در آستانه­ روز ملی سینمای ایران، بسیاری از رسانه‌­ها به عادت هرساله، بخشی از مطالب خود را به  گرامی­داشت این پدیده­ ارجمند و رسانه­ بی­‌همتا اختصاص می­‌دهند؛ با این اندیشه که مبادا سینما با تاریخچه­ پر فراز و نشیب‌­اش سر طاقچه­ عادت از یاد برود. شاید در این زمانه سر در گم، همین تلاش اندک هم جای خرسندی داشته باشد؛ اما واقعیت این است که به راستی با یک گل بهار نمی‌­شود.

در یک نگاه کلی، روزهای نام‌­گذاری شده در تقویم رسمی کشور، صرف‌نظر از مناسبت‌­هایی که منجر به پیدایش آن­ها شده؛ فقط نشانه‌­هایی برای یادآوری رویدادهای مهم و شخصیت­‌های ارجمند ما در یک روز از سال نیستند؛ بلکه دست‌کم باید آن­ها را فرصت مغتنمی برای بازبینی کارنامه­­ یک ساله­ در راستای توجه به آن پدیده­ مهم بدانیم؛ هر چند سینما به دلیل هویت ویژه و پیوندش با زندگی اجتماعی، عنصری نیست که در طول سال به سادگی از یاد همگان برود.

سینمای ایران در سالی که گذشت؛ بیش از هر چیز به پدیده‌ای می­‌مانست که با فاصله­‌گرفتن از مخاطب و از دست دادن سرمایه­ اصلی خود، تمام هویت‌­اش را به‌‌راستی به بازی­‌های زمانه باخته بود؛ هر چند برخی از مسئولان تلاش می­‌کنند با پناه گرفتن در سایه­ اکران تنها یک فیلم کمدی پرفروش نه چندان پرمایه، مشکلات سینمای ایران را پنهان کنند تا به بهانه­ آن بتوانند تجربه ناموفق سینمای دولتی ایران در دهه­‌های گذشته را یک بار دیگر به اجرا برسانند. فراموش نکنیم که در موفق­‌ترین دوره، سینمای حمایتی، هدایتی در شرایط ویژه­­ پسامد انقلاب اسلامی، توانست تنها چند سال سکان سینما را در دست بگیرد و پس از آن مجبور شد به دلیل ویژگی­‌های مربوط به هویت واقعی سینما، مسیرهای تازه‌­ای را آزمایش کند.

آزموده را آزمودن خطاست. سینما پدیده‌­ای نیست که بتوان آن را در حصار اندیشه‌­های تنگ­‌نظرانه محدود کرد و از آن انتظار رونق و برقراری ارتباط با مخاطب داشت؛ آن هم در زمانه‌­ای که رشد پرشتاب فناوری‌­های نوین، جهان را در هرسال به اندازه­ چند دهه به پیش می­‌برد. فناوری‌­های نوین و امکانات دنیای مجازی فضای رسانه­‌ها را به‌­راستی چنان متحول کرده که حتی بازگشت به یک سال گذشته هم امکان‌­پذیر نیست؛ چه رسد به این که مسئولان سینما تصمیم بگیرند؛ در سال ۱۴۰۲ برنامه‌­های کلی سینما را بر پایه­ تجربه‌­های شکست­‌خورده گذشته بازسازی کنند.

درست ­است که در آن دوره­ نهادهایی چون بنیاد سینمایی فارابی توانستند با سرمایه‌­گذاری مختصر و نظارت مستمر، با پشتیبانی از نوعی سینمای گلخانه‌­ای زمینه‌­ای برای تولید و ارسال فیلم‌­های نوپدید، با جلوه‌­های فرهنگی تازه فراهم کنند که سینمای ایران را در جشنواره­‌های جهانی مطرح ­کند؛ با این همه روشن است که  این روش، نتوانست در گسترش سینما و ایجاد جذابیت برای مخاطب داخلی تأثیر چندانی باقی بگذارد. این حرکت اگر چه زمینه‌­ساز  شهرت جهانی و رشد کیفی سینما شد؛ اما با آزمون و خطای بسیاری توأم بود که به تدریج چنان میان مخاطب و سینمای ریشه­‌دار ایران فاصله انداخت؛ که بازسازی آن چند دهه به درازا کشید.؛ تا یکی دو سال اخیر که دوباره  تصمیم‌­گیران با اندیشه‌­های مغایر با ذات سینما، سیاست و راه­کارهایی را پیش گرفتند که این پدیده­ بزرگ و متفاوت را دوباره در سراشیبی سقوط قرار داد. نه تنها سینما بلکه هیچ هنری بدون مخاطب، هنر نیست؛ زیرا هر اثر هنری با برداشت مخاطبش کامل می­‌شود؛ به­‌ویژه سینما که سوای این قاعده علاوه بر جایگاه هنری‌اش؛ به عنوان رسانه نیز در جایگاهی به مراتب فراتر از سایر هنرها قرار می‌­گیرد.

باید امیدوار بود که  روز ملی سینما در سال ۱۴۰۲ آغازی برای بقیه­ روزهای خوب سینمای ایران باشد؛ که اگر چنین شود؛ سال­‌های آینده در چنین روزی می­‌توانیم در کنار همه­ علاقمندان سینما با رغبت بیشتری این روز فرخنده را به تمام مسئولان، سینماگران، علاقمندان به سینما و مخاطبان فهیم ایرانی شادباش بگوییم. روز ملی سینما خجسته باد.

 علیرضا اخلاقی