به گزارش خبرنگار تئاتر صبا، نشست رسانه‌ای و آیین رونمایی از پوستر چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور کاظم نظری مدیر کل هنرهای نمایشی و رئیس جشنواره تئاتر فجر، مهدی حامدسقایان دبیر جشنواره چهل و دوم و مدیران بخش‌های مختلف این رویداد صبح امروز در تالار مشاهیر مجموعه تئاترشهر برگزار شد.
در بخش اول این نشست، کاظم نظری و مهدی حامدسقایان از پوستر این دوره از جشنواره که توسط «حامد مغروری» طراحی شده است، رونمایی کردند.
سپس کاظم نظری، مدیرکل اداره هنرهای نمایشی و رئیس جشنواره ضمن خیر مقدم به اهالی رسانه گفت: امیدوارم امسال جشنواره چهل و دوم با حضور اهالی رسانه بتواند جایگاه والای خود را پیدا کرده و انعکاس خوبی داشته باشد. از زحمات همکاران عزیزم خصوصا دکتر سقایان که زحمات زیادی را متحمل شدند بسیار ممنونم. در فاصله دو هفته به آغاز جشنواره برنامه کامل نمایش آثار در این دوره منتشر شده است که نوید یک رویداد دقیق را می‌دهد.
حامدسقایان نیز در سخنانی گفت: از زحمات اهالی رسانه در نشر و اشاعه فرهنگ تئاتر در جامعه تشکر می‌کنم.

او سپس عنوان کرد این دوره جشنواره با شعار امید، نشاط و همدلی برگزار می‌شود و در اندیشه تثبیت و اشاعه ارزش‌هاست.

به گفته دبیر جشنواره تئاتر فجر۴۲، در این جشنواره دوازده بخش وجود دارد که پنج بخش آن [بخش غزه، بخش دانشگاهی، بخش فراگیر، بخش غزه و بخش هویت ملی] جدید هستند. مسابقه تئاتر ایران، دانشجویی، خیابانی، رادیوتئاتر، نمایش‌های تلویزیونی، پژوهش، بین‌المللی، هویت ملی، غزه، فراگیر، مسابقه نمایشنامه‌نویسی ایران و کارگاه‌هایی آموزشی بخش‌های این جشنواره را تشکیل می‌دهند.
او اظهار داشت: جشنواره‌های تئاتری جهان دو رویکرد دارند و یا به تولیدات جدید اجرا شده می‌پردازند و یا به کارهایی که به اجرا نرسیده‌اند. در این دوره جشنواره تئاتر فجر یک بخش تازه‌های تولید وجود دارد و بخش دیگر که مرور است، مربوط به آثاری است که در تماشاخانه‌های کشور در یک سال اخیر اجرا شده است. نمایش‌های برگزیده مسابقه‌های استانی هم وارد برنامه جشنواره شده و در نهایت در این بخش‌ها سی و چهار اجرا حاضر هستند.
حامدسقایان ادامه داد: بخش دانشجویی جشنواره مختص به خود را دارد اما طی مذاکراتی که با وزارت علوم داشتیم، برای این بخش تامین بودجه صورت گرفت و آثاری در این بخش جشنواره حضور دارند. در بخش خیابانی ۳۳ نمایش در سطح شهر تهران به روی صحنه خواهند رفت. در بخش رادئو تئاتر ۱۱ نمایش رقابت می‌کنند که این بخش از ۲۷ تا ۳۰ دی ماه برگزار می‌شود و در روز افتتاحیه جشنواره جوایز آن اهدا خواهد شد. در بخش پژوهش نیز قرار است در آخرین روز دی ماه، سه سخنران ایرانی و دو سخنران برجسته بین‌المللی در جشنواره حضور داشته باشند.

او در ادامه اظهار داشت: در بخش بین‌الملل، از ارمنستان، یونان، تاجیکستان و ایتالیا آثاری حضور دارند که ۳ نمایش از ارمنستان و ۲ تا از یونان را شامل می‌شود. امسال همچنین بخش ویژه ارمنستان را در جشنواره داریم.
سقایان همچنین به بخش هویت ملی اشاره کرد و عنوان کرد که این بخش به شهدای والامقام و قهرمانان کشور از جمله شهید سپهبد قاسم سلیمانی، ثقه الاسلام محمدتقی بهار می‌پردازد.
دبیر جشنواره گفت: با جنایات امسال رژیم صهیونیستی و اتفاقاتی که در غزه افتاد، تصمیم گرفتیم عکس‌العمل نشان دهیم و با انتشار یک فراخوان، هنرمندان واکنش نشان دادند و در بخش‌های مختلف آثاری ارسال شد که از میان آن ۹ اثر انتخاب شده است.
او ادامه داد: بخش فراگیر جشنواره امسال با مشارکت سازمان بهزیستی برگزار می‌شود. همه باید برای افراد دارای معلولیت تلاش کنیم و در این بخش ۲۱ نمایش شامل ۱۴ نمایش صحنه‌ای و هفت نمایش خیابانی حضور دارند.
سقایان گفت: در بخش نمایشنامه‌نویسی، ۳۷۹ اثر ارسال شد که ۵ نمایشنامه انتخاب شد و در بخش کارگاه‌های آموزشی استاید برجسته‌ای از داخل کشور دعوت شده‌اند.

او اظهار داشت: نباید از جنبه آموزشی جشنواره تئاتر فجر غفلت کرد و در این کارگاه‌ها به رشته‌های مختلف هنرهای نمایشی پرداخته می‌شود. همچنین ۵ استاد ارزنده خارجی برای حضور در  این بخش به ایران دعوت شده‌اند و عموم علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به سایت جشنواره، در این بخش ثبت نام کنند.

دبیر جشنواره تئاتر فجر در ادامه گفت: امسال ۱۶۴۹ اثر در بخش‌های مختلف ارسال شد که نشان‌دهنده اتفاق بسیار مثبتی است. از مرداد ماه که حکم دبیری دریافت کردم، به صورت فشرده کارها را پیش بردیم. من از هنرمندان تئاتر کشور سپاسگزارم و امیدوارم جشنواره امسال با شعار امید، نشاط و همدلی شرایط مثبتی برای تئاتر کشور وجود بیاورد و نوعی همدلی میان افراد جامعه ایجاد شود.

کاظم نظری رئیس جشنواره نیز در بخش بعدی این نشست اظهار داشت: تئاتر در کشور به سختی کار خود را پیش می‌برد و از اهالی رسانه می‌خواهم صدای هنرمندان را به گوش مسئولین برسانند. اگر سینما نیاز به رشد دارد و تلویزیون مخاطب می‌خواهد، باید به تئاتر توجه بیشتری صورت گیرد. در جشنواره‌های منطقه‌ای شاهد کارهای خوبی بودیم اما به دلیل بودجه محدود نتوانستیم پذیرای دست‌اندرکاران تئاتر استان‌ها باشیم. تئاتر نیاز به سرمایه‌گذاری گسترده دارد اما در طول ۴۳ سال، سالنی به این کلان‌شهر اضافه نشده است. تئاتر کشور باید دارای ساختار بزرگی باشد چراکه بیش از ۴۰ هزار هنرمند تئاتر در کشور وجود دارد و اداره کل هنرهای نمایشی به تنهایی جوابگوی آن‌ها نیست بلکه باید یک سازمان بزرگ با بودجه کشوری وجود داشته باشد.

در بخشی از این نشست رسانه‌ای، امیرحسین شفیعی دبیراجرایی جشنواره گفت: این دوره جشنواره از بیست و هفت دی ماه با بخش رادیو نمایش، بخش تلویزیونی و بخش پژوهش در تالار سایه و مشاهیر آغاز می‌شود و سمینار جشنواره نیز ۳۰ دی ماه برگزار خواهد شد.

او ادامه داد: آیین افتتاحیه جشنواره، اول بهمن در تماشاخانه ایرانشهر برگزار می‌شود و طی آن، از مهدی شرفی تهیه کننده با سابقه نمایش رادیویی تقدیر می‌شود.

شفیعی گفت: یکی از بخش‌های مهم این دوره هویت ملی است که در آن شاهد اجرای ۱۴ نمایش هستیم و پنج اثر مربوط به شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی است و ۹ نمایش در بخش ویژه غزه در این رویداد به روی صحنه می‌رود ضمن آن که ۶ نمایش به شکل مهمان حضور دارند که از نسل‌های مختلف انتخاب شده‌ است. در بخش تئاتر دانشجویی که امسال اضافه شده، تولید دو اثر در واکنش به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه انجام شده که واکنش سریع دانشجویان در این زمینه قابل توجه است.

به گفته مدیر اجرایی جشنواره، تالارهای میزبان این دوره، ۱۴ سالن در قالب ۸ تماشاخانه هستند و بودجه جشنواره ۱۸ میلیارد تومان است و تلاش می‌کنیم حداکثر بودجه و در حدود ۸۰ درصد مستقیما به هنرمندان اختصاص پیدا کند.
او اظهار داشت: در بخش مسابقه تئاتر ایران ۳۴ اثر در بخش تازه‌ها، مرور و مناطق حاضر هستند. در بخش خیابانی ۳۳ اثر، در بخش تئاتر تلویزیونی ۱۱ اثر و در بخش نمایش رادیویی هم ۱۱ اثر حضور دارند. در مجموع ۱۴۷ اثر در بخش‌های مختلف به روی صحنه می‌رود و ۲۱۸ سانس اجرا خواهیم داشت. در مجموع ۳۳۷ سانس اجرا با احتساب بخش‌های رادیویی و تلویزیونی خواهیم داشت.
شفیعی متذکر شد: مسئله فروش بلیط در جشنواره تئاتر فجر همیشه مشکلاتی داشته اما با تدبیر کاظم نظری، سامانه گیشه تئاتر در جشنواره رونمایی می‌شود و فروش بلیط از طریق این سامانه صورت خواهد گرفت. از روز ۲۷ دی خرید بلیط آغاز می‌شود. امسال مهمان وی‌آی‌پی نداریم و همه مخاطبان مهمان ویژه این جشنواره هستند که باعث خوشحالی است.

شفیعی ادامه داد: بخش تئاتر خیابانی از ۲ بهمن در فضاهای متفاوت شهر آغاز می‌شود. هنرمندان شریف این رشته رونق‌بخش جشنواره هستند و امیدواریم امسال شرایط بهتری برای آن‌ها فراهم کنیم. امسال از جشنواره مناطق هم آثاری در این بخش حضور دارند و برگزیده‌های ده جشنواره سراسری تئاتر خیابانی نیز در جشنواره شرکت دارند ضمن آن که  بخش فراگیر جشنواره، به میزبانی تالار هنر و تماشاخانه محراب برگزار خواهد شد.
مراسم افتتاحیه جشنواره اول بهمن در سالن ناظرزاده کرمانی تماشاخانه ایرانشهر برگزار می‌شود و جوایز بخش‌های رادیویی، تلویزیونی، پژوهش و نمایشنامه نویسی اهدا خواهد شد.

در بخش بعدی این نشست، مهدی حامدسقایان اظهار داشت: وزارت ارشاد بر روی بخش حکیم نظامی گنجوی تاکید داشت اما آثار ارسالی دارای کیفیت مطلوب نبود اما یک اثر را از اساس آثار نظامی در این جشنواره شاهد هستیم و از افرادی که در فرآیند انتخاب و داوری آثار دخیل بوده‌اند تشکر می‌کنم. برای بخش‌های تازه، تلاش‌های زیادی صورت گرفت و در نهایت از کاظم نظری تشکر می‌کنم که شرایط مناسبی برای برپایی این رویداد به وجود آوردند.

در بخش پرسش و پاسخ این نشست، سقایان گفت: امیدوارم نسل جوان با نشاط وارد این عرصه شوند. در فجر امسال، بخش‌های بسیار خوبی وجود دارد. اگر فرصت داشتم مخاطبان تئاتر کشور را از مهدکودک‌ها تا دانشگاه‌ها درگیر می‌کردم و تئاتر را به مساجد و کارخانه‌ها می‌بردم اما با مسئله کمبود بودجه مواجه هستیم.

دبیر جشنواره در پاسخ به خبرنگار دیگری گفت: در این دوره به معلولان توجه ویژه شده است و با کمک وزارت علوم بخش دانشجویی به صورت رقابتی در این جشنواره وجود دارد. نکته دیگر عکس‌العمل سریع به وقایع روز است و حتی اثری درباره حادثه کرمان در جشنواره وجود دارد و شعار نشاط، امید و همدلی اثر انگشت من در این جشنواره خواهد بود.

کاظم نظری نیز در این بخش اظهار داشت: دوستان من در روابط عمومی جشنواره مسئولان را دعوت کرده‌اند و امیدوارم آن‌ها با جشنواره و تئاتر آشنا شوند. در این دوره دو نکته برای ما اهمیت داشته است: اول اینکه آثار دارای کیفیت بالایی باشد، چراکه دستاورد تئاتر حرفه‌ای کشور است. نکته دوم محتوا است که همواره برای ما اهمیت داشته است. رسالت تئاتر اثرگذاری است و آقای سقایان و گروه داوری به این نکته توجه کردند و حتما نمود آن را در برپایی این دوره جشنواره خواهیم دید. این کشور با چنین قدمتی نیازمند تشکیلات تئاتر ملی است و در سند تحول تئاتر کشور این نکته در دست بررسی است و در میان آثار این دوره نمایش‌های بسیاری مرتبط با موضوع ملی وجود دارد.

او تأکید کرد: در این جشنواره بخشی از بودجه به دست هنرمندان می‌رسد و از آقای حامدسقایان خواستیم که در برپایی جشنواره صرفه جویی کند.

سقایان نیز اظهار کرد: جشنواره فجر باید بودجه دائمی داشته باشد و در ردیف بودجه فرهنگ و هنر لحاظ شود. در این صورت دیگر نگرانی به وجود نمی‌آید. همچنین باید شفاف‌سازی دررابطه با هزینه‌ها وجود داشته باشد.

کاظم نظری در پاسخ به پرسش اهالی رسانه گفت: اصحاب رسانه باید بتوانند با آثار مختلف در کشور مواجه شوند و اگر این اتفاق نیفتاده کوتاهی ما بوده است و باید در جشنواره منطقه‌ای تعدادی از اهالی رسانه اعزام شوند. هزینه جشنواره‌های منطقه‌ای کمتر از فجر نیست و چهارصد هنرمند در آن شرکت می‌کنند.
سقایان نیز گفت: حامی جشنواره منطقه‌ای هستم اما ساز و کارها مناسب نیست و باید تقویم آن عوض شود و رویکرد دیگری در پیش گرفته شود. در این دوره از جشنواره کیفیت در داوری‌ها لحاظ شده است و همه کارها دارای سطح قابل قبولی هستند.

نظری همچنین در پاسخ به یک خبرنگار دیگر اظهار داشت: بودجه تئاتر کشور ۲۷ میلیارد تومان است که بودجه تئاتر فجر هم در دل آن تعریف شده است، در صورتی که باید مانند کشورهای دیگر برای جشن‌های ملی بودجه جداگانه لحاظ شود. دکتر اسماعیلی وزیر محترم فرهنگ و همکارانشان و آقای سالاری معاون هنری پیگیر این مسئله هستند اما تحریم‌های ظالمانه، هنر کشور را گرفتار کرده است… من اعلام می‌کنم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تلاش برای حل این مسئله هستند.
سقایان نیز در ادامه پرسش و پاسخ با خبرنگاران اظهار کرد: جشنواره تئاتر فجر، نیاز به چابک‌سازی دارد و این کار را می‌توان از دبیرخانه آغاز کرد. مسئولتی برای یک سال به من سپرده شده و می‌خواهم آن را به خوبی به پایان برسانم. اگر فرصت دیگری وجود داشته باشد، قصد دارم تغییرات بنیادینی در این جشنواره به وجود بیاورم… اگر دبیر دیگری انتخاب شود، هفتاد صفحه مقاله نوشته‌ام که می‌تواند از این تجربیات استفاده کند!
سقایان همچنین در ادامه این بخش به خبرنگاران گفت: ۱۴۰ اثر از پنج قاره برای بخش بین‌الملل آثاری ارسال کردند که این آمار بی‌سابقه است. البته نیمی از این آثار به دلیل عدم تناسب فرهنگی با شئونات در همان ابتدا، حذف شدند و بخش دیگری نیز به دلیل رقابتی نبودن انصراف دادند که این مسئله قابل بررسی است. دلیل غیر رقابتی بودن این بخش، این است که باید میان آثار تناسبی منطقی وجود داشته باشد که بتوان امکان رقابت را فراهم کرد.

او ادامه داد: ضربان‌های سیاسی و اجتماعی قطعا بر حضور گروه‌های خارجی تاثیر دارد. با این حال در بخش ارمنستان و یونان آثار خوبی وجود دارد و بضائت ما در همین حد است و توانستیم ۸ اثر را در این بخش داشته باشیم.

سقایان گفت: جشنواره‌های بزرگ تئاتر جهان چند منبع مالی دارند. اول دولت، دوم اسپانسر، سوم فروش بلیط و چهارم شهرداری‌ها هستند به طوری که بسیاری از جشنواره‌های تئاتر جهان توسط شهرداری ها برگزار می‌شوند. در فاصله سه تا پنج سال می‌توان جشنواره تئاتر فجر را به لحاظ مالی مستقل کرد. جشنواره‌هایی نظییر آوینیون و ادینبرو سالانه چند میلیون دلار سودآوری دارند و ما هم با تعاریف خودمان، با برندسازی می‌توانیم به این نقطه برسیم.

کاظم نظری هم در این بخش گفت: شهرداری‌ها در همه جای دنیا حامی تئاتر هستند اما ما هیچ وقت نتوانسته‌ایم شهردار تهران را ببینیم! سال گذشته به ما فقط سه بیلبورد دادند؛ یکی در تئاتر شهر، یکی در میدان فردوسی و دیگری در میدان انقلاب. حتی به سختی می‌توانیم با مدیران بخش‌های مختلف شهرداری صحبتی داشته باشیم. ما در سال گذشته از ایشان دعوت کردیم تا در اختتامیه حاضر شوند که نپذیرفتند اما به اختتامیه جشنواره فیلم فجر رفتند!

شفیعی در توضیح این موضوع اظهار کرد: با مدیر سابق زیباسازی شهرداری تهران صحبت کرده بودیم و از مدیر فعلی نیز قول‌هایی را گرفته‌ایم. باید مدیریت شهری کمک بکند اما مدیران شهری به جشنواره فیلم فجر توجه بیشتری نشان می‌دهند. بودجه اندکی داریم که بناست بخش عمده‌ای از آن در اختیار هنرمندان قرار بگیرد و نمی‌توانیم هزینه‌ای برای تبلیغات پرداخت کنیم.

سقایان نیز اظهار داشت: میدیرت بازاریابی و تبلیغات در تئاتر بسیار مهم است و باید از مدرسان مطرح بین‌المللی دعوت کنیم تا در کشور حاضر شوند و این مسائل را آموزش دهند چراکه دانشی در این خصوص میان تئاتزی‌ها وجود ندارد. باید در این زمینه نیروی متخصص داشته باشیم. سینما اگر موفق است به دلیل سلبریتی‌ها و هدایت‌هایی است که صورت گرفته است. در تئاتر هم اقداماتی انجام شده اما روند پیشروی کند است. تئاتزی داریم که پتانسیل جهانی شدن دارد. هنرمندان و دانشگاه‌ها و تماشاخانه‌های خوبی در کشور وجود دارد که همه این‌ها از پتانسیل بالای تئاتر کشور حکایت می‌کند. فرهنگ نیاز به حمایت، صبر و حوصله دارد که بتواند در جامعه اثرگذار باشد. باید در زمینه تبلیغات و تجاری‌سازی رویکرد دیگری را در پیش گرفت. نباید میان تئاتر و سینما مقایسه انجام شود و تنها باید روی کار خود تمرکز کنیم.

او در بخش دیگری از نشست اظهار داشت: به عنوان یک استاد دانشگاه، اعتقاد دارم باید جشنوازه تئاتر دانشگاهی هر سال برپا شود. ما امسال بخش دانشگاهی را به عنوان جایگزین جشنواره تئاتر دانشگاهی در نظر نگرفته‌ایم، بلکه به دلیل تعطیلی دو ساله این جشنواره خواستیم از آن حمایت کنیم.

به گزارش صبا، در ادامه این نشست، مجتبی صفری معاون مدیرکل فرهنگی اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی سخنانی اظهار داشت: تلاش ما این است که همراهی و حضور ما قابل لمس باشد. تئاتر در دانشگاه هم با شرایط خاصی رو به روست. در کشور کم‌تر از دو درصد کانون‌های فرهنگی مربوط به تئاتر است و کمر از از یک درصد فعالیت دانشجویان به تئاتر اختصاص دارد. برخی مربوط به دانشجویان هنرهای نمایشی و بخش دیگر مربوط به علاقه‌مندان این هنر است.

او ادامه داد: رویدادهای متنوعی در وزارت علوم وجود دارد و هفت هزار انجمن علمی و کانون فرهنگی و هفتصد نشریه دانشجویی زیر مجموعه این وزارتخانه است و شانزده رویداد ملی داریم که یکی از آنها جشنواره تئاتر دانشگاهی است. فرآیند حضور تئاتر در دانشگاه‌ها را به جشنواره مختص نکرده‌ایم چراکه چنین رویدادی به هیچ عنوان کافی نیست.

صفری گفت: برای حمایت فعالان تئاتر در دانشگاه‌های کشور با اداره هنرهای نمایشی تفاهم‌نامه امضا کرده‌ایم. نسبت وزارت علوم با دانشگاه‌ها مانند سایر ارگان‌ها نیست. تمام دانشگاه‌های کشور در تصمیم‌سازی و جذب بودجه مستقل هستند. یکی از موضوعات این تفاهم‌نامه این بود که انجمن‌های هنرهای نمایشی استان‌ها با دانشگاه‌ها ارتباط بگیرند و در هفته آموزش و پژوهش رویدادهایی را به همین مناسبت در نظر داریم. به دنبال ایجاد وحدت رویه هستیم و نباید در یک دانشگاه کانون تئاتر فعال وجود داشته باشد و دانشگاه دیگر در مقابل آن مقاومت کند. تعدادی از اجراها از فراخوانی نشات گرفته که در معاونت فرهنگی وزارت علوم برای ارسال اثر منتشر کرده بودیم. ما این آمادگی را داریم که تمام آثاری را که در این بخش حضور دارند، برای اجرا در دانشگاه‌های مختلف مورد حمایت قرار دهیم.

او در پایان این نشست گفت: در خصوص جشنواره تئاتر دانشگاهی هم جلسات هم‌اندیشی برگزار شده است. از دانشگاه انتظار داریم در تئاتر دانشگاهی مولد باشد و بخش آزاد تمام ظرفیت را به‌خود اختصاص ندهد و بخش اقتباس هم موجودیت داشته باشد. جشنواره تئاتر دانشگاهی قطعا با کمی تاخیر در سال آینده برگزار خواهد شد.