به گزارش خبرنگار سینما صبا، «پرویزخان» از جمله آثار به نمایش درآمده در دو بخش سودای سیمرغ و نگاه نوی چهل و دومین جشنواره فیلم فجر بود که مورد توجه مخاطبان، کارشناسان و داوران قرار گرفت و به عنوان فیلم اول سازنده‌اش (علی ثقفی) همه را غافلگیر کرد. در پی اکران نوروزی فیلم، با «عطا پناهی» کارگردان و تهیه‌کننده سینما، تلویزیون و مستندساز که تهیه‌کنندگی فیلم را برعهده دارد، درباره تولید و اکران فیلم صحبت کرده‌ایم. او فعالیت هنری خود را از دهه هشتاد به عنوان طراح ویدیو گرافیک در سازمان صدا و سیما شروع کرد و به عنوان کارگردان آثار مستند داستانی همچون «نامه های کارستن» و «پرش بلند» را ساخته و تهیه کنندگی سریال «مستوران» در کارنامه او به چشم می‌خورد. پناهی همچنین تهیه کننده بیش از صد فیلم مستند و برنامه تلویزیونی بوده است. او عضو شورای کارشناسی مجله «رشدجوان» بوده و اکنون مدیر انتشارات «دوچرخه» و نیز مدیر استودیو فیلم و سریال «بادبان» است. پناهی همیشه شغل اصلی خود را معلمی می‌داند و چهاردهمین سال فعالیت آموزشی و پرورشی خود را پشت سر گذاشته است.

***در کارنامه شما تهیه‌کنندگی و کارگردانی مستندهای زیادی به چشم می‌خورد و در این بین کارهای مستند ورزشی هم داشته‌اید. وقتی نام شما به عنوان تهیه‌کننده «پرویزخان» مطرح شد، همه منتظر بودند بار مستند فیلم بیشتر از جنبه‌های درام و قصه‌گویی آن باشد اما در عمل فیلمی را تهیه‌کردید که برنده تنها جایزه فیلمنامه‌نویسی جشنواره شد. چقدر دغدغه‌های شما در پیوستنتان به این پروژه نقش داشت؟

از آنجایی که در این ژانر آثار ارائه شده محدود است و در همین آثار هم اثر چشم‌گیری به چشم نمی‌خورد؛ وجود طرح و ایده جذاب و گیرا می‌توانست ایجاد انگیزه کند که به تولید اثر در این ژانر از سینما گرایش پیدا کنم؛ طرح اولیه «پرویزخان» این پتانسیل را دارا بود و وقتی که به فیلمنامه تبدیل شد، مطمئن‌تر شدم که از این فیلمنامه می‌شود اثری مطلوب تولید کرد.  «پرویزخان» بر مبنای واقعیت ساخته شده است و شاید تجربه من در مستندسازی در تولید این فیلم بی‌تاثیر نبوده باشد که در مراحل نگارش فیلمنامه توسط «علی ثقفی»، نیم‌نگاهی به بعد مستند قصه نیز داشته باشیم و در واقع، به اصل و زیرمتن قصه وفادار باشیم و تا جایی که به درام روایت آسیبی نزند، برپایه اسناد و مستندات پیش برویم. بر این باورم که جایزه فیلمنامه در جشنواره فیلم فجر، حق «علی ثقفی» بود، زیرا درام ایجاد شده سبب‌ساز کششی شده  که علاوه بر گیرایی در ۱۲۰ دقیقه فیلم، جوان‌پسند نیز باشد و درامی خلق شده که پرتعلیق و پر کشش است و همین امر، سبب اقبال فیلمنامه در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر بوده است.

***همینطور است و با توجه به این که قبلا مستندی به همین نام درباره پرویز دهداری تهیه شده بود، شاید مستندسازی درباره این پرتره ساده‌تر از تولید یک فیلم داستانی بوده باشد اما به نظر می‌رسد فیلم ارتباطش را با نسل جدید (حداقل هر کس آن را روی پرده سینما دیده) برقرار کرده است…

واقعیت این است که سینمای مستند ما همیشه مظلوم بوده است و آثار مستند آن طور که باید به حق خود در خصوص پخش و دیده شدن نمی‌رسند… مستندی که در خصوص «پرویز دهداری» ساخته شده بود، مستندی بود که از حیث پژوهشی، دقیق و مطلوب بود اما هدف ما رسیدن به «پرویز دهداری» و فوتبال ملی سال ۶۵ از طریق سینمای داستانی بود که شاید در مستند این امکان فراهم نبود و از طریق ساخت فیلم مستند نمی‌شد که به تعداد مخاطبی برسیم که ما برای این اثر پیش‌بینی می‌کردیم. البته مستندسازی از ساخت فیلم داستانی آسان‌تر نیست و هر کدام تعریف خود را دارند. ما در نگارش فیلمنامه «پرویز خان» تلاش‌مان بر این بود که با استفاده از تکنیک‌هایی که مدرن‌تر به حساب می‌آیند، در نگارش فیلمنامه، توجه مخاطب را جلب کنیم.

*** علی‌رغم هم تعریف‌ها و انتقادها، باید گفت که ساخت یک فیلم درام زندگینامه‌ای ورزشی از یک چهره مطرح معاصر که مورد توجه واقع شود، ساده نیست. نمونه‌هایی در سینمای ایران داشته‌ایم که «تختی» (بهرام توکلی) موفق‌ترین آنهاست. در بین فیلم‌های ورزشی هم نمونه‌هایی مثل «یاس‌های وحشی»، «حریف دل»، «هتل کارتن» یا «سونامی» را داریم که داشته‌ایم. اما فیلم «پرویز خان» در جشنواره فیلم فجر مورد توجه گروه زیادی از منتقدان و البته داوران قرار گرفت. برای شما چقدر ساخت یک فیلم با استانداردهای لازم اهمیت داشت؟

طبعا این دغدغه را داشتم که فیلم باکیفیتی ساخته شود و برای همین در انتخاب گروه تولید نهایت دقت صورت گرفت. در واقع در مرحله پیش تولید و انتخاب عوامل و بازیگران خیلی اتفاقات خوبی برای «پرویزخان» رقم خورد. عوامل فنی فیلم موفق شدند که به خوبی در خدمت یک فیلم سخت و روبه جلو در سینمای ایران باشند که این تیم خوب در پشت دوربین و جلوی دوربین و پس از آن در پس تولید قوی ظاهر شدند. حضور «حسن حسندوست» در مقام تدوین‌گر (که برنده سیمرغ بهترین تدوین نیز شد) در شکل‌گیری فیلم بسیار موثر بود و علاوه بر آن، موسیقی، صداگذاری و اصلاح رنگ و نور و… همه دست به دست هم داد تا فیلمی دلنشین و مطلوب از دید منتقدان سخت‌گیر حاصل شود.

***اجرای سکانس‌های ورزشی فیلم و صحنه‌های بازی فوتبال ملی به گواه نظر همه کارشناسان، یکی از شاخصه‌های «پرویزخان» است. طراحی ورزشی این صحنه‌ها و طراحی جلوه‌های ویژه آن (به عنوان مثال تصویر استادیوم‌های پر از جمعیت) چگونه شکل گرفت و چه مراحلی را پشت سرگذاشت؟

همراه با «وحید ابراهیمی» فیلمبردار پروژه و «هادی اسلامی» طراح جلوه‌های بصری، پیش از فیلمبرداری بارها و بارها تمرین و تکرار کرده بودیم و دکوپاژها و میزانسن‌ها بررسی شده بود و درباره این موارد مفصل صبحت کرده بودیم. با بهره‌گیری از استوری‌بورد و آنالیزهای دقیق، موفق به ضبط این صحنه‌ها شدیم.

***نقش دشوار «پرویز دهداری» به یکی از برجسته‌ترین بازیگران سینمای ایران داده شد و او هم توانست مثل همیشه در این نقش بدرخشد. چگونه سعید پورصمیمی که آدم سخت‌گیری است، راضی کردید که این نقش را بازی کند و او چقدر پرویز دهداری را می‌شناخت و چقدر در تالیف این نقش خودش نقش داشت و چیزی اضافه کرد؟

بحث‌های زیادی در خصوص انتخاب بازیگر برای این نقش داشتیم و به این نتیجه رسیدیم که شباهت چهره بازیگر ایفا کننده نقش «پرویز دهداری»، اولویت دوم است و در اولویت نخست، توان خلق موجود در بازیگر قدرتمندی بود که بتواند به این کاراکتر نزدیک شود. گزینه نخست ما نیز برای این نقش «سعید پورصمیمی» بود و پس از ارسال فیلمنامه برای ایشان، این ذهینت را داشتیم که چندین روز باید منتظر پاسخ ایشان پس از خواندن فیلمنامه بمانیم، اما یک یا دو روز پس از ارسال، آقای پورصمیمی با ما تماس گرفت و موافقت خود را اعلام کرد؛ ایشان از روزی که سر تمرین‌ها و فیلمبرداری حاضر شد ثانیه‌ای نبود که به فیلمنامه و کاراکتر فکر نکند. پورصمیمی، برای تمامی پلان‌های بازی‌اش ایده‌پردازی داشت و این از اقبال بلند تیم «پرویزخان» بود که موفق به همکاری با «سعید پورصمیمی» شدیم.

***آیا هدف‌گذاری‌ها و ایده‌ال‌های دیگری در تولید این فیلم ترسیم کرده بودید که نتوانستید آن را به اجرا درآورید؟ اگر با تجربه فعلی فیلم، باردیگر بخواهید «پرویزخان» را تولید کنید، چه اقداماتی خواهید کرد که فیلم بهتر از این شود؟

واقعیت این است که با امکانات موجود در سینمای ایران، گروه سازنده این فیلم تمام انرژی و توان خود را برای تولید باکیفیت این اثر صرف کردند و اگر به عقب برگردم و دوباره دست به تولید «پرویزخان» بزنم، باز هم همین اثر را خواهیم دید.

*** کارشناسان عقیده دارند اگر «پرویزخان» در زمان دیگری به روی پرده سینما می‌آمد و اکران می‌شد در شرایط معروف به «فیلم سوزی» کمتر از آمار موجود در گیشه به فروش می‌رسید و سازوکار امسال شورای صنفی و سازمان سینمایی در توجه به تنوع ژانرها و اکران فیلم‌های برجسته جشنواره فجر در ایام نوروز به دیده شدن فیلم «پرویزخان» کمک کرده است…

بله، این شرایط برای دیده شدن فیلم اثرگذار است و اکران «پرویزخان» در نوروز اتفاق و انتخاب خوبی بود. قبل از شروع اکران یک تیم خوب در زمینه تولید محتوا، تبلیغات و اطلاع رسانی شکل گرفت و این تیم به صورت مداوم و تمام وقت در خدمت فیلم بودند… ما موفق به پخش چند تیزر در تلویزیون شدیم که خیلی خیلی کم بود و همچنان پیگیر پخش مجدد این تیزرها هستیم. در تلاش بودیم که بازیگران را نیز در تبلیغات هم‌سو کنیم…

** قبول دارید که این تبلیغات برای موفقیت مردمی فیلم کافی نیست؟ سازمان اوج (سرمایه‌گذار) و نیز رسانه ملی نمی‌توانست بیش از این جهت دیده شدن اثر، اثربخش ظاهر شود؟

رسانه ملی قطعا می‌توانست بیشتر از این به دیده شدن «پرویزخان» کمک کند و اثری را که در مورد ایران زمین و علاقه به پرچم ایران است و فیلمی ملی محسوب می‌شود، مورد حمایت قرار دهد تا از حیث اطلاع‌‌رسانی اتفاق بهتری رقم بخورد. امیدوارم که در روزهای باقی مانده و در این هفته‌های پایانی اکران، تیزرهای ما بهتر و بیشتر از تلویزیون پخش شود… باید بپذیریم که سال‌هاست که گیشه سینماها در اختیار فیلم‌های کمدی است و آن فیلم‌ها تعداد سانس‌های بیشتر را در اختیار دارند. به همین دلیل، ذائفه سینمادار و مخاطب به سمت فیلم‌های کمدی کشیده می‌شود. فیلم ما، یک اثر کمدی نیست پس محکوم به تلاش هستیم برای دیده شدن اثر و برای سازمان سینمایی اوج نیز این دیده شدن بسیار مهم است. این سازمان جزو سرمایه‌گذاران و صاحبان اثر است که تا آخرین لحظه کنار تهیه کننده و کارگردان ماند و از لحظه شروع ایده‌پردازی تا لحظه پخش فیلم، اثر را رها نکردد… اوج، باعث دلگرمی عوامل تولید بوده و هست و از آن سو من غفلتی را از جانب پخش‌کننده هم نمی‌بینم. طبیعت سینمای امروز ما به این شکل است و برای آثار طنز امکان بیشتری برای دیده شدن فراهم است…

*** پروژه‌ تازه‌ای در سال جدید در دست تهیه دارید؟

تعدادی فیلمنامه جذاب سریال و سینمایی در دست مطالعه دارم و منتظرم تا ببینم امکان تولید کدام یک از آثار مهیا می‌شود.

علی حیدری