امیرمحمد دهستانی عضو شورای انیمیشن و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار سینما صبا، درباره گران بودن انیمیشن و اینکه آیا باتوجه به شرایط اقتصادی و گران بودن، همه می‌توانند همچنان به تولید اثر بپردازند یا خیر توضیح داد: هرچند در کل انیمیشن را می توان گران‌قیمت دانست اما اگر بخواهیم پاسخی دقیق بدهیم باید بپرسیم اولا گران نسبت به چه تولید دیگری؟ و ثانیا اینکه منظور چه نوع از تولید انیمیشن، برای پخش در کدام رسانه، برای کدام مخاطب و با چه تکنیکی است؟ بدون تعیین جزییات نمی توان به این سوال جوابی داد، درست مثل اینکه بپرسیم آیا غذا، لباس یا خودرو گران است؟

وی ادامه داد: با امکانات امروز بعضی از انواع انیمیشن می توانند توسط یک نفر ساخته شده باشند اما میلیون ها تماشاگر و هوادار داشته باشند و حتی در سطح دنیا دیده شوند؛ در این صورت هنرمند توانسته ایده خود و هنرش را با کمک نرم افزار و در حقیقت الکتریسیته به اثری ماندگار بدل کند و این نشان می دهد که ارزش افزوده این هنر تا چه حد می تواند بالا باشد. از منظر تخصصی برای هر نوع از انیمیشن اعم از کوتاه، سریال، سینمایی و… باید پیشنهاد جداگانه ای داد اما در کل بنده هم جواب عجیبی ندارم، شرایط ساده و مثل این است که کالای گران بهایی را بخواهید ولی پول نداشته باشید، پس مجبورید پول را تامین کنید!  خصوصا وقتی کالا را طبق سلیقه و دستورالعمل ها و باید و نبایدهای خاص خودتان سفارش می دهید که گران تر هم خواهد شد. حال اینکه آیا بعدا خواهید توانست از کالایی که سفارش داده یا خریده اید سود ببرید یا نه مسئله بعدی است.

انیمیشن ما تا الان مثل مرغ قفسی بوده

دهستانی در بخش دیگری از صحبت های خود بیان کرد: این روزها خیلی درباره ورود به بازارهای جهانی می شنویم. بله درست است و با توجه به تفاوت ارزش پول ما درست‌تر هم می شود! هرچند عده معدودی موفق به فروش معدود انیمیشن‌های ایرانی در بازارها شده اند، اما حقیقت این است که این ها موارد استثنایی و قله‌هایی هستند که توسط ابرقهرمانان این حیطه انجام گرفته و با توجه به تحریم‌ها و ده‌ها مشکل دیگر انجام این مهم در توان همه افراد و استودیوها و امری روتین نیست. برای تداوم تولید نیاز به حمایت های جدی مالی و لجستیکی داریم. انیمیشن ما تا الان مثل مرغ قفسی بوده که نمی‌شود یکدفعه در قفس را باز کنیم و بگوییم ما دیگر برایت آب و دانه نداریم برو داخل جنگل غذا پیدا کن. البته آخر هر روز غذا را که خوردی به قفس برمیگردی که تماشایت کنم و برای من چهچهه می‌زنی!

عضو شورای انیمیشن مرکز گسترش درباره تولید کار مشترک با کشورهای مختلف مطرح کرد: بخشی از جواب در پاسخ قبلی مستتر است. چه با واسطه و چه بی واسطه هزینه ای که برای تولید در ایران صرف می‌شود، در مقایسه با دنیا و بحث ارزش پول چنان اندک است که حتی با کف قیمت‌های فروش خارجی انیمیشن ایرانی به هر شکل آن برای ما سودزا خواهد بود. پس بله بسیار مهم و تاثیرگذار است.

وی درباره وضعیت تولید انیمیشن کوتاه توضیح داد: انیمیشن کوتاه چه در شکل تجربی و پیشرو و چه در شکل جریان اصلی از نظر من معادل بخش تحقیق و توسعه هنر و صنعت انیمیشن است و خوشبختانه علیرغم تمام مشکلات با همان حمایت های حداقلی و به لطف آکادمیک بودن بخش عمده آن، به حیات خود ادامه داده و تقریبا به بالاترین حد افتخاراتی که می توانسته کسب شود، دست یافته و پرچم ایران را بارها و بارها در مهمترین جشنواره ها و محافل فرهنگی دنیا به اهتزاز درآورده و نام و حضور کشورمان را زنده نگه داشته است. با تمام این ها و علیرغم حمایت قوی مرکز گسترش و کانون پرورش از انیمیشن کوتاه، باید گفت که این حمایت ها درواقع بیشتر جنبه انگیزشی داشته و بخش مالی آن در غیر از مقاطعی کوتاه عمدتا در دو سر ضعیف و خیلی ضعیف در رفت و آمد بوده است. فیلمسازان آثار کوتاه هیچ گاه نتوانسته و نمی توانند با بودجه تخصیصی این حیطه اطمینانی برای امرار معاش داشته باشند و معمولا مجبور هستند در طول پروسه تولید اثرشان دائم کار را قطع کنند و سفارش های دیگری را کار کنند که این آسیب جدی به برنامه ریزی ها می زند و باعث طولانی و فرسایشی شدن ساخت آثار کوتاه می شود.

دهستانی ادامه داد: فیلمسازان کوتاه عموما فریلنسر هستند و نمی‌توانند زمانی که قرارداد ساخت انیمیشن کوتاهشان را می‌بندند، دیگر دست رد به سینه همه مشتری‌ها و سفارش دهندگان خود بزنند. شما کافی است دو یا حتی گاهی یک دفعه دست رد به سینه مشتری خود بزنید تا دیگر برای همیشه او را از دست بدهید و شماره تان را پاک کند. میانگین جهانی مقتصدانه برای یک کار کوتاه حدود پنجاه هزار دلار (حدود سه میلیارد تومان) است در حالی که با تمام تلاش‌هایی که شده الان گاهی بودجه به یک دهم این رقم هم نمی رسد. بنابراین من فکر می کنم رقم قراردادهای فعلی فقط احتمالا برای فیلمسازانی که شخصا و انفرادی بیشتر مراحل اصلی و گران فیلم را انجام می دهند تا حدودی منطقی است. متاسفانه با تمام اصرارها شنیده‌ها حاکی از تضعیف بودجه و حضور تولید انیمیشن در مرکز گسترش است که در حال حاضر تنها مامن انیمیشن کوتاه است.

از وعده فعالیت بنیاد ملی انیمیشن تا پیشنهاد تداوم حضور معاونت مستقل انیمیشن در مرکز

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: وعده‌های زیادی در مورد بنیاد ملی انیمیشن به گوش می‌رسد اما باید از مدیران (که شاید تا زمان انتشار این مصاحبه دیگر مسئول نباشند) پرسید؛ آیا حواله دادن و انتقال بخش انیمیشن مرکز با بیش از سی سال سابقه و آن همه افتخارات ازجمله جایزه بسیار معتبر اخیر جشنواره هیروشیما به خود برند مرکز (نه فیلم ها)  به خاطر حمایت از انیمیشن کوتاه، به بنیاد ملی که هنوز در شرف شکل گیری است و ساز و کار مشخص اعلام شده ای ندارد، کاری منطقی و عقلانی است؟ نگرانی منطقی ما از آن است که انیمیشن کوتاه ما مثل بچه ای سرراهی از اینجا مانده و از آنجا رانده شده و یا در نهایت و بهترین حالت هم به کودکی بدسرپرست که البته سرپرستانی متمول دارد، بدل شود! پیشنهاد جدی بنده تداوم حضور معاونت مستقل انیمیشن در مرکز (حداقل برای تولیدات کوتاه) با ردیف بودجه مستقل و مکفی برای تولید سی فیلم کوتاه در سال است و اگر قرار است نقل و انتقالی صورت گیرد باید به صورتی بطئی و در طول چندسال اتفاق بیفتد.

امیرمحمد دهستانی در پاسخ به این پرسش که مراکز سینمایی مانند مرکز گسترش به عنوان متولی تا چه اندازه توانستند در پیشبرد و رشد انیمیشن موثر باشند، بیان کرد: تاسیس معاونت مستقل انیمیشن و اضافه شدن عنوان پویانمایی به نام مرکز یک مطالبه طولانی سالیان سال از سوی اصحاب انیمیشن بوده و زحمات بسیاری برایش کشیده شد تا سرانجام در دوره مدیریت آقای طباطبایی نژاد به زیبایی محقق شد و آقای حمیدی مقدم با قدرت این راه را تداوم بخشید و افتخارات بسیاری کسب شد. معاونت انیمیشن مرکز تنها حضور و بروز رسمی مقوله انیمیشن در کل ساختار دولت ایران بوده است که پنج سال افتخار خدمتگزاری برای همکارانم را در این عنوان را داشتم ولی شخصا و قلبا دوست ندارم نامم به عنوان اولین و آخرین معاون انیمیشن ثبت شود! در هر حال این حضور رسمی و قانونی انیمیشن در ساختار دولت قطعا موجب توجه بیشتر به این مقوله در ساختار کلی شد به طوری که اکنون انیمیشن در فرهنگستان هنر هم نماینده دارد و من حتی آن را زمینه ساز تاسیس بنیاد ملی می دانم. موفقیت فیلم ها را هم که پیش تر ذکر کردم و نیازی به تکرار نیست.

ورود استعدادهای جدید واجب اما اولویت با تسهیل راه هنرمندان نادیده‌انگاشته‌شده است

این استاد دانشگاه که خود در زمینه کشف استعداد هم باعث حضور چهره‌های جوان بسیاری شده است، درباره لزوم توجه به کشف استعداد و پرورش آن و اینکه چقدر این اتفاق مهم و ضروری است و چه بستری برای این افرادی که به تازگی وارد این عرصه می‌شوند مهیاست، توضیح داد: اگر حقیقتا اینطور باشد خیلی باعث افتخارم است و ممنونم. بی شک ورود استعدادهای جدید خون تازه هر صنعت و هنر و از اوجب واجبات است. البته رویکرد و تمرکز مرکز در حیطه این سوال در وهله اول  گشودن و تسهیل راه فیلمسازی با کیفیت برای هنرمندانی است که پیش از این سوابق مناسبی داشته ولی فرصت فیلمسازی نیافته اند و همچنین حمایت از دانشجویان برتر انیمیشن کشور برای شناخته شدن و ورود به دنیای حرفه ای و درواقع با هدف ارتباط دانشگاه به صنعت و بالعکس. اما اصطلاح «فیلمسازی اکسپریمنتال – تجربی» در مرکز به معنی «فیلمسازی آماتور» نبوده و نیست و یکی از اهداف اصلی در مرکز همیشه ایجاد بستر فیلمسازی انیمیشن کوتاه به شکل حرفه ای بوده است.

وی در پاسخ به این پرسش که به نظر شما تا چه اندازه می‌توان به صورت آکادمیک این هنر را آموخت و آیا سرفصل‌های دانشگاهی ما جوابگوی علاقه‌مندان و دانش آموختگان این رشته است یا خیر، مطرح کرد: این سوال پاسخی مفصل و تکراری دارد و چون بارها در مصاحبه‌ها و نوشته های مختلف به آن پرداخته شده، به همین علت فقط به این حد اکتفا می کنم که بگویم؛ بله قطعا. قسمت بزرگی از انیمیشن ایران خصوصا در سطوح ارشد را دانش آموختگان دانشگاهی تشکیل می دهند و در میان اعضای صنف خانه سینما بالاترین و بیشترین سطح تحصیلات آکادمیک مربوط به صنف انیمیشن است. با تمام این‌ها قطعا نیازمند تاسیس دوره‌هایی با گرایش های تخصصی در مقطع کارشناسی برای تربیت متخصص و هنرمند بدنه این حرفه هستیم.

امیرمحمد دهستانی در پایان گفت: معاونت مستقل انیمیشن، نام پویانمایی در عنوان مرکز، تولید انیمیشن کوتاه به شکل تمام و کمال و خصوصا ردیف بودجه آبرومند و کافی همگی باید در مرکز و برای آن باقی بمانند، چون مرکز فخر انیمیشن هنری ما است.