به گزارش صبا، در چهارمین روز از چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر، محمد خزاعی معاون سینمایی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان سینمایی مهمان تحریریه روزنامه صبا در پردیس سینمایی ملت محل سینمای رسانه‌های جشنواره فجر شد. گفت‌وگوی خبرنگار صبا با او را در ادامه می‌خوانید.

چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر تا امروز چطور بوده و چه تفاوتی با دوره‌های قبلی داشته است؟

خود شما واقعیات و فراز و نشیب‌های جشنواره امسال را رصد می‌کنید. من هم خبرها را هم به صورت حضور میدانی در سالن‌ها و هم از خبرگزاری پیگیری می‌کنم. در مجموع باید خدمتتان عرض کنم که علی‌رغم فضایی که قبل از جشنواره شکل گرفته بود و تقریباً چهار ماه اکثر رسانه‌های خارجی روی این پروژه کار می‌کردند که ما شاهد هیچ حرکت فرهنگی‌ای در ایام دهه فجر نخواهیم بود، تمام اتفاقات روز به روز باشکوه‌تر برگزار می‌شد. تئاتر را دنبال می‌کردم و می‌دیدم که چقدر استقبال خوبی شده و مردم حضور داشتند و آمدند و شاید امسال حضور جمعیت نسبت به سال‌های گذشته بیشتر بود و ما را غافل‌گیر کرد. در حوزه تجسمی هم همین روال جریان داشت. در حوزه سینما هم شاهد همین حضور پر رنگ هستیم. در سالن‌های اکران مردمی، در بعضی سالن‌ها صد درصد سالن و در بعضی دیگر هشتاد و هفتاد درصد سالن پر می‌شود. حتی پیش آمده که سانس فوق‌العاده هم داشته‌ایم.

در بعضی از پردیس‌های سینمایی مردم اعتراضاتی داشتند مبنی بر اینکه نتوانستند بلیط تهیه کنند، در این زمینه اطلاعی دارید؟

ما دو شیوه بلیط فروشی داشتیم. یک شیوه‌ای که پیش فروش اعلام می‌شود و مردم قبل آن مراجعه کرده و بلیط خودشان را تهیه می‌کنند؛ شیوه دیگر هم شیوه روز فروش است. مقدار کمی هم به این بخش اختصاص داده می‌شود تا مردم بتوانند در روز به گیشه مراجه کرده و از آنجا بلیط تهیه کنند. خب بله، ظرفیت روز فروش ده درصد بیشتر نیست و به همین دلیل ممکن است خیلی‌ها مراجعه کنند و بلیط نباشد و مجبور باشند برگردند.

درباره شیوه‌ اطلاع‌رسانی بخش بین‌الملل جشنواره بگویید… ارزیابی خودتان از این بخش چیست؟

بیش از پانصد اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شده بود. برای بخش‌های مختلف، جام جهان‌نما، سینمای سعادت و سینمای آسیا فیلم انتخاب شد و از یک ماه قبل هم فیلم‌های انتخاب شده مشخص شدند. ما به دلیل فضایی که در رسانه‌های بین‌المللی موجود بود نام فیلم‌های راه یافته را اعلام نکردیم. این مسئله شوخی نیست که چهل سال است کشورهای مختلف درصدد تحریم ایران هستند، حالا معمولاً به شکل تحریم اقتصادی بوده، اما امسال تحریم فرهنگی جدی‌تر از قبل به آن اضافه شده است. این‌ها تا ایران در حوزه سینما و یا کلاً در هر بخشی از حوزه فرهنگ و هنر به موفقیتی دست پیدا می‌کند، شروع به تخریب می‌کنند، اگر ما اسامی را اعلام می‌کردیم طبیعتاً فشارهایی را به فیلم‌سازها وارد می‌کردند و ما شاهد ریزش می‌بودیم. این فیلم‌هایی که انصراف دادند، پذیرفته بودند که در جشنواره حضور پیدا کنند، اما فشاری که به آن‌ها آورده شد باعث شد کنار بکشند. براساس وجود این ماجراها سیاستی در سازمان سینمایی شکل گرفت و تبیین شدف که ما در هر مرحله‌ای که نیاز هست اطلاعات را به صورت قطره‌چکانی در اختیار اصحاب رسانه و مردم گذاشته شود. امسال احتمالاً این شکل اطلاعات دهی باعث سوءتفاهماتی شده است، اما ما هدف متعالی‌تری را دنبال می‌کنیم و آن این است که جشنواره باشکوه، درست و با سلامت برگزار بشود. آمار فیلم‌ها هم به این ترتیب است که، در بخش سینمای سعادت یازده فیلم، در بخش سینمای آسیا یازده فیلم و بخش جام جهان‌نما هم اعلام شده است. الآن میهمان‌های خارجی ما بعضی‌های‌شان آمده‌اند و در هتل اقامت دارند. بعضی از داوری‌ها هم آغاز شده است. در روزهای آینده هم بازار فیلم شروع به کار می‌کند و میهمانان رسماً معرفی خواهند شد.

با تمام این تفاسیر این ماجرا دیر دارد اتفاق می‌افتد و چند روز از جشنواره گذشته و ما هنوز در میلاد، اکران یا معرفی‌ای از فیلم‌های بین‌الملل نداشته‌ایم؟

هرسالی که جشنواره تلفیق شده، ماجرا همین‌گونه بوده است. ما چند روز بیشتر میهمانان خارجی را نداشته‌ایم و شش روز اول جشنواره میهمان‌ها به بازار می‌آمدند و بعد به جشنواره برلین می‌رفتند. باتوجه به اینکه امسال جشنواره برلین عقب افتاده است، ما تصمیم گرفتیم در شش روز پایانی جشنواره در خدمت میهمانان خارجی باشیم و برای اولین بار هر دو اختتامیه را باهم برگزار کنیم.

در بخش سینمای سعادت که فرمودید یازده فیلم حضور خواهد داشت، شنیده‌ها حاکی از این است که فیلم‌سازان فیلم خودشان را از جشنواره خارج کره‌اند و حدود پنج یا شش فیلم باقی مانده است. این ماجرا چه اندازه حقیقت دارد؟

وقتی فیلم‌ها اعلام نشده است، چطور می‌تواند این خبر درست باشد؟! قوانین پذیرش و حضور اثر در جشنواره کاملاً مشخص است. در دنیا یا تهیه کننده و یا پخش کننده فرم حضور در جشنواره را پر می‌کند. وقتی اثر به جشنواره‌ای ارسال می‌شود یعنی حضور در جشنواره را پذیرفته است. حالا به دلیل فشار و یا هر چیز دیگری انصراف داده شود بحث دیگری است.

پس شما می‌گویید از فیلم‌هایی که فرم حضور در جشنواره را پر کرده‌اند، هیچ‌کدام انصراف نداده‌اند؟

حق انصراف دادن ندارند. بحث حق انصراف مطلب دیگری است. شما وقتی حضور در جشنواره‌ای را می‌پذیرید، نمی‌توانید انصراف دهید. در همه جای دنیا تهیه کننده مالک اثر است و بقیه عوامل از حیث قانونی فضایی برای اظهار نظر درباره حضور یا عدم حضور اثر در جشنواره ندارند. تهیه کننده هم تا زمانی می‌تواند بگوید من حاضر به حضور در جشنواره نیستم که فرم حضور در جشنواره را پر نکرده باشد. این قوانین تمام جشنواره‌های دنیا است.

امسال خانه جشنواره را برای اصحاب رسانه از بخش بین‌الملل جدا کردید. مسئله عدم حضور خبرنگارها در جایی که قرار است آثار بین‌الملل حضور داشته باشند، ممکن است در انتها آسیبی به جشنواره وارد کند؟

این تجربه در سال‌های دیگری هم اتفاق افتاده است. غیر از سال گذشته حدود پنج یا شش سال همین پردیس ملت میزبان اصحاب رسانه بوده است و این جداسازی خیلی از ائقات خواسته خود اهالی رسانه بوده است. در جلساتی که با نمایندگان اصحاب رسانه می‌گذاشتیم و کارشناسی می‌کردیم، عزیزان متفق‌القول بودند که به فضای مستقلی اختصاص دهید که سینمای خودمان را داشته باشیم. ما هم موافق بودیم تا شرایطی جدی‌تر و حرفه‌ای‌تری برای اهالی رسانه در خدمات‌دهی فراهم شود.

سبد فیلم‌های مختلف که الآن در جشنواره حضور دارند، در آینده چه اندازه به سینمای ایران کمک خواهد کرد؟

شما هرسال یک‌سری آثار در جشنواره و یک‌سری آثار در اکران می‌بینید. خیلی از فیلم‌هایی که در جشنواره حضور دارند در سال‌هایی در اکران موفق نبودند، نمایش و حضور فیلم‌ها در جشنواره فجر دلیل این نیست که استقبال مردمی در اکران عمومی از آن فیلم زیاد باشد. طبیعتاً امسال هم همین خواهد بود.

اگر فیلم‌هایی از اقلیم‌های متفاوت در سینمای ایران داشته باشیم، چقدر ما را به سمت سینمای ملی سوق خواهد داد؟ آیا سازمان سینمایی زمینه این مسئله را ایجاد خواهد کرد؟

همین امسال شاهد چنین چیزی هستیم. بعد از سال‌ها فیلم‌ها آپارتمانی نیستند. آثار در نقاط مختلف کشور تولید شده است. سینما از تهران بیرون رفته است و فضای جدیدی را برای خودش تعریف کرده است. شما حدود شش فیلم با پروداکشن زیاد می‌بینید که آثار قابل اعتنایی هم هستند. در سال‌های گذشته کمتر پیش آمده که چنین آماری داشته باشیم. امسال از سیستان و بلوچستان فیلم می‌بینید؛ از منطقه شمال می‌بینید؛ از خوزستان می‌بینید؛ از کردستان می‌بینید؛ از اقلیم‌های مختلف ایران فیلم می‌بینید. این یکی از نکات بارز جشنواره امسال است. شعاری که ما در بدو ورود به سازمان سینمایی مطرح کردیم که ایران فقط تهران نیست و آثار باید در تمام ایران ساخته شوند و سینما به تمام نقاط کشور برود، خروجی‌اش را امسال مشاهده می‌کنید. امیدواریم که در سال‌های بعد این موضوع گسترش بیشتری داشته باشد.

سازمان سینمایی چه اندازه از سرمایه‌گذاران خصوصی حمایت می‌کند تا بتوانند برای ساخت آثار ورود کنند؟

بیش از نود درخواست برای پروانه ساخت داریم. اشتیاق برای ورود وجود دارد وگرنه درخواست پروانه ساختی وجود نداشت. ما برای کار کردن این عزیزان محدودیتی نداریم، یک‌سری چهارچوب  وجود دارد که باید رعایت شوند؛ که امسال رعایت شد است و ما به یک زبان مشترک رسیده‌ایم. به نقل از شورای پروانه نمایش به شما می‌گویم که امسال آثار کم‌ترین ممیزی را داشته‌اند و بسیاری از آثار اصلاً ممیزی نداشته‌اند. می‌خواهم بگویم چهارچوبی که ما اعلام می‌کنیم چهارچوب عجیب و خارج از مدل و فرایند نیست. آن سیاست‌گذاری‌ای که وجود دارد به نفع شخص نیست، سیاست‌گذاری کلانی است که به نفع جامعه، مردم و خانواده‌ها است. آن چیزی که وجود دارد به معنای محدودیت نیست و هنرمند آزادی دارد و می‌تواند آن چیزی که می‌خواهد را تولید کند.

امسال در جشنواره ده فیلم اولی حضور دارد. چه اندازه این‌ها را حمایت کرده‌اید و فکر می‌کنید فیلم‌سازان جوان چه اندازه می‌توانند آینده سینمای ایران را پربارتر کنند؟

معتقدم نباید از نسل جدید بترسیم. بعضی از همکاران قدیمی من نقد می‌کنند که چرا این‌قدر به نسل جدید توجه می‌کنید و نمی‌گذارید ما حضور و بروز داشته باشیم؟! البته حضور داشته‌اند و همگی اساتید و بزرگان من هستند و باید بیایند و کمک جوان‌ها باشند. این‌ها هستند که می‌توانند دست جوانان را بگیرند و هدایت‌شان کنند و تکمیل کننده آثار آن‌ها باشند. ما از سال بعد حتماً از این ظرفیت استفاده بیشتر و بهتری خواهیم کرد. در آینده شاهد اتفاقات بهتری در سینمای ایران خواهیم بود و این مربوط به کارگردان نیست، مربوط به سیاست‌گذاری‌های جدیدی خواهد بود که در عرصه‌های مختلف سینمای ایران در سال بعد اعلام و اعمال خواهد شد.

امسال برخی از بازیگران جشنواره را تحریم کردند. شما به عنوان مسئول سازمان سینمایی در این‌باره چه نظر و موضعی دارید؟

نظر من این است که آمدند. سینماگران همگی حضور دارند. همین الآن روی پرده سینما شاهد حضور بازیگران متفاوتی هستید. شاید آن‌ها را در سالن کنفرانس ندیده باشید، اما روی پرده سینما می‌بینید. یعنی درواقع این‌ها پذیرفته‌اند که در جشنواره باشند. هیچ‌کدام از بازیگران ما با سینمای ملی مشکلی ندارند، اگر داشتند حاضر به همکاری در آثار نمی‌شدند. جشنواره و سینما را از هم تفکیک کنید. در سینما حضور دارند، اما حضور یا عدم حضور آن‌ها در جشنواره انتخاب و سلیقه شخصی‌شان است. اما یک چیز را فراموش نکنیم، فرصت‌ها از دست می‌روند و ناگهان می‌بینیم کسانی دیگری در فرآیندی که درحال اتفاق است جای ما را گرفته‌اند. ما باید به یاد بیاوریم که معرفی تمام بزرگان سینما از طریق و به واسطه همین جشنواره اتفاق افتاده است. جشنواره یک میراث فرهنگی است که همه بزرگان سینمای ایران در آن تنفس کرده‌ و دیده شده‌اند. نمی‌توانیم با بی‌انصافی از کنار این حرکت ملی که درختی تنومند شده است و هیچ‌کس نمی‌تواند ریشه آن را قطع کند، بگذریم. تحریمی‌ها خودشان را از حضور در چنین رویداد بزرگ و بین‌المللی تحریم و محروم کرده‌اند.

منا شمسایی – باشگاه فیلم و عکس صبا