به گزارش خبرنگار تئاتر صبا، نشست عوامل نمایش «خون مردگی» در مجموعه‌ رسانه‌ای صبا برگزار شد. «خون مردگی» به کارگردانی «مهدی جلینی» و نویسندگی «محسن سنگ‌سفیدی» که با کسب جوایز مختلف اثر برگزیده سی و یکمین جشنواره تئاتر استان خراسان رضوی بوده و در جشنواره‌ی «هم‌آغاز» نیز با استقبال و اقبال داوران رو‌به‌رو شدند، از ۱۱ مردادماه اجراهای خود را در تالار قشقایی مجموعه‌ تئاترشهر آغاز کرد و امروز روز پایانی اجراهای آن در نظر گرفته شده است.

صحبت‌های مهدی جلینی (کارگردان)، محسن سنگ‌سفیدی (نمایشنامه‌نویس)، احسان افچنگی (بازیگر) و مهراوه طالبی (دستیار کارگردان) نمایش «خون مردگی» را در نشست با صبا می‌خوانید.

نمایشی که کارگاهی جلو رفت/ بیان حرف کوچک برای مخاطب معاصر

در ابتدای این نشست «مهدی جلینی» کارگردان نمایش، در خصوص دلیل ژانر گریزی «خون مردگی» مطرح کرد: ما به ژانر فکر نکرده‌ایم و بیشتر خود قصه و خط فکری اصلی نویسنده را اصل قرار دادیم. اعتقادم این است که الان در خیلی از کارهایی که روی صحنه می‌بینیم اصلا چیزی به عنوان ژانر وجود ندارد. با این وصف، «خون مردگی» می‌تواند در ژانر درام اجتماعی بگنجد و ما قصه را شکل دادیم، سعی کردیم کار را اشتراکی را پیش ببریم و بیشتر به آن خروجی مورد نظر نزدیک شویم. برای کارگردانی اثر مطالعات جانبی داشتم و به طور کلی کارگاهی جلو رفتم و از آموخته‌هایی که داشتم، سعی کردم که استفاده کنم.

او گفت: من سعی کرده‌ام برای یک بیننده تئاتر معاصر که با معضلاتی چون موضوعات سیاسی، اقتصادی و… دسته و پنجه نرم می‌کند، حرف کوچکی بزنم. به نظرم کار تئاتر لزوما بیان حرف‌های بزرگ نیست، هرچند می‌تواند در این خصوص هم موفق ظاهر شود. من تلاش کردم حرف کوچکی بزنم و از لحاظ فرمی به سمت نشانه‌گذاری و طراحی صحنه‌ای رفتم که حتما یک دغدغه‌ای پشت قضایا وجود داشته باشد. چه در مورد جامعه‌ای که درباره آن داخل نمایش صحبت می‌شود (که جامعه پزشکان هستند) و چه سایر مسائل. آن اتاق، آن آدم‌ها و آن رنگ سبزی که شما دیدید و آن برخوردی که آدم‌ها در همان موقعیت با همدیگر داشتند و نکاتی که در کار وجود دارد، تمام اتفاق‌ها و ناپایداری‌هایی که به وجود می‌آید، می‌تواند به جامعه و دغدغه‌های امروز گسترش پیدا کند.

جلینی ادامه داد: نمایش من بر اساس علت و معلول پیش می‌رود و هر اتفاق در «خون مردگی» حتما یک دلیلی دارد. باز هم می‌گویم به نظر من نمایش نباید خیلی حرف‌های بزرگ بزند و خیلی راحت و با صراحت گفتم که من تجربی کار کرده‌ام و حداقل سعی کرده‌ام که اگر موقعیتی را شکل داده‌ام، وقتی تماشاچی می‌نشیند، با تمام وجودش همه چیز را لمس کند؛ اصل مطلب و توجه من در کسوت کارگردان روی شرافت و انسانیت است و با این نمایش می‌خواستم نشان دهم که هر انسانی در هر موقعیتی چه رفتاری از خود بروز می‌دهد و در موقعیت‌هایی ممکن است یک انسان به یک انسان دیگری تبدیل شود.

نگاهم به بازیگری کاملا کاربردی است

در ادامه «احسان افچنگی» بازیگر نمایش «خون مردگی» در خصوص شیوه‌ رسیدن به نقش از جنبه‌ فردی گفت: نگاهم به بازیگری کاملا کاربردی است و پیرو متد خاصی نیستم. یعنی سعی می‌کنم که بحران‌ها و چالش‌هایی که در طول پروسه تمرین با آن مواجه می‌شوم، از طرق، مسیرها و متدهای مختلف به راه حل برسم. در مورد تحلیل هم اساساً عقیده‌ای به مسئله‌ای به اسم تحلیل به شکل فلسفی و جامعه‌شناختی‌اش ندارم و معتقدم تحلیل در تئاتر، کنش‌مند است و با پیدا کردن کنش‌ها می‌شود نقش را ساخت.

او ادامه داد: در این نمایش بازیگردانی را هم برعهده داشتم و شیوه کارگردان، بسیار به تئاترهای کارگاهی نزدیک بود بنا بر این، خیلی از چیزها سر تمرین به صورت مفاهمه و بحث و نظر به دست آمد. یعنی خیلی مواقع ما با همدیگر گفتگو می‌کردیم و به تعامل و نقطه‌نظر مشترک می‌رسیدیم. یکی از بازیگرهای خانم‌، ۱۵ روز به اجرا نیامد و ما دست بازیگر جدید را نبستیم و اجازه دادیم او هم کار خودش را بکند و بر اساس میزانسن‌های قدیم جلو نرفتیم.

افچنگی در خصوص تفاوت تجربه‌های پیشین خود با «خون‌مردگی» افزود: تجربه‌های پیشین من به شدت از نوع تئاتر دیکتاتور مآبانه بود که همچنان هم در کشور دنبال می‌شود. تفاوت «خون‌مردگی» با دیگر تجربه‌هایی که داشتم، در همین بود که این فضای بسته و دگماتیسم در شیوه کارگردانی و در تمرین وجود نداشت و تمریناتی بود که همه می‌توانستند در آن صاحب‌نظر باشند و در بحث‌ها مشارکت کنند و به مفاهمه برسند. تئاترهایی که قبلا در آن بودم، خیلی درگیر فرم بودند و حالت رئالیستی بارزی نداشتند و شاید نزدیک‌تر به تئاتر بیومکانیک بودند ولی «خون مردگی» شاید جدی‌ترین تجربه رئالیستی ما در بازیگری بوده و خیلی هم سخت بود.

حرکت بر اساس تکنیک‌ حرکت‌نویسی/ متنی که بر اساس یک ماجرای واقعی نوشته شد

«محسن سنگ‌سفیدی» نمایشنامه‌نویس «خون‌مردگی» هم در این نشست در خصوص شیوه‌ نمایشنامه‌نویسی خود به صبا گفت: در این نمایش باید یک اتفاقی بیفتد و نقطه‌گشایی یا ابهام‌زدایی شود و یا پررنگ‌تر شود و پیوستگی ایجاد شود و به مراحل بعدی کشیده شود.  سبک نوشتاری یا تکنیک نوشتاری این نمایش بر اساس تکنیک حرکت‌نویسی است یعنی اینکه شما اگر تمام صحنه‌ها را از ابتدا با دقت بررسی کنید و ببینید، متوجه می‌شوید که ما ابتدا و انتهایی برای صحنه‌ها جای‌گذاری نکرده‌ایم و در متن و تصویری که داریم، مخاطب را با بیماری که در حالت کماست و در نهایت با بیمارستان و خواهر بیمار و ماجراهای دیگر رو به رو نکرده‌ایم.

او ادامه داد: «خون مردگی» در ابتدا یک خبر بود. یعنی متن این نمایش بر اساس یک اتفاق واقعی نگاشته شد؛ «در دهه ۷۰ میلادی خانمی در حالت کما در یکی از ایالت‌های آمریکا باردار می‌شود و حالا ما آن ماجرا را با یکسری تغییرات همراه کردیم و داستانی برایش خلق کردیم تا به شخصیت اصلی برسیم.

شاخصه مهم گروه تئاتر چهارم

در بخش پایانی نشست «مهراوه طالبی» در خصوص دید عمومی اشتباه جامعه‌ تئاتری در خصوص دستیار کارگردان بیان کرد: در گروه تئاتر چهارم به عنوان دستیار کارگردان کار کردن و حضور داشتن خیلی راحت‌تر از کار کردن با بقیه تیم‌هایی بوده که حداقل من تا به امروز با آنها کار کرده‌ام. به خاطر این که شما عضوی از تیم هستید و برخوردی که با من می‌شود دست کمی از برخورد بازیگران با کارگردان ندارد و در جایگاه کارگردانی و هدایت بازیگرها در  جایی که نیازی به کمک من بود، این اختیارات را به من داده می‌شد. این گروه همیشه حامی و حمایتگر من بوده است و از بودن در این گروه به‌شدت احساس رضایت می‌کنم.

پگاه زارعی-علی حیدری