محمداسماعیل آذر (پژوهشگر حوزه شعر و ادبیات)، حسام‌الدین سراج (خواننده موسیقی سنتی)، حسن بلخاری قهی (استاد فلسفه و عرفان) و متین رضوانی (پژوهشگر حوزه موسیقی) در مقابل دوربین چهارگاه می‌نشینند و هرشب درمورد موضوعی مشخص صحبت می‌کنند. چهارگاه نام یک دستگاه موسیقی ایرانی‌ست اما موضوع برنامه تنها موسیقی نیست. موسیقی بهانه‌ای‌ست برای پیوند زدن فلسفه غرب و عرفان شرقی. رسیدن از هایدگر و اسپینوزا به ابن عربی و سهروردی. و در نهایت رسیدن به موسیقی و فرهنگ و سنن مردم کوچه و بازار.

در نخستین قسمت از این برنامه با مثنوی مولانا همراه می‌شویم و تعابیری زیبا از تعالی روح و شراب جان برای مخاطب تفسیر می‌شود. مفاهیمی عرفانی که برای هرمخاطبی جذاب و گوش‌نواز است اما اساتید برنامه با تسهیل مفاهیم و ذکر مثال‌های متعدد از الهی‌نامه‌ها و اشعار کلاسیک فارسی این مفاهیم را تا حد امکان قابل درک می‌کنند. چراکه برنامه قرار نیست مختص طبقه خاصی از بخش فرهنگی جامعه باشد.

یکی از جذابیت‌های برنامه چهارگاه دعوت از مهمانان متنوعی‌ست که هرکدام در حیطه کاری خود استادی بی‌بدیل هستند. در یک قسمت با مترجم آثار هانری کربن (ایران‌شناس فرانسوی) روبرو هستیم و در قسمتی دیگر با یک شاعر یا فیلسوف. اما نقطه مشترک انتخاب این مهمانان، خوانندگان محلی و فولکلوری هستند که در زمینه موسیقی کمتر شناخته شده‌اند و تریبونی برای ارائه کار خود ندارند. برنامه چهارگاه در نهایت خوش سلیقگی این موسیقی‌دانان ارزشمند را از شهرستان‌های دور و نزدیک دعوت و به مخاطب معرفی می‌کند.

شاید تا امروز نود درصد مناجات خوانی‌های ما در آواز مثنوی بوده. یعنی وقتی صحبت از مناجات‌خوانی می‌شود ناخودآگاه آواز مثنوی در ذهن ما تداعی می‌شود. مثل دعای سحر که سید جواد ذبیحی قرائت کرد یا مناجات‌خوانی‌های محمد معتمدی که بارها شنیده‌ایم. در برنامه چهارگاه هرشب یک مناجات‌خوانی می‌شنویم اما نه مثل نمونه‌های قبلی. اینبار با نوع متفاوتی از مناجات طرفیم. این مناجات‌ها با گویش‌های متفاوت و در دستگاه‌های مختلفی قرائت می‌شوند. برای مثال مناجات آذری جعفر ایمان‌نژاد یا سحرخوانی محمدعلی کریم‌خانی در آواز دشتی یا مناجات حسین روحانی در دستگاه چهارگاه. این تنوع آوازی نشان از ذهن هوشمندی‌ست که پشت برنامه حضور دارد و با آگاهی بسیار خوبی مهمانان خود را انتخاب می‌کند. از سویی گویش‌های مختلف در مناجات خوانی و پرداختن به نواحی ایران باعث می‌شود که مخاطب با نواهای مهجور محلی آشنایی بیشتری پیدا کند. از شروه‌خوانی بوشهری گرفته تا مناجات‌خوانی بلوچی که بسیار کم شنیده شده است. چهارگاه بیش از اینکه یک برنامه برای لذت عامه باشد یک پژوهش تاریخی‌ست برای زنده نگه‌داشتن بسیاری از نواهای فراموش شده. اما برنامه اینجا جذاب‌تر می‌شود که چهارگاه به همین بسنده نکرده و با بیان مفاهیمی انسانی و عرفانی مخاطبان دیگر را نیز جذب می‌کند.

پرداختن به ریشه‌ی کلمات فارسی (ریشه‌شناسی) و ارجاع به اساطیر و متون کهن ایرانی ممکن است برای هرکسی جذاب نباشد اما استاد بلخاری با توجه به فرهنگ عامیانه طوری کلمات موردنظرش را انتخاب می‌کند که هر مخاطبی می‌تواند لذت برده و بر سطح دانشش افزوده شود. از سوی دیگر پرداختن به ادبیات کلاسیک و نزدیکی آن با دستگاه‌های موسیقی جذابیت مختص به خود را دارد. خوانندگان محلی و گمنامی که آوازهای منطقه خود را به صورت سینه به سینه از بر کرده‌اند وقتی در مقابل استاد سراج قرار می‌گیرند ریشه‌های آوازی این نغمه‌ها را بهتر درک می‌کنند. چراکه در گفتگوی موسیقایی بین این اساتید شباهت‌های ساختاری موسیقی دستگاهی ایران و موسیقی نواحی بهتر تشریح می‌شود. اتفاقی که تاکنون در برنامه‌های تلویزیونی رخ نداده است.

برنامه چهارگاه می‌تواند دو تعریف متفاوت داشته باشد: ۱) برنامه‌ای برای شناخت نفس خود و تعالی انسان ۲) برنامه‌ای برای درک بهتر فرهنگ و هنر این مرز و بوم

چهارگاه به خوبی موفق شده هر دو مورد را پوشش دهد و یک برنامه ترکیبی و جذاب خلق شده که می‌تواند به سادگی مخاطب را به سمت خود جذب کند. اگر شما مخاطب تئاتر و نمایش باشید با تماشای اپیزود ۱۲ فروردین ماه که به تعزیه و شبیه‌خوانی اختصاص دارد می‌توانید اطلاعات خیلی خوبی از این هنر کهن بدست آورید. اگر به قرائت قرآن و مدیحه‌سرایی علاقمند باشید اپیزود مربوط به شروه‌خوانی بوشهری و آواز دشتی می‌تواند برای شما جذاب باشد. اگر اندکی دغدغه فرهنگ و هنر را دارید تماشای چهارگاه را از دست ندهید.