به‌گزارش صبا، این نشست پیش از ظهر امروز یکشنبه ۱۷ دی ۱۴۰۲ با حضور و سخنرانی مهدی مجابی، حسن بلخاری و شهرام گیل‌آبادی برگزار شد.

بناهای تاریخی نماد فرهنگی در ایران هستند

در ابتدای این نشست تخصصی مهدی مجابی چهره ماندگار میراث‌فرهنگی و استاد پیشکسوت این حوزه در سخنانی با اشاره به اهمیت توجه به میراث‌فرهنگی گفت: سازمان میراث‌فرهنگی به دنبال نیازهای فوری در ایران شکل گرفت و بیشتر وظایف این سازمان مربوط به حفاظت از بناها و آثار تاریخی بود.در ادامه تحولات زیادی را این سازمان طی کرد و اکنون در قامت یک وزارتخانه وظایف و ماموریت‌ها در حوزه میراث‌فرهنگی دنبال می‌شود.

او افزود: در کنار تمام ویژگی‌های میراث‌فرهنگی و در کنار تمام کارهایی که در این حوزه انجام شده اما میراث‌فرهنگی نیاز به نقد دارد و باید با مطالعه و نقد سازنده، کارهای مرتبط با میراث‌فرهنگی را دنبال کرد. مجابی ادامه داد: اگر از دریچه مرمت به میراث‌فرهنگی نگاه کنیم، علاوه بر این که به این نتیجه مهم دست می‌یابیم که یک بنا باید حفظ شود و نگهداری و صیانت شود اما می‌تواند مستحکم‌تر نیز بشود و تغییرات فیزیکی نیز پیدا کند اما در عین حال اصالت بنا حفظ شود. وقتی می‌خواهیم مرمت انجام دهیم باید ابتدا به هستی‌شناسانه بنا بپردازیم که اساسا این بنا چیست و چرا باید آن را مرمت کنیم. این نگاه هستی‌شناسانه می‌تواند به مرمت بهتر بنا کمک کند. به‌عنوان مثال گنبد سلطانیه فقط یک مقبره نیست بلکه یک نماد فرهنگی است و نشان از پیروزی ایرانیان دارد. شهر سلطانیه یک حلقه واسط بین شرق دور و اروپا است.

این استاد پیشکسوت حوزه میراث‌فرهنگی یادآور شد: توسعه شهرها یک خطر برای آثار و محوطه‌های تاریخی است. برخی از محوطه‌های تاریخی ما به خاطر توسعه شهرها در معرض خطر هستند. بنابراین باید مفاهیم ما قوی باشد و بتوانیم از محوطه‌های تاریخی دفاع کنیم. یکی از رسانه‌های مهم اجتماعی شهر است اما در حال حاضر آن چه را که به‌عنوان شهر می‌بینیم دارای این ویژگی نیست این در حالی است که شهر تاریخی ارتباطش با سیاست، فرهنگ، اقتصاد، اجتماع برقرار بوده است. محیط شهر تاریخی اساسا یک مجموعه چندرسانه‌ای است که باید آن‌ها را حفظ کرد. در حقیقت اگر میراث‌فرهنگی در مفهوم اصلی خود قرار گیرد خود یک رسانه است.

میراث‌فرهنگی کشف ریشه‌هاست

حسن بلخاری پژوهشگر و استاد دانشگاه نیز در این نشست در سخنانی گفت: گاهی اوقات شاهد این هستیم که برخی از ملت‌ها نمی‌دانند چگونه از بناهای تاریخی خود نگهداری کنند. این به معنای این نیست که نمی‌خواهند بلکه در حقیقت آن‌ها نمی‌دانند. او افزود: کلمه فرهنگ اصالت ایرانی دارد و ریشه آن در اوستا است. این کلمه یک کلمه مرکب است. این کلمه مرکب از «فر» و «هنگ» است‌. که فر به معنای پیشبرد و هنگ به معنای برآوردن است. البته دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که «فر» به معنای شکوه و «هنگ» به معنای برکشیدن و بالابردن است و در حقیقت فرهنگ یعنی برکشیدن شکوه.

او اضافه کرد: کار دین برکشیدن شکوه و بالابردن انسان و تبدیل بالقوه‌ها در انسان‌ها به بالفعل است و همین کار را ما ایرانی‌ها در قالب کلمه فرهنگ انجام می‌دهیم.

عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی یادآور شد: دو ابداع ایرانی داریم که مختص ما ایرانی‌ها است و معادل غیرفارسی برای آن نداریم. یکی از آن‌ها مقرنس است. میراث‌فرهنگی کشف این عقبه‌ها و ریشه‌ها است.

ارتباطات در ذات فرهنگ است

شهرام گیل‌آبادی کارشناس هنر و رسانه نیز در این نشست تخصصی در سخنانی گفت: یکی از موضوعاتی که اکنون بیشتر از سایر موضوعات مورد توجه قرار گرفته است، موضوع ارتباطات و رسانه است‌. در حقیقت ارتباطات در ذات فرهنگ وجود دارد نگاه ما به رسانه و ارتباطات در حقیقت نگاه به فرهنگ است.

او افزود: این جمله که محیط شهر تاریخی یک محیط چندرسانه‌ای است مفهوم بزرگی است. این مفهوم در صحبت‌های آقای مجابی بود. آیا واقعا به این مفهوم تا حالا فکر کردیم؟ این یک مفهوم بزرگ و ارزشمند است.

او با اشاره به اهمیت روایتگری در موزه‌ها افزود: در واقع حقیقت برده روایت است و اگر یک شئ یا اثر تاریخی نتواند روایت خود را تعریف کند آن موضوع را از دست داده‌ایم. امروزه گروه‌بندی رسانه‌ها فراوان هستند از این رو توجه به حوزه رسانه و روایتگری در حوزه میراث‌فرهنگی دارای اهمیت فراوانی است.

گیل‌آبادی ادامه داد: ورودی بناهای تاریخی، ورودی موزه‌ها، ورودی شهرهای تاریخی باید به گونه‌ای باشد که برای هر ببینده و وارد شونده، آن موقعیت تبدیل به مسئله شود و به یک سوال ذهنی برای مخاطب تبدیل شود. اگر آن موقعیت را تبدیل به مسئله نکنیم در آینده چیزی به نام آثار و بناهای تاریخی نخواهیم داشت.

در پایان این نشست تخصصی، پرسش و پاسخ بین شرکت‌کنندگان و سخنران‌ها انجام شد و استادان مدعو به سوالات شرکت‌کنندگان پاسخ دهند.

نشر اول: میراث آریا