روناک رنجی، عضو هیات انتخاب و داوری آثار تجربی چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سینما صبا، به آثار رسیده به این بخش جشنواره اشاره و عنوان کرد: جشنواره فیلم کوتاه تهران امسال در بخش تجربی با استقبال خوبی مواجه شد و فیلم‌های زیادی تقاضای شرکت در این بخش را داشتند که این میزان استقبال نویدبخش روزهای خوبی است که به‌لحاظ تعداد آثار شرکت کننده صورت گرفته است.

سینمای تجربی کاملاً شناخته شده نیست

او به تشریح ویژگی‌های سینمای تجربی پرداخت و گفت: این سینما عمدتاً به دلیل مهجور بودن کارکردهایش در ایران کاملاً شناخته شده نیست. در دهه ۶۰ و حتی پیش‌تر از آن ایده‎هایی مطرح می‌شد در این راستا که یک فیلم تجربی چه باید باشد اما با توجه به اینکه در تعریف فیلم تجربی، ما نمی‌توانیم به‌دنبال مفاهیم کاملاً دقیق و ویژگی‌هایی بگردیم که به همه فضای فیلم تجربی تعمیم بدهیم و شکل کلی از تعاریف صورت گیرد بنابراین کار کمی دشوار می‌شود.
این سینماگر عنوان کرد: زمانی که درباره تعریف فیلم تجربی یا آوانگارد سوال می‌شود، باید اولین گام ما این باشد که به مخاطب بگوییم قرار نیست با یک تعریف دقیق مواجه باشد بلکه قرار است مرزها شکسته شود و از مرزها فراتر برویم و مداوم و پیوسته این مرزها به پایه‌هایی غالب‌ در سینمای بدنه تبدیل شود و قواعدی که یک روز آوانگارد و تجربی محسوب می‌شده است در گذر زمان به همین قواعد سینمای تجاری و بدنه‌ امروز تبدیل می‌شود.
رنجی ادامه داد: اگر ما بتوانیم تفاوت قواعد در سینمای جریان اصلی و آن چیزی که سینمای تجربی در پی آن است را به گفت‌وگو بگذاریم، آنگاه می‌توانیم عمده مفاهیم را به کسانی که قصد دارند در این شیوه به فیلمسازی بپردازند منتقل کنیم. اولین و مهمترین دستاوردهای سینمای ایران مربوط به فیلم تجربی بوده است و فیلم «طلوع جدی» ساخته احمد فاروقی در دهه ۴۰ توانسته اولین جوایز را برای یک فیلم تجربی ایرانی به ارمغان ‌آورد.

مرور تاریخ سینمای ایران برای فیلمسازان جوان یک ضرورت است

او مرور تاریخ سینمای ایران برای فیلمسازان جوان را یک ضرورت دانست و تاکید کرد: ما به شدت نیاز داریم که تاریخ سینمای خودمان را مرور و مطالعه کنیم؛ رویکردهایی که اساتیدی همچون محمدرضا اصلانی و منوچهر انور داشتند و برخی از آثار تقوایی، کیمیایی و سینایی بارقه‌هایی از فیلم تجربی را دارند و به‌طور شاخص برخی از این فیلم‌سازان برجسته در برخی از آثارشان تمرکز برای خلق آثار تجربی داشته‌اند که باید آن‌ها را شناخت. در برخی از آثار عباس کیارستمی با توجه به اینکه او یک هنرمند میان رشته‌ای بوده است، در این گستره قرار می‌گیرد.
رنجی درباره جشنواره تهران گفت: جشنواره فیلم کوتاه تهران از این جهت حائز اهمیت است که پایدارترین جشنواره در توجه و برگزاری بخش تجربی در میان رویدادهای سینمایی کشور است. در میان جشنواره‌های داخلی گاهی بخش تجربی وجود داشته است اما به شکل خاص پیش از پیروزی انقلاب در جریان سینمای آزاد ما شاهد آثاری هستیم که انسان را به شگفت می‌آورند و واقعاً در آن‌ها تجربه‌گرایی اتفاق افتاده است. بعد از دوران انقلاب نیز در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ یک خوانش متفاوت از سینمای تجربی توسط سیاست‌گذاران وجود داشت که قصد داشتند سینمای تجربی را سینمایی معرفی کنند که معتقد بر مولفه‌های سینمای هنری اروپایی‌ است اما رفته رفته با تلاش‌هایی که طی این سال‌ها در انجمن سینمای جوان صورت گرفت، تلاش شد تا این تعاریف اصلاح و بازنگری شود. با این بازنگری‌ها، این رویکردها در سیاست‌گذاری با تغییراتی رو به رو شد و انجمن سینمای جوانان ایران اصولا از ابتدای دهه ۸۰ به شکل منسجم بخش تجربی را در جشنواره داشت.

بازی با ساختارها و قواعد در سینمای آزاد و تجربی برای گسترش مرزهای سینمایی

رنجی بازی با ساختارها و قواعد در سینمای آزاد و تجربی را یکی از راه‌های گسترش مرزهای سینمایی دانست و ادامه داد: همان‌طور که می‌دانید یکی از المان‌های سینمای تجربی به پیش‌راندن رسانه و برجسته‌سازی و آشکارسازی مواد و متریال مورد استفاده توسط همان رسانه خاص است. در این زمینه اگر شناخت وجود داشته باشد و آزمایش‌های متعدد، به‌موقع و درست انجام شود، در زمینه سینمای تجاری و صنعتی نیز می‌توانیم از تمام این دستاوردها استفاده کنیم و به بهره برداری برسیم. امروزه با توجه به اینکه بسیاری از بنیان‌گذاران هنرهای رایانه‌ای، الگوریتم‌ها و … فیلمسازان تجربی هستند، و در فضای هوش‌مصنوعی نیز فعالیت می‌کنند و بدون شک در فضای آینده و دنیای پسادیجیتال و هر دوران جدیدی که به واسطه تکنولوژیک رسانه‌ها با آن مواجه شوند، ما چاره‌ای نداریم جز اینکه از تجارب و دستاوردهای فیلمسازان تجربی استفاده کنیم. این می‌تواند یکی از مهمترین زمینه‌های مطالعاتی و فیلمسازی در کار فیلمسازان دنیا باشد. و در ایران انجمن سینمای جوانان ایران بیش از هر نهاد دیگری همت کرده تا این رویه‌ها را تقویت کند.

او درباره آثار رسیده به بخش تجربی جشنواره فیلم کوتاه تهران گفت: فیلم‌های امسال از فیلمسازانی با سنین خیلی پایین بود. نسلی که از کودکی روند پیشرفت اینترنت و تکنولوژی را دیده‌اند. این از آن بابت حائز اهمیت است که انجمن به‌لحاظ بازنگری در شیوه‌های آموزش و شناساندن نحله‌های متفاوت فیلم تجربی اقدام ویژه کرده و اساتید مختلف در این زمینه طی چندسال اخیر فعالیت‌شان را آغاز کرده‌اند و تاثیر عملکردشان را در آثار فیلمسازان انجمن می‌توان دید که امیدواریم این روند در ادامه و در طی سال‌های آینده بهتر و بهتر شود.

چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد.