به گزارش صبا، حراج تهران از سال ۱۳۹۱ آغاز به کار کرد و تاکنون در چهار بخش برگزار شده است: حراج مدرن و معاصر (۶ دوره)، حراج کلاسیک و مدرن (۵ دوره)، حراج معاصر (۷ دوره) و حراج مدرن (۱ دوره). در طی این نوزده دوره، حراج تهران مبلغ ۱۷/۱ هزار میلیارد تومان، معادل ۷/۶۹ میلیون دلار را وارد چرخه‌ اقتصاد هنر ایران کرده است.

در بین حراج‌های مختلف برپاشده توسط این مجموعه، به ترتیب، ۵ دوره از حراج کلاسیک و مدرن با ۲۶ میلیون دلار (۳۷% از کل دلاری) بیشترین، و تنها دوره از حراج مدرن با کسب ۳/۶ میلیون دلار (۹% از کل دلاری) کمترین مجموع فروش را حاصل کرده است؛ سایر مزایده‌ها، یعنی ۶ دوره از حراج مدرن و معاصر با کسب ۴/۲۰ میلیون دلار (۲۹% از کل دلاری) و ۷ دوره از حراج معاصر با ۹/۱۶ میلیون دلار (۲۴% از کل دلاری) در رتبه‌های دوم و سوم ازلحاظ مجموع فروش قرار می‌گیرند.

حراج تهران از شروع فعالیت خود در سال ۱۳۹۱، تعداد ۱۸۹۴ اثر را به حراج گذاشته و ازاین‌بین ۱۸۵۸ قطعه را به فروش رسانده است (۹۸%). از کل آثار فروخته‌شده، ۵۷۸ قطعه در بخش حراج مدرن و معاصر (۳۱%)، ۳۸۳ قطعه در بخش حراج کلاسیک و مدرن (۲۱%)، ۸۱۷ قطعه در بخش حراج معاصر (۴۴%) و ۸۰ قطعه در بخش حراج مدرن (۴%) چکش خورده‌اند. این آمار نشان می‌دهند که بخش کلاسیک و مدرن حراج تهران باآنکه در ۵ دوره برگزارشده و تعداد آثار کم‌تری را عرضه کرده است، ولی آثار پرارزش‌تری را ازلحاظ قیمتی به فروش رسانده است.

همچنین، از تعداد کل آثار به مزایده رفته، ۱۵۷۷ قطعه خالق مرد داشته و ۳۱۳ قطعه متعلق به هنرمندان زن بوده است. حجم فروش مردان و زنان هنرمند در حراج تهران – با توجه به اختلاف زیاد در تعداد آثار عرضه شده – نزدیک است: میانگین فروش هنرمندان مرد ۶/۳۸ هزار دلار و هنرمندان زن ۹/۲۷ هزار دلار محاسبه می‌شود.

نوزدهمین دوره از حراج تهران، حراج کلاسیک و مدرن ایران

نوزدهمین دوره از حراج تهران، حراج هنر کلاسیک و مدرن ایران، در ۶ بهمن، ۱۴۰۲ برگزار شد. در این دوره ۸۹ اثر از ۶۹ هنرمند به مزایده گذاشته شد. از این میان ۸۲ اثر فروخته شد و مجموع فروش حدوداً ۲۶۶ میلیارد تومان معادل ۸/۴ میلیون دلار را به‌دست آورد. غالب آثار ارائه‌شده در این دوره از حراج تهران در دسته‌ی آثار مدرن قرار داشت (۸۵%) و آثار کلاسیک ۱۵% از کل آثار ارائه‌شده را شکل می‌داد. کارهای حراج نوزدهم همچنین در دو ژانر نقاشی (۹۱%) و مجسمه (۹%) قرار داشتند.

در پنجمین دوره از مزایده هنر کلاسیک و مدرنِ حراج تهران، هنرمندان مرد سهم حضور ۹۳% و هنرمندان زن سهم ۷% داشتند. باید اشاره داشت که این درصد حضور هنرمندان زن پایین‌ترین سهم‌ها در پنج دوره پیشین حراج هنر کلاسیک و مدرن بوده است. بیشترین میزان را دوره‌ی اول حراج کلاسیک و مدرن با ۱۲% داشته است. طبیعتاً، درصد حضور پایین‌تر نشان از تعداد آثار کمتر دارد. این موضوع در محاسبه‌ میانگین فروش صادق نیست؛ به عبارت دقیق‌تر، در حراج نوزدهم، ۹% از آثار متعلق به زنان و ۹۱% متعلق به مردان بود، این درحالی‌ است که میانگین فروش آثار زنان هنرمند با رقم ۶/۶۸ هزار دلار بالاتر از آثار مردان با ۴/۵۲ هزار دلار احتساب شده است.

عنوان گران‌ترین اثر این مزایده به اثر بدون عنوان (از مجموعه درختان) (۱۳۴۸) سهراب سپهری با ۴/۲۲ میلیارد تومان معادل ۴۰۵ هزار دلار تعلق گرفت. با عرضه‌ی آثار سپهری در پنجمین حراج کلاسیک و مدرن، این هنرمند رکورد دیگری نیز با نام خود ثبت کرد؛ با مجموع فروش بیش از ۴ میلیون دلار در پنج حراج‌ کلاسیک و مدرن، سپهری، با اختلاف، پرفروش‌ترین هنرمند این بخش لقب گرفت. در میان زنان هنرمند منیر فرمانفرماییان پرفروش‌ترین هنرمند است که از لحاظ تعداد آثار عرضه‌شده در حراج‌های کلاسیک و مدرن با سپهری برابری می‌کند (۱۱ اثر)؛ مجموع فروش فرمانفرماییان با حضور در این دوره از حراج کلاسیک و مدرن به ۵۷/۱ میلیون دلار رسید. با در نظر گرفتن آنچه گفته شد، پرفروش‌ترین و پرحضورترین (از لحاظ تعداد آثار) هنرمندان مرد و زن در حراج‌های کلاسیک و مدرن را باید سپهری و فرمانفرماییان معرفی کرد.

در آخر، بخش حراج کلاسیک و مدرنِ حراج تهران گرچه در دوره‌های کمتر و با وقفه برگزار شده است، اما این حراج با ۳۷% بیشترین سهم را در فروش کل دلاری حراج تهران داراست و از لحاظ فروش کل ریالی نیز سهم این حراج بالاتر از سایر حراج‌هاست (۳۴%). این در حالی است که تنها ۱۱۸ هنرمند از ۴۲۹ هنرمند شرکت‌کننده در کلیه حراج‌های تهران (با حذف اسامی تکراری)، در پنج دوره‌ی حراج مدرن و کلاسیک حضور پیدا کرده‌اند. میانگین سنی این هنرمندان ۷۸ سال است و در پنجمین دوره از این حراج به ۷۷ سال می‌رسد، با این‌ حال باز هم حضور چهره‌های جدیدی را در حراج نوزدهم می‌بینیم؛ در نوزدهمین دوره از حراج تهران یا پنجمین دوره از حراج کلاسیک و مدرن ایران، حضور ۶ هنرمند حراج‌اولی را شاهد بوده‌ایم.

*سوانا بغوزیان