به گزارش صبا و به نقل از میراث آریا، در نشست وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با تعدادی از معماران در قالب سه‌شنبه‌های میراث‌فرهنگی و «نشست‌های‌ میراث‌فرهنگی، گذشته، حال و آینده» که امروز سه‌شنبه ۹ آبان ۱۴۰۲ برگزار شد و علی دارابی قائم مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز حضور داشت، بر تدوین الگوهای معماری متناسب با هویت تاریخی و میراث فرهنگی تاکید شد.

محمود گلابچی موسس دانشگاه معماری و هنر پارس در این نشست در سخنانی گفت: معماری موضوع بسیار مهمی است. معماری میراث گذشته، حال و آینده ما است و البته به جای میراث‌ باید از عنوان ثروت ملی استفاده کنیم.

او با اشاره به ثبت جهانی ۵۴ کاروانسرای تاریخی ضمن تبریک این ثبت‌ این آثار افزود: خوشبختانه ثبت این آثار بازخوردهای مناسبی در محافل علمی جهان داشته است. کاروانسراهای تاریخی نمونه خوبی از معماری ایرانی و اسلامی است.

گلابچی اضافه کرد: در شورای انقلاب فرهنگی در سال ۹۵ مصوبه‌ای تصویب شد که درباه معماری بود اما عملا فعالیت موثری را بعد از تصویب آن نمی‌بینیم و شکل واقعی را در تحول حوزه معماری شاهد نبودیم. این که در این وزارتخانه شاهد برگزاری جلسات تخصصی با حوزه معماری هستیم کار بسیار ارزشمندی است.

موسس دانشگاه معماری و هنر پارس اضافه کرد: در حوزه معماری و با نگاهی به سیر تاریخی آن موارد بسیاری است که می‌تواند به ما کمک کند. متاسفانه از دوره پهلوی اول شاهد این هستیم که معماری به‌عنوان یک هنر دیگر دنبال نمی‌شد ما نیازمند نگاه جدی به حوزه معماری هستیم و امید داریم با پیگیری مهندس ضرغامی در دولت شاهد این باشیم که از سوی دولت برای هر دستگاه وظیفه و کارکردی تعیین شود. علاوه بر دستگاه‌ها، رسانه‌ها از جمله صدا و سیما نیز باید داری وظایف باشند و غفلت‌های گذشته در حوزه معماری جبران شود.

حوزه معماری و حوزه میراث فرهنگی باهم در ارتباط هستند

خسرو دانشجو معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی نیز در این نشست گفت: از برگزاری این جلسه واقعا ابراز خرسندی می‌کنم و از همکاران خوب مان در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کمال تشکر را دارم.

او افزود: وزارت میراث‌فرهنگی به خوبی به این حوزه ورود پیدا کرده است. حوزه معماری و حوزه میراث فرهنگی باهم در ارتباط هستند. موضوعاتی که در این جلسه مطرح می شود حتما می تواند راهگشا باشد.

دانشجو ادامه داد: از فرصت استفاده می‌کنم و اعلام می‌کنم که ما آماده هر گونه همکاری با وزارت میراث‌فرهنگی در حوزه معماری هستیم.

معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، ادامه داد: در حوزه معماری باید قبول کنیم مردم بی پناه هستند. باید سوال کنیم در دانشگاه‌ها چگونه معمار تربیت می‌کنیم. آیا واقعا می‌شود معمار را با تعجیل تربیت کرد که ظرف چهارسال دوره کارشناسی و ظرف دو سال کارشناسی ارشد را باید به پایان برساند؟ در حالی که معمار باید در طول تحصیل در پروژه‌ها حضور پیدا کنند. بنابراین درست است که تعداد زیادی معمار فارغ‌التحصیل شده‌اند اما واقعیت این است که با این شیوه عجله‌ای تربیت معمار در دانشگاه ما با قشری فارغ‌التحصیل روبه رو هستیم که به صورت عملی در پروژه‌ها شرکت نکرده اند.

برگزاری این سلسه نشست‌ها را به فال نیک می‌گیریم

غلامرضا اسماعیلی از معماران پیشکسوت نیز در این نشست گفت: در حوزه معماری تلاش‌های زیادی شده است و سند جامع معماری تهیه شد اما متاسفانه شاهد این هستیم که در حوزه معماری آنچه که باید و شاید مسائل مورد توجه قرار نگرفته است.

او افزود: برگزاری این سلسه نشست‌ها در وزارت میراث فرهنگی را به فال نیک می گیرم و خوشحالیم که در دوره مهندس ضرغامی به این حوزه توجه می شود.

راهکارهای عملی تهیه و تدوین کنیم

فرهنگ مظفر عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران نیز در این نشست گفت: هیچ زمانی مانند امروز دارای نظریه در حوزه معماری نبودیم اما اگر از نظریه نتیجه‌ای در می‌آمد الان شاهد وضعیت بهتری بودیم.

او افزود: در این نشست نیز صحبت‌های بسیار خوبی گفته می‌شود اما باید نتیجه آن را نیز ببینیم بنابراین باید راهکارهای عملی تهیه و تدوین کنیم.

مظفر ادامه داد: در دوره‌های تاریخی مانند صفویه شاهد نوع خاصی از معماری بودیم اما اکنون زمانه عوض شده است و باید داده‌های خود را تغییر دهیم. ما در حوزه معماری حرف‌های زیادی داریم اما اعمال زیادی نداریم.

عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران خاطرنشان کرد: در خواست من این است که راه معماری را برگردانیم به اساس توسعه تا شاهد نتایج بهتری باشیم.

باید به یک طراحی الگویی خوب دست پیدا کنیم

فاطمه مهدی‌زاده دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران نیز به عنوان سخنران بعدی این نشست اظهار کرد: برگزاری این جلسه برای من جالب توجه است و یکی از مهمترین مزایای برگزاری این جلسه این است که افراد تمام نظرات خود را به خوبی در این جلسه بیان می‌کنند.

او گفت: یکی از مسائلی که باید در حوزه معماری به آن توجه داشته باشیم این است که ابتدا یک شناخت صحیح از موضوع داشته باشیم تا به در مباحث ارائه شده به یک طراحی الگویی خوب دست پیدا کنیم.

مهدی‌زاده افزود: آنچه که باقیمانده معماری عوام نیست بلکه بیشتر معماری خواص است که اکنون برای ما باقی مانده است این را باید توجه داشته باشیم و بر اساس این شناخت و توجه یک مدل بسازیم.

دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم وصنعت ایران خاطرنشان کرد: یکی از راه‌های ماندگاری معماری‌های گذشته طول دوران آموزشی معماران بوده است که خط به خط آموزش همراه با تمام جزئیات در معماران قدیم نهادینه می‌شود.

نظارت بر ساختمان‌ها امری کیفی است

محمدرضا حافظی رئیس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی نیز در این نشست گفت: فرهنگ معماری شاید تعامل با حکومت‌ها داشته است اما عملا خیلی ارتباطی با حکومت‌ها در طول تاریخ نداشته است.

او گفت: امروز معماری در کشور نرخ دارد و نظام مهندسی کشور بر اساس نرخی که تعیین می کند بر بناها و ساختمان‌ها نظارت می‌کند در حالی که نظارت بر ساختمان‌ها امری کیفی است.

او افزود: ایران ۸۰ میلیون جمعیت دارد و چندین شهر پرجمعیت داریم و بناهای متعددی در کشور وجود دارد اما برای تمام این‌ها در چند اتاق در یک دستگاه تصمیم‌گیری می‌شود در حالی که باید از نظرات متخصصان و دانشگاهیان استفاده کرد.

حافظی دامه داد: مردم زیبایی را دوست دارند و برای آن هزینه نیز می‌دهند اما سیاست‌های دولتی اجازه این را نمی‌دهد که مردم از این زیبایی‌ها استفاده کند.

رئیس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان کرد: نظام فنی اجرایی، نظام مهندسی، قوانین بالادستی و … از مهمترین مشکلات ما در حوزه معماری هستند.

دوره‌های آموزشی ما در معماری افت کرده است

سخنران بعدی این نشسست تخصصی سعید سعادت‌نیا از معماران پیشکسوت بود که او نیز گفت: در حوزه معماری یکی از مشکلاتی که داریم این است که نظام مهندسی با نظام فنی و اجرایی متناقض است.

این معمار ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات ما افت دوره آموزشی است این یک مشکل بزرگ در حوزه آموزشی است خصوصا در دوره کرونا شاهد افت آموزشی بودیم و اکنون فارغ‌التحصیلان دوره کرونا دارند وارد بازار کار می‌شوند و نقاط ضعفی دارند. تاکید من این است که کمیت را کنار بگذاریم و برویم روی کیفیت‌ها کار کنیم.

وزارت میراث‌فرهنگی سرمایه تمدنی بزرگ در اختیار دارد

غلامرضا اکرمی دانشیار دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران سخنران بعدی این نشست تخصصی بود که در سخنانی اظهار کرد: اصل معماری ما بر اقلیم بنا شده است. اقلیم‌های متفاوت باعث به وجود آمدن معماری‌های متفاوت شده است در هر اقلیم باید شرایط اقلیم را بررسی کرد و سپس درباره معماری آن اقلیم نظر داد.

او گفت: معماری گذشته ما باعث شده تا فرهنگ‌های مختلف به وجود آید. وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی یکی از بزرگترین وزارتخانه‌ها است و یک سرمایه تمدنی بزرگ را در اختیار دارد. امروز خارجی‌ها بیشتر از خود ما تمدن ما را می‌شناسند. بنابراین میراث‌فرهنگی یک وظیفه سنگینی را بر عهده دارد و وظیفه دارد از حوزه تمدنی ما دفاع کند.

اکرمی ادامه داد: اما یکی از موضوعات که در این جلسه به آن اشاره شد این است که چرا با وجود این همه معمار، بناهای ما خراب می شوند؟ علت این است که آموزش ما دچار مشکل است. در حقیقت باید گفت ما در آموزش‌مان آب بسته‌ایم. در گذشته معماران ما معماران بزرگی بودند امروز هم شاید معماران بزرگی داریم اما فضای فعالیت برای آن‌ها وجود ندارد. این عرصه و فضا باید برای معماران فراهم شود و میراث‌فرهنگی وظیفه دارد تا این ظرفیت‌های معماری را را به مردم معرفی کند.

موضوعات این نشست از سوی مهندس ضرغامی به دولت ارائه شود

کامران صفامنش از معماران پیشکسوت نیز در این نشست تخصصی در سخنانی اعلام کرد: نکات بسیار خوبی در این جلسه مطرح شد که می‌تواند به حوزه معماری ما کمک کند. از وزارت میراث‌فرهنگی برای برگزاری این نشست تشکر می‌کنم اما باید این موضوعات مهم مطرح شده در این جلسه را به حوزه مدیریتی آقای مهندس ضرغامی انتقال دهیم.

او افزود: من فکر می‌کنم پراکندگی در اقدامات همیشه بوده است به‌عنوان مثال در این جلسه صحبت از نظام فنی و مهندسی شد این‌ها همیشه وجود داشته است باید یک فکر اساسی برای معماری کرد.

صفامنش گفت: تصور من این است که حل مشکل معماری و شهرسازی ایران نیازمند یک خرد جمعی است. معماری یک جریان فکری جامعه است. شهر و معماری آئینه ما است. در حال حاضر استادان بسیار خوب و ارزشمند در دانشگاه داریم باید از ظرفیت این استادان استفاده کرد. فراموش نکنیم ما در طول تاریخ صادرات معمار به کشورهای مختلف داشتیم یعنی ما علاوه بر این که در داخل معماری عالی داشتیم برای جهان نیز معماری داشتیم اما اکنون متاسفانه شاهد مهاجرت معماران هستیم که البته و متاسفانه در آن کشورها هم در رشته تحصیلی خود موفق نیستند.

او اضافه کرد: متاسفانه وقتی در شهر تردد می‌کنیم چیزی جز زشتی نمی‌بینیم. معماری ما آسیب دیده است و واقعا مردم ما در حوزه معماری بی‌پناه هستند. تمام حرف‌هایی که در این جلسه گفته شد ارزشمند است اما باید برای آن‌ها راه‌کار عملی ایجاد کرد.

بهرام شیردل معمار و استاد دانشگاه به عنوان سخنران بعدی این نشست تخصصی در سخنانی اظهار کرد: من در ۱۶ کشور کار معماری کردم و در دانشگاه‌های مختلفی تدریس کردم و کاملا این موضوع را متوجه شدم که اگر جامعه‌ای و کشوری بخواهد به معماری به صورت یک مسئله فرهنگی و اجتماعی توجه کند ابتدا باید به مسئله اقتصادی توجه داسته باشد.

او افزود: اگر کشوری حداقل ۸ درصد رشد تولید ناخالص نداشته باشد باید با معماری خداحافظی کند.

داشتن چندین متولی یکی از نقاط ضعف حوزه معماری است

شیوا آراسته معمار و پژوهشگر حوزه معماری نیز گفت: از برگزاری این جلسه واقعا تشکر می‌کنم صحبت‌های ارزشمندی در این جلسه بیان شد اما قطعا باید برای آن راهکارهای عملیاتی پیدا کند.

او افزود: یکی از نقاط ضعف ما در معماری این است که چندین متولی دارد و این چند متولی داشتن در بعضی جاها معماری را نابود کرده است. از نظر من متولی باید وزارت میراث‌فرهنگی باشد.

آراسته ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات ما این است که دیتا و اطلاعات زیادی نداریم. در معماری باید مطالعات دقیق داشته باشیم که بتوانیم اصول و معیار از آن در بیاوریم.

او افزود: تجربه خوبی در مرمت بافت بندر کنگ داشتم این نوع معماری بسیار مورد توجه اهالی و ساکنان مردم بندر کنگ قرار گرفت.

این معمار خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مشکلات ما در حوزه معماری طرح‌های تفصیلی است از نظر من اجرای طرح تفصیلی خیانت و جنایت به حوزه معماری و به مردم است.

حمزه شکیب رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور نیز در سخنانی در این نشست تخصصی گفت: در شرایط فعلی ما عصر معماری را نداریم در حالی که در گذشته نوع خاص معماری وجود داشته است. این که الان نوع خاص معماری را نداریم دلایل خاص خود را دارد اما دستگاه‌های مختلف را متهم می‌کنیم. در حالی که دستیابی به نوع خاص معماری نیازمند یک خرد جمعی است.

او خاطرنشان کرد: به نظر من تکلیف معماران ما است که فرهنگ را در کالبد فیزیکی بناها مشخص کنند این موضوع شدنی است و می‌تواند تحقق پیدا کند. آشنایی دانشجویان با معماری باید افزایش یابد.

لادن اعتضادی از معماران پیشکسوت نیز به عنوان سخنران بعدی گفت: فرهنگ از اهمیت بالایی برخوردار است ما در این جلسه بیشتر از این که برای امر حرفه‌ای معماری حضور پیدا کرده باشیم برای موضوعات فرهنگی آمدیم.

او گفت: قبول کنیم ما با یک بحران فرهنگی روبه رو هستیم که معماران باید در حوزه کاری خود این بحران فرهنگی را برطرف کنیم به عنوان مثال اجازه ندهیم که بنای رومی احداث شود بلکه به شیوه معماری خودمان توجه داشته باشیم.

اعتضادی افزود: معماران کار جمعی بلد هستند و این ویژگی می‌تواند به اجرای هرچه بهتر کارها کمک کند. برای این که معماران خوبی داشته باشیم باید آموزش تقویت شود و معماران خوبی را تربیت کنیم ما مشکل آموزش معماری داریم. دانشجو و دانش‌آموزان ما با معماری آشنا نیستند و بناهای تاریخی ما را نمی‌شناسند.

این معمار خاطرنشان کرد: معماران گذشته آنچه را که در گذشته فراگرفتند فقط در دانشگاه نبود بلکه کار عملی نیز انجام می‌دادند و در دفاتر معماری مدتی را فعالیت داشتند. معماری در جامعه‌ای که بینش در آن وجود داشته باشد به دست معماران توانمند به وجود می‌آید.

پژوهشگاه میراث‌فرهنگی نقش مهمی در الگوسازی دارد

مهناز اشرفی دکتری معماری از دانشکده معماری دانشگاه ژنو نیز در این نشست تخصصی اظهار کرد: برگزاری چنین جلسات یکی از مواهبی که دارد این است که باعث تقویت همکاری‌ها بین دستگاه‌ها می‌شود.

او افزود: البته صرفا برگزاری جلسه به تنهایی کارساز نیست بلکه باید راهکارهای اجرایی پیدا کرد و گام‌های عملی برای الگوسازی برداریم. این الگوسازی در درجه اول به مستندنگاری ک مستندسازی بازمی‌گردد که در این میان پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری نقش مهمی در این الگوسازی دارد.

او اضافه کرد: یکی از وظایف وزارت میراث‌فرهنگی صیانت از بناهای تاریخی است سرآمد این کار پایگاه‌های میراث‌فرهنگی ملی و جهانی ما هستند که می‌توانند جریان ایجاد کنند.این معمار خاظرنشان کرد: وزارت میراث‌فرهنگی این ظرفیت را دارد و سازوکار وجود دارد که جایزه معماری را برگزار کند و حتی یک سند راهبردی از دل این جلسات و از دل این وزارتخانه بیرون آید.

موزه معماری راه‌اندازی شود

آخرین سخنران این نشست تخصصی علیرضا قلی نژاد عضو هات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی بود که در سخنانی گفت: اول آبان همایش معماری را برگزار کردیم در آن همایش آقای دارابی هم حضور پیدا کرد که اتفاق بسیار خوبی بود و نشان از تقویت همکاری‌ها دارد.

او افزود: معماری که امروز مد نظر ما است عمل معماری است نه علم معماری. یکی از مشکلات ما این است که در معماری به سلیقه مردم توجه نشده است. این وظیفه وزارت میراث‌فرهنگی را سنگین‌تر می‌کند تا یک الگوی مناسب در حوزه معماری ایجاد کند.

قلی نژاد افزود: معماری باید مثل پزشکی حرفه‌ای باشد و خود معمار به جای استفاده از نظرات کارفرما از تخصص خود استفاده کند.

او در پایان صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: یکی از نقاط ضعف ما این است که موزه معماری نداریم در حالی که در کنار برگزاری این جلسات تخصصی ارزشمند، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می تواند نسبت به احداث موزه معماری نیز اقدام کند.