به گزارش صبا، مقدسیان در برنامه «تئاتر شهر» شبکه رادیویی نمایش بیان کرد:  عقیده دارم که نه بعضا بلکه اکثر اوقات در تئاتر کم فروشی رخ می دهد و ما به عنوان منتقد باید از حقوق مخاطب دفاع کنیم. ماجرای کم فروشی این است که چون در سال های اخیر به طور ویژه با مصائب و مشکلات اقتصادی فراوانی در همه حوزه های زندگی مواجه بوده ایم و هرکسی در هرجایی فشار مضاعفی را تحمل می کند از کمیت و کیفت ها کاسته شده است و براین اساس باید طراحی جدید تعبیه شود. حوزه تئاتر و سینما هم از این قاعده مستثنی نیست.

او با اشاره به این که در حوزه تئاتر و سینما نگاهی سازمان یافته و علمی و پژوهش محور حاکم نیست، افزود: در این دو حوزه اغلب کارها به سبک کشاورزی دیم رقم می خورد که اگر باران ببارد محصولی هم هست و اگر باران نبارد نیست. گویی نفهیده ایم که کشاورزی مکانیزه سالهاست که در دنیا وجود دارد. در حوزه هنر نمایش و سینما هم به رغم تلاش های بسیاری که صورت می گیرد این تلاش ها جزیره ای و فردی است.

این پژوهشگر در ادامه بیان کرد: همیشه نمایشی را عده ای از بزرگان روی صحنه می بردند که گردش مالی مشخص داشت و بخشی از هزینه ها صرف دستمزد بازیگران و بخشی صرف نویسنده و باقی عوامل اجرایی می شد؛ اما از جایی به بعد دو اتفاق افتاد: فضای سالن های خصوصی و تکثیر این سالن ها اتفاقی بود که رقم خورد و حتما مواهب و آسیب های بسیار داشت و دارد. خصوصی شدن بخش بزرگی از سالن ها و تکثیر آن ها از سویی رخ داد و از سوی دیگر تغییرات اقتصادی رقم خورد اما مانند بسیاری از عرصه ها بخش تئاتر کشور آماده مواجهه با این تغییرات نبود. یعنی بلد نبود حساب و کتابش را به شکلی تنظیم کند که قیمت بلیطی مشخص کند که با این قیمت نه مخاطب ریزش کند و نه این که نقصانی به کار وارد شود.

مقدسیان عنوان کرد: در این فرایند ، چون سیستم فکر شده و سازمان یافته نبود ، این گونه رقم خورد که بلیط بیشتر از ۲۰۰ یا ۴۰۰ هزارتومان (قیمت این روزها) نمی تواند باشد و برای اجرای نمایش از پول، به نمایش می رسیدم نه از نمایش به پول. امروز هم این گونه است که وقتی فلان کارگردان می خواهد یک نمایش را روی صحنه ببرد که هر شب فلان مقدار هزینه دارد و درآمد حاصل از فروش بلیط هم فلان مقدار است، فکر می کند که چه کار کنم که حداقل هزینه صرف شده را برگرداند که متضرر نشوم .

او به آسیبی که خیلی از تئاترها از نگاه غیرکارشناسی لطمه می خورد، اشاره کرد و افزود:  بر این اساس از دستمزد بازیگر کم می شود و یک نویسنده غیر چهره می آید که چیزی بنویسد. اگر نه؛ یک متنی را از جایی پیدا می کنند و روی صحنه می برند و در مورد طراحی نور و صحنه و لباس هم ادعا می کنند که کمینه گرایی (مینیمالیزم) مد شده و حیف است که به این سمت نرویم چرا که دنیا به این سمت رفته است!

مقدسیان تاکید کرد: اگر متن اقتضا می کند اشکالی ندارد که نگاهی مینیمال داشه باشیم؛ اما اگر پشت این بازی ها پنهان شویم که کیفیت کارمان کم شود تا هزینه ها را پایین بیاوریم که توجیه اقتصادی داشته باشد و بعد به مخاطب بگویم چقدر مهربان بودم که کاری را روی صحنه بردم که از تو پول کمتری بگیرم؛ کم فروشی کرده ایم و اتفاق بد آنجایی است که نابلدی خود در انتخاب متن و شیوه مدیریت هزینه های نمایش را به دوش مخاطب می اندازیم.

این منتقد سینما و تئاتر درباره آسیب کج فهمی از مفهوم «فاخر» هم گفت: برخی مفهوم واژه فاخر را نفهیده اند؛ پس یک سالن انتخاب می کنند و یک متن کم مایه و نیم بند که شاید دو هفته هم روی آن وقت گذاشته نشده را با یک عده بازیگر که شاید در آنها دو بازیگر نامدار هم هست، می آورند و از ذوق آنها استفاده می کنند . یک خواننده پاپ یا یک نوازنده را هم می آورند و کنسرت ها را توی تئاترها  و تئاترها را توی کنسرت ها می ریزند و تحویل مخاطب می دهند. یعنی یک آش در هم جوشی که جا نیفتاده است.

مقدسیان با اشاره به این که برخی همکاری های مشترک موسیقی و تئاتر، منجر به نتیجه مطلوب شده است، افزود: اگر موسیقی به متن یا متن به موسیقی کمک کند یا بازیگران در جای درستی انتخاب شوند و … اشکالی ندارد . با این قاعده عدد میلیونی بگیریم ؛آن هم در جایی که مخاطب می خواهد هزینه میلیونی بدهد و نمایشی میلیونی ببیند. مگر برای کنسرت ها امروز چنین اتفاقی نمی افتد؟ مگر برای کنسرت اعدادی بین ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تومان پرداخت نمی شود؟ به عنوان مدرس، منتقد و پژوهشگر سینما نظر خودم را می گویم که ممکن است مخالف هم داشته باشد، اما عقیده دارم که اگر گفت و گوی انتقادی و توام با تضارب آرا را پیش نگیریم اتفاقی نمی افتد.

این منتقد و پژوهشگر سینما در ادامه بیان کرد: اصل حرف من کم فروشی است؛ این که اندازه قیمت فلان محصول لبنی را دستور می دهیم که فلان مقدار باشد و وقتی تولید کننده می بیند که با این عدد نمی تواند کاری کند در نهایت بسته بندی را کوچک کرده و محتوایش را کاهش می دهد و من احساس می کنم دارم آن محصول را با قیمت قبلی می خرم ولی وقتی ظرف آن را در کنار ظرف قبلی قرار می دهم می بینم که ظرف کوچک شده است؛ در نتیجه با دستور و بخش نامه چیزی حل نمی شود.

وی با اشاره به این که همین فرآیند نادرست در هنر هم وجود دارد، عنوان کرد: اگر نویسنده نمایشنامه و فیلمنامه درجه یک در ایران کم داریم؛ با دستور نویسنده خلق نمی شود. بلکه باید آموزش بدهیم و جریان آموزش را اصلاح کنیم و نسل پروری انجام دهیم. اگر کارگردان درجه یک کم داریم یا کارگردانان ما احساس می کنند درجه یک هستند اما امکان کار کردن ندارند باید آن را آسیب شناسی کنیم. اگر مخاطبی داریم که احساس می کند به اندازه پول بلیطی که پرداخت می کند نمایش تحویل نمی گیرد باید آسیب شناسی کنیم و راه حل ارائه دهیم.

مقدسیان در توضیح بیشتر درباره کم فروشی در تئاتر گفت: کم فروشی یعنی این که قیمت را ثابت نگه داریم و از کیفیت بزنیم؛ یا قیمت را بالا ببریم و نمایشی با کیفیت پایین تحویل بدهیم. مخاطب هم ممکن است متوجه نباشد که چه ماده هنری ای به او تحویل داده می شود در نتیجه یکی از کارهایی که منتقدین هنری باید انجام دهند آگاهی رسانی بر سر همین موضوع است که آیا فلان تئاتر یا فیلم را که دیدی حواست بود کم فروشی کرده است؟مخاطب باید هر روز بیش از دیروز آگاه به کیفیت اثر باشد و هرچه مخاطب آگاه تر شود کمتر می شود به او کم فروشی کرد و کمتر می شود به او محصول قلابی تحویل داد.

او ضمن یادآوری این نکته که بالا بودن قیمت بلیت به معنای کیفیت تئاتر نیست ، تاکید کرد: هرچه مخاطب آگاه تر باشد به راحتی پول پای محصول و کار بنجل نمی دهد. این باور غلط که اگر بلیط در بازه قیمت بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان باشد خوب است و می توان رفت و آن کار را دید اما اگر عددش بالاتر شود نمی شود آن کار را دید باوری افسانه ای است. ای بسا آن کارهایی که بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزارتومان از مخاطب پول می گیرند اندازه ۱۰۰ هزار تومان محصول تحویل مخاطب نمی دهند. البته گاهی هم آن تولید کننده به دلیل ناآگاهی و بلدنبودن نمی تواند استفاده درستی از پولی که از مخاطب گرفته است کند و در واقع پول پرت می شود مانند بسیاری از بخش های کشور.

وی افزود: حرف من این است که قیمت بلیط باید براساس کیفیت کار مشخص شود. کار خوب باید قیمت خوب داشته باشد و هرچقدر پول بدهیم آش می خوریم. اما باید آن قدر که پول داده ایم آش بخوریم. نمی شود من پول ۵۰۰ هزار تومان آش بدهم و در کاسه ام ۱۰۰ هزار تومان ریخته شود. دوستان تئاتری از امثال من دلخور نشوند چون ملموس می گویم که برای همه قابل درک باشد. وقتی ما در متن کم کاری می کنیم نباید پول کار باکیفیت را بگیریم و از سوی دیگر پروژه‌ای که در نگارش متن و نویسندگی سنگ تمام می گذارد باید از سوی مخاطب قدر ببیند. پروژه ای که بازیگرانش به جای یک هفته سه ماه تمرین می کنند باید قدر ببینند. پروژه ای که برای تمامی بخش هایش زحمت کشیده می شود تا محصول باکیفیتی ارائه دهد باید قدر ببیند.

محمدرضا مقدسیان در پایان اظهار داشت: مخاطب باید متوجه باشد که بسیاری از کارهایی که امروز روی صحنه است از لحظه شروع تا روی صحنه رفتن، گاهی دو هفته  هم طول نمی کشد. بازیگران متن‌ها را حفظ نیستند و متن نیم بند و سست را نمی توانند اجرا کنند. من واقعا دوست دارم که مخاطب بابت پولی که به زحمت درمی آورد محصول درجه یک تحول بگیرد چرا که این روزها پول درآوردن راحت نیست. امیدوارم همه بتوانیم به هم کمک کنیم که نان حلال دربیاوریم و مردم و مخاطبان تئاتر راضی باشند و نگاه دستوری از تئاتر حذف شود تا هم بچه های تئاتر بتوانند نفس بکشند و هم مخاطب بتواند انتخاب کند که کار ۲۰۰ هزار تومانی ببیند یا یک میلیونی و دو میلیونی. همانند کنسرت های موسیقی که از ۵۰۰ هزار تومان تا قیمت های بالاتر دارد. لطفا به فهم و شعور مخاطب توهین نکنیم.