک فیلم خارجی گفت: این پرسش همواره مطرح می‌شود که مردم فیلم‌های خارجی را مثل قبل در خانه تماشا می‌کنند. چرا باید برای دیدن فیلم سانسورشده به سینما بروند؟! فکر می‌کنم یک فیلم خارجی برای اکران در سینماها حداقل یک ربع تا نیم ساعتش سانسور شود واگرنه قابل نمایش نیست. خب بالاخره آنها الگوهای خودشان را دارند و تابع مسائل خودشان هستند. قرار نیست همه جا شرعیات ما را رعایت کنند! در نتیجه تماشاگر ترجیح می‌دهد نسخه کامل فیلم را در خانه خودش تماشا کند.

محسن شایانفر: مخالفت با اکران فیلم خارجی، جفا به اصل سینماست

محسن شایانفر تهیه کننده و پخش‌کننده سینما درباره این موضوع گفت: درحال حاضر آنچه بیش از هر چیزی مدنظر ماست، ارتباط با مخاطب -حالا به هر وسیله‌ای- است، درحالی که این روزها، مخاطب از سالن‌های سینما ‌فرار کرده است. من در ایام کرونا و تعطیلی‌های اخیر، با تماشای شبکه‌های ماهواره متوجه انبوه فیلم‌های ایرانی شدم که تولید شده و من ندیده و اسم‌شان را نشنیده بودم!. دلیلش آشکار است که چرا مخاطب ریزش کرده یا به عبارتی فرار کرده… در این شرایط، شاید اکران فیلم‌های خارجی -نه صرفا فیلم‌های هنری و عجیب و غریب بلکه فیلم‌های روز دنیا- به مدد سینمای ما بیاید، چرا که الان واقعا سینما‌داران در آرزوی تغییر شغل هستند!

تهیه‌کننده «شب برهنه» ادامه داد: من تهیه‌کننده، فقط نباید نگاه کنم که مخاطب ایرانی به دیدن فیلم من می‌آید یا نه. ما اول باید هنر این را داشته باشیم که مخاطب وارد سالن سینما شود و سینما جزو تفریحات ارزانش باشد. بعد از آن می‌شود دیزالو کرد یا رقابتی به‌وجود آورد.

او با انتقاد از رویه غالب تولید فیلم در سینمای ایران گفت: فیلم‌های تک‌لوکیشنی با حضور هشت تا رفیق و قصه‌هایی که غالبا گنگ هستند و کلا در یک اتاق می‌گذرند و آدم‌ها در جریان فیلم، یا دارند می‌خرند یا می‌فروشند، دیگر جواب نمی‌دهد!

شایانفر ادامه داد: با این وصف، اکران فیلم خارجی در سالن‌های سینمایی کشور، ضرری به سینمای ما نمی‌زند. ضرر ما این است که تماشاگر به سالن‌های سینما نیاید که متاسفانه این اتفاق رخ داده است. شاید در شرایط فعلی که هنوز «تغییر ذائقه» مخاطبان سینما نهادینه نشده، خوب باشد که با این ترفندها و با این جنس انگیزه‌بخشی‌ها، کاری کنیم که تماشاگر به سالن سینما برگردد.

او در پایان گفت: من با اکران فیلم خارجی در سینماهای ایران مخالف نیستم. در حال حاضر و در این مقطع، اگر مخالف باشم، جفا به اصل سینماست. من سعی دارم مخاطبم، آداب سینمارفتن و سانس به سانس فیلم‌دیدن را از یاد نبرد. بعدها دوباره می‌شود که این شرایط دیزالو شود به تولید کارهای ارزشمند و جذاب داخلی و شرایطی به وجود آید که بیننده خودش فیلم موردنظرش را انتخاب کند. بهتر است بیاییم این بار، کمی به این فکر کنیم که موضوع اصلی ما، بیننده و مخاطب است و مواظب باشیم که تماشاگر از دست نرود. بعد از آن نصف دیگر ماجرا، سرمایه‌گذار است که میلیاردها سرمایه گذاشته و اگر سالن خالی باشد، طبیعتا او هم می‌رود و تغییر کاربری می‌دهد!

شهرام جعفری نژاد: خانه از پای بست ویران است!

شهرام جعفری نژاد، منتقد سینما نیز به صبا گفت: ترجیح می‌دهم در این زمینه نظری ندهم… من از اولین کسانی بودم که طی سی، چهل سال گذشته، این موضوع را مطرح کردم و دنبال تحقق آن بودم، اما آنقدر خانه از پای بست ویران بوده که هیچ‌وقت این ایده عملی نشده… الان هم فکر نمی‌کنم که به آن شکلی که مد نظر ماست، عملی شود بنابراین بهتر این است که نظری ندهم!

چیستا یثربی: طوری اکران نکنیم که سازنده‌ فیلم خارجی سکته کند!

چیستا یثربی فیلمنامه‌نویس، منتقد و مدرس سینما و تئاتر در این زمینه گفت: اگر فیلم‌های خارجی انتخاب‌شده برای اکران را خیلی شقه شقه نکنند طوری‌که داستان فیلم از بین برود و به ارزش‌های هنری و زحماتی که کارگردان آن کشیده لطمه وارد شود، اکران فیلم خارجی در سینماها کار خیلی خوبی است. به جای این که ما مدام در کلاس‌های فیلم‌شناسی، تحلیل شخصیت و تحلیل فیلم‌هایی را نشان شاگردان بدهیم و بگوییم فیلم خوب یعنی این، آنها فیلم خوب را در سینما احتمالا با همان قیمتی که فیلم ایرانی را می‌بینند، مشاهده می‌کنند. متاسفانه بعضی وقت‌ها در تلویزیون متوجه می‌شویم که داستان یک فیلم خارجی عوض شده! این یعنی نه فقط سانسور در حد فیزیکی؛ که قاعدتا لازم است، چون ما در یک کشور اسلامی زندگی می‌کنیم. بدیهی است که یک‌سری صحنه‌های فیلم را نمی‌توانیم نشان بدهیم. ولی گاه پیش آمده که خط‌ مشی داستان تغییر می‌کند… گاهی این تغییر در حدی است که به‌نظرم اگر کارگردان فیلم متوجه این حجم تغییر شود، سکته می‌کند!

نویسنده فیلمنامه فیلم «دعوت» در ادامه گفت: اکران فیلم خارجی در ایران فکر خوبی است چراکه به نظرم به رشد فیلمسازی در ایران کمک می‌کند. همان‌طور که اشاره کردم من الان مجبورم مدام در کلاس تحلیل فیلم، به بچه‌ها بگویم فیلم خوب چه فیلمی است؟ باز در زمانی که اینترنت مشکل فیلترینگ نداشت، می‌توانستم برای شاگردانم فیلم‌ها را در شبکه‌های اجتماعی بگذارم. در این مقطع زمانی که اصلا نمی‌توانم این کار را انجام دهم. در حال حاضر آنها باید خودشان فیلم‌ها را ببینند، بعد کارها را نقد کنیم.

او ادامه داد: همچنان معتقدم اکران فیلم خارجی فکر خوبی است، فقط باید مراقب باشند که این ایده چطور اجرا می‌شود و کاری نکنند که دیگر هیچ کارگردانی به آنها کپی‌رایت اثرش را ندهد، چون اگر می‌خواهند فیلم‌های اکران دزدی نباشد و حلال باشد، باید به قواعد مقید باشیم. مثلا الآن سریال ونزدی (در مورد دختری است که اسمش چهارشنبه است)، هیچ مشکل اخلاقی و جنسی وجود ندارد و نمایش آن برای نسل جوان عالی است. چه خوب است که این کار را بخرند و به‌طور رسمی به نمایش بگذارند تا نسل جوان ببینند که می‌شود جور دیگری هم زیست و همه نباید شبیه هم باشند و مثلا همه نباید اینستاگرام داشته باشند و… واقعا دلم می‌خواهد این سریال هفت قسمتی تیم برتون را که بسیار اخلاقی است، از کمپانی تولیدکننده‌اش بخرند تا مخاطبان ایرانی با نوع دیگری از نوجوان‌ها و جوان‌ها آشنا شوند و فکر نکنند همه چیز در دنیای مجازی خلاصه شده است.

چیستا یثربی در پایان گفت: تصور می‌کنم این فکر، فکر زیبایی است. خواهشا زیبا و درست اجرایش کنند. اول این که کپی رایت را لحاظ کنند. دوم، سانسور‌هایی که سوژه را عوض می‌کند، انجام ندهند.

نیما حسنی‌نسب: سینمای ایران از نظر من منتفی است

نیما حسنی نسب، منتقد سینما در پاسخ به این پرسش که اکران فیلم خارجی در سینماهای کشور چقدر می‌تواند به نفع سینما و مردم باشد، گفت: از نظر من ماجرای سینمای ما تمام شده و سینمای ما سال‌هاست که مرده است. این‌بار هم مانند طرح‌های گذشته، چهار روز زمان می‌گذرد، چهار نفر می‌روند بودجه‌ای می‌گیرند، ده تا فیلم مزخرف سانسور شده می‌آورند و در سالن‌های سینما پخش می‌کنند.

او ادامه داد: اکران فیلم‌های خارجی در سینماهای کشور چیز عجیبی نیست و من نکته‌ای ندارم که به این وضعیت اضافه کنم. این‌ها حرف‌های تکراری است که از دهه هفتاد در موردش گفته شده و هیچ فایده‌ای هم نداشته و ندارد. به همین دلیل است که می‌گویم موضوع سینمای ایران از نظر من منتفی است.

امیر سماواتی: مراقب اشکال فرهنگی اکران فیلم خارجی باشیم

امیر سماواتی تهیه کننده کافه ترانزیت و نفس عمیق، درباره این طرح گفت: به نظر من با شرایطی که سینمای ما دارد، اکران فیلم‌های خارجی یکی از راهکارهای درست است. به دلیل شرایط تولید و موقعیتی که سالن‌های سینمای ما پیدا کرده، این یکی از بهترین راه‌حل‌هاست. البته اکران فیلم خارجی به خودی خود کارِ عجیب و غریبی نیست. این که این اکران چگونه و با چه فکری صورت گیرد، مهم است.

او درادامه افزود: معتفدم اکران فیلم خارجی حتی از تعداد تماشاگران فیلم‌های داخلی کم نخواهدکرد، چرا که درحال حاضر تولید فیلم خیلی گران شده و ریسک سرمایه‌گذاری بالا رفته، طوری که خیلی از تهیه‌کننده‌ها ترجیح می‌دهند کاری انجام ندهند؛ اما یک اشکال فرهنگی در این امر وجود دارد. مشکل هزینه بالای تولید در نهایت ممکن است که با یکسری حمایت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها باید حل شود، اما این که به لحاظ فرهنگی جامعه ما، خودش را آلوده به فرهنگ کشورهای دیگر کند، یک پاشنه آشیل است که باید برای آن تدبیری اندیشیده شود.

حسن هدایت: از اکران فیلم خارجی نترسیم

حسن هدایت نویسنده، کارگردان و تهیه کننده سینما بیان کرد: اکران فیلم‌ خارجی در سینماهای کشور موضوع مهمی است که انجامش با تأخیر صورت می‌گیرد. البته به صورت جسته و گریخته در این مدت فیلم‌هایی اکران شده که کافی نبودند. فقط امیدوارم فیلم‌هایی که قرار است اکران شوند فیلم‌هایی باشند که طیف متنوعی از تماشاگران را در نظر بگیرند. یعنی هم فیلم‌های عامه‌پسند اکران شود و هم فیلم‌های ارزشمند و اصلا این ترس و واهمه وجود نداشته باشد که فکر کنند ممکن است فیلم خارجی در اکران سینماها رقیب فیلم ایرانی شود.

او ادامه داد: من در سال‌های قبل از انقلاب می‌دیدم که هم فیلم‌های خارجی به وفور اکران می‌شد و هم فیلم‌های ایرانی. همان زمان آنقدر فیلم ایرانی ساخته می‌شد که هیچ سالی در چهاردهه اخیر به آن حد نصاب نرسیده‌ایم. در نتیجه به شکل مسالمت‌آمیز، فضایی را درست کرده بودند که تماشاگر حق انتخاب داشت و اغلب همه فیلم‌ها را می‌دید.

کارگردان «سایه‌روشن» معتقد است: شاید حتی این اتفاق کمک کند به این نتیجه برسیم که بعضی از فیلم‌ها که متاسفانه ضعیف و غلط تولید می‌شوند، یا تولید نشوند یا با کیفیت بهتری تولید شوند. یعنی احساس رقابت به‌وجود آید، طوری که برخی احساس کنند باید جایگاه‌شان را تغییر دهند. من تصور می‌کنم این رویکرد، مقدار زیادی به ارتقاء سینما کمک می‌کند.

او در پایان گفت: ما نباید همان اشتباهی را که متاسفانه در صنعت خودروسازی انجام داده‌ایم، در سینما هم انجام دهیم. آنجا به اسم این که می‌خواهیم از صنایع داخلی حمایت کنیم، باعث پدیدآمدن صنایع خودروسازی فاجعه‌آمیز امروزی شدیم که فقط گران است و هیچ خاصیت دیگری ندارد. هر وقت هم می‌خواهند خودروی خارجی وارد کنند، داد همه در می‌آید که صنعت ما ورشکسته می‌شود. خب ورشکسته شود! چیزی که غلط است باید در پروسه رقابت درست بیفتد تا بتواند خودش را محکم کند و سر پا نگه دارد. خوشبختانه در مجموع سینمای ما، از لحاظ ارتباط با تماشاگر سینمای محکمی است و قطعا اکران فیلم‌های خارجی هم هیچ لطمه‌ای به آن نخواهد زد و حتی می‌تواند مفید هم باشد. در کنار این که برای مردم هم جذاب خواهد بود، چون می‌توانند طیف متنوعی از فرهنگ‌های دنیا را  از طریق صنعت سینما تماشا کنند.

منبع: روزنامه صبا – ندا روزبه