«بعد من عاشقت شدم اما اون­قدر بد عاشقت شدم که حال هر دومون از هرچی عشق و عاشقی تو دنیاس به هم خورد. حال تو بیش­تر».

مجموعه‌ داستان «حرف» نوشته­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­‌­ احمدرضا حجارزاده، فروردین امسال توسط انتشارات نفیر به چاپ رسیده است. این مجموعه، شامل هشت داستان کوتاه با محوریت روابط انسانی، انتخاب‌ها و پیامدهای آنهاست. اولین داستان این مجموعه با نام «تقاص» با جملات بالا آغاز می‌شود.

خواننده پس از مواجهه با عنوان مجموعه‌داستان، به احتمال زیاد انتظار داستانی را دارد که در آن آدم‌ها با هم گفت‌وگو می‌کنند اما با خواندن اولین جملات معادلات ذهنی­‌اش به هم می­‌ریزد. جملات ابتدایی که کاراکتر مرد به زبان می‌­آورد، خشن، تند و تلخ است.

چیدمان و ترتیب داستان‌ها و انتخاب فکرشده­ داستان «تقاص» به عنوان اولین داستان با تضادی که ابتدا توی ذوق خواننده می­‌زند، در ادامه ذهن او را فعال می­‌کند تا با هوشیاری و تمرکز بیشتری داستان را دنبال کند. ماجرا از زبان سوم‌شخص و در زمان ماضی روایت می‌شود. ما ـ خواننده ـ از جایی به قصه­ این دو نفر می‌پیوندیم که گویا تمام اتفاقات اصلی قبلاً افتاده و ما کمی دیر رسیده‌­ایم اما درست در مرکز آخرین حادثه قرار داریم.

با شنیدن آن‌چه گذشت، به سمت آن‌چه جاری خواهد شد پیش می‌رویم و با شوک نهایی که به دست کاراکتر مرد اتفاق می‌افتد، میان رویدادی که انگار از آن جا مانده­‌ایم، شوک دوم و پایانی را تجربه می‌کنیم.

هر کدام از داستان­های یک تا پنجم کتاب با نام‌های «تقاص»،«تلفن‌عمومی»،«حرف»،«باورت می‌شه؟!» و «در فاصله‌ دو طبقه» مانند تار و پود درهم‌تنیده، بی‌ارتباط به هم و در عین حال مرتبط هستند. این‌که شروع ماجرا از چه داستانی است و چه مسیری طی می‌شود، نامشخص است و کنجکاوی را برمی‌­انگیزد، یعنی قصه­‌ها هر بار از زبان شخصی روایت می‌شوند که در قصه­ قبل یا بعد به او پرداخته شده است.

در واقع شاید به گونه­‌ای با تقطیع سینمایی سر و کار داریم که پلان‌ها دائماً در گذشته یا آینده و حال در گردش هستند. قبل و بعد مشخص نیست و اهمیتی هم ندارد. حتی ممکن است خواننده اسم شخصیت­‌ها را فراموش بکند و ناچار به برگشت به صفحات قبل بشود تا بتواند روابط را کشف و قصه را بیش‌تر درک بکند، اسم­ها را کنار هم بچیند تا متوجه رابطه­ علت و معلولی مکالمات و رفتارها بشود.

داستان­های ششم تا هشتم نیز با نام­های «سلام، خداحافظ»،«فعلاً حرفی ندارم» و «صبح روز بعد»، قصه­‌های مجزا و پرکششی دارند که مخاطب را تا پایان با خود همراه می­‌کنند.

هر هشت داستان، روایت آدم‌هایی­ است که چیزی از دست داده­‌اند، آدم‌ها یک روز بلند شده‌­اند و پس از فقدان با دست‌های خالی، مسیر زندگی را به تنهایی یا با پذیرش ورود فردی جدید ادامه داده­‌اند. انگار در نقطه­ای که داستان بازگو می‌شود، ما آنها را در حالی می­‌بینیم که با فشار دکمه­ مکث، زندگی را برای مدتی متوقف کرده‌اند.

داستان­‌ها و شرح حال وقایع، بیش‌تر در سر شخصیت­­‌ها می‌گذرند. صدای سر آدم‌هایی که مهم‌ترین برگ زندگی‌شان را درست از جایی که کسی رفته یا آمده است، تعریف می­‌کنند. شنیدن واگویه‌­های ذهنی از اتفاقی که فعل آن در زمان گذشته­ دور یا زمان حال ساده جاری شده، بی­ آن‌که بدانیم کدام حقیقی و کدام مجازی است، ما را به سمت همراهی با تمام شخصیت‌ها و یک داوری منصفانه هدایت می­‌کند.

عشق، رابطه و سرخوردگی سه عنصر پررنگ در تمام داستان‌ها هستند. تصویر تکرارشونده­ کیوسک تلفن‌عمومی و جایگاه آن در خاطرات زنی که یک روز از همان­جا برای آخرین‌بار با مردی که دوستش دارد، تماس گرفته است، تکثیر تصویر سکوت مرد و زنی در آینه­ آسانسور پس از جدایی در دیداری غیرمنتظره، تصویر چمدان بسته­ شده در دست زنی در صبحی بارانی همه و همه نگاتیوهای متعددی را در ذهن ما ظاهر می‌کنند. این تصاویر ملموس، درست شبیه ورق‌زدن دفتر خاطرات کسی که از گذشته می‌شناسیم، مفاهیم و احساساتی را که در عین ساده‌بودن قابل دستیابی و تجربه نیز هستند، به یاد ما می‌آورند.

توصیفات مکان و وضعیت نیز به اندازه­ پرده­ بندی اتفاقات، سینمایی است، با این‌که بیان بیش از حد جزییات، خواننده را در خیال­پردازی محدود کرده و از قدرت خلق تصویر ذهنی او می­‌کاهد اما به همان اندازه تشریح ریزه‌کاری صحنه و رفتار آدم‌ها تصویر کاملی از محل وقوع ارائه می­‌دهد، رنگ‌ها، صداها و زبان بدن شخصیت­‌ها نیز به تکمیل این شناسه­‌ها کمک می‌کنند.

داستان­های مجموعه­ «حرف» که در دوره‌ زمانی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۱ به نگارش درآمده‌­اند، پس از ویرایش و بازنویسی در نهایت در قالب یک متن نهایی جمع ­بندی و گرد هم آمد‌ه‌­اند، تجربه­ خواندن این داستان­ها در روزهایی که گفت‌وگو حلقه­ گمشده روابط انسانی است، برای همه­ آنهایی که خاطره یا تصویر کم‌جانی از یک گذشته­ دور و فراموش ­نشدنی دارند پیشنهاد می‌­شود.

*سپیده بجست