به گزارش صبا، در گفت‌وگوی خبرنگار هفته‌نامه صداوسیما با کاظم امیراحمدی، مدیرکل حقوقی ساترا، به این مهم اشاره شده که رویکردها در اداره‌کل ساترا به برقراری تعامل منتج می‌شود تا با ایجاد مفاهمه میان نهاد تنظیمگر و رسانه، از بروز تخلفات، طی فرایندهای حقوقی و قضایی جلوگیری شود. علاوه‌بر آن، اداره‌کل حقوقی ساترا براساس مسئولیت ذاتی‌اش، رسیدگی به پرونده‌های حقوقی و قضایی را نیز بر عهده دارد.

خواننده توضیحات مدیرکل حقوقی ساترا درباره امور محوله و روند انجام مأموریت‌های اداره‌کل تحت‌مدیریت او باشید.

کاظم امیراحمدی، مدیرکل حقوقی ساترا، ابتدا وظایف و مأموریت‌های اداره‌کل حقوقی ساترا را شرح داد و اظهار کرد: عمده وظایفی که برای اداره‌کل حقوقی در نظر گرفته شده، شامل امور دعاوی، مشاوره و معاضدت حقوقی، حل اختلاف و میانجی‌گری، رسیدگی به تخلفات رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر و تعاملات درون‌سازمانی و برون‌سازمانی است که در همین زمینه، اقداماتی همچون راه‌اندازی شعبه تخصصی شورای حل اختلاف ویژه رسیدگی در حوزه صوت‌وتصویر فراگیر در فضای مجازی، ایجاد شورای حقوقی ساترا و تشکیل شورای داوری و میانجی‌گری انجام شده است. وقتی پرسیدیم باتوجه‌به اینکه مطابق یکی از دستورهای مقام معظم رهبری، نظارت بر عرصه صوت‌وتصویر فراگیر در فضای مجازی برعهده سازمان صداوسیماست، پیگیری‌های قضایی اداره‌کل حقوقی ساترا دراین‌خصوص شامل چه مواردی می‌شود، وی این‌گونه پاسخ داد: یکی از مهم‌ترین وظایف اداره‌کل حقوقی ورود به بحث دعاوی است. هرچیزی که نظم عمومی حوزه صوت‌وتصویر فراگیر را تحت‌الشعاع قرار دهد و این نظم را بر هم بزند، منجر به پیگیری قضایی ساترا می‌شود.

مدیرکل حقوقی ساترا افزود: آنچه موجب برخورد جدی حقوقی و پیگیری قضایی مصرانه ساترا می‌شود، چند تخلف و جرم نابخشودنی است، ازجمله انتشار محتوای ناسالم که به امنیت روانی خانواده‌ها و جوانان آسیب می‌زند و دیگری فعالیت بدون مجوز در حوزه صوت‌وتصویر فراگیر در فضای مجازی که بسیار خطیر و درخور ‌تأمل است؛ چراکه عدم فعالیت در چارچوب قواعد تنظیمگرانه این حوزه، موجب هرج‌ومرج و سوءاستفاده سودجویانی می‌شود که با ناپاک کردن این صنعت به‌دنبال منفعت خودشان‌اند.

 تلاش برای بازدارندگی مقابل تولید و توزیع محتوای ناسالم

امیراحمدی در ادامه به موضوع سالم‌سازی محتوا و تأکید اداره‌کل حقوقی بر این امر اشاره کرد و گفت: از مهم‌ترین مسائل مربوط، محتوای ناسالم است. ما برای سالم‌سازی محتوا اهمیت خاصی قائلیم و یکی از وظایف ساترا، صیانت از آرامش روانی کاربران در فضای مجازی است. به همین دلیل، هرگونه محتوای مبتذل یا مستهجنی درصورت مشاهده، به اداره‌کل حقوقی ارجاع می‌شود. وی با بیان اینکه با رشد چشمگیر پیگیری‌های قضایی در دوره جدید اداره‌کل حقوقی روبه‌روییم، اظهار کرد: در سال‌های شروع‌به‌کار ساترا از ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ تنها ۱۸ پرونده قضایی تشکیل شده بود؛ ولی در سال ۱۴۰۲ و چند ماه ابتدایی سال ۱۴۰۳ این پیگیری‌ها به ۴۰ مورد رسید که نشان از جدیت ساترا در برقراری نظم عمومی در حوزه صوت‌وتصویر فراگیر دارد. مدیرکل حقوقی ساترا ادامه داد: اقدام فوری اداره‌کل حقوقی این است که بنابر مفاد قانونی و توافقی که معاونت تدوین مقررات و اداره‌کل حقوقی با دادسراهای مرتبط، ازجمله فرهنگ و رسانه و جرائم امنیت اخلاقی و دادسرای جرائم رایانه‌ای داشته، مواردی که شامل محتوای مبتذل باشد، فوراً رسیدگی می‌شود. امیراحمدی در ادامه گفت: از نهادهای دیگری که اداره‌کل حقوقی برای جلوگیری از انتشار محتواهای مبتذل و مستهجن با آن‌ها در ارتباط است، دبیرخانه کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، پلیس فتا یا پلیس نظارت بر اماکن فراجا را باید نام برد که همکاری‌ خوبی با ما دارند و این همکاری منجر به بازدارندگی از جرائم این‌چنینی و موجب اصلاح روش رسانه‌های متخلف شده است.

 رویکرد ساترا هدایتگرانه است

وی با تأکید بر اینکه نگاه ساترا بیشتر از آنکه نگاه تنبیهی به رسانه‌ها باشد، هدایتگرانه بوده، اظهار کرد: حتی زمانی که کمیته‌های رسیدگی به تخلفات برمبنای آیین‌نامه آن شکل نگرفته بود، در موارد بسیاری، از رسانه‌هایی که سهواً محتواهایی مخالف قوانین و مقررات را نشر داده بودند، دعوت و با آن‌ها مذاکره و عواقب کارشان گوشزد می‌شد. ماحصل این اقدامات پالایش محتوای مضر بوده است. مدیرکل حقوقی ساترا افزود: بسیاری از این رسانه‌ها با امضای تعهدنامه، اصلاح روند را در دستورکارشان قرار دادند. البته در بخش‌هایی برخورد قضایی انجام شده و در مواردی نیز ساترا در قبال رسانه‌هایی که درست عمل نکرده و محتواهای ناسالمی تولید کرده‌ بودند، پیگیری حقوقی کرد که نمونه بارز و خبرساز آن، رسانه «بلبل جان» بود که منجر به محکومیت این رسانه در دستگاه قضایی شد.

امیراحمدی با اشاره به اینکه درزمینه امور دعاوی، دومین مبحث، انتشار محتوا و فعالیت بدون مجوز است، توضیح داد: ساترا به‌طورکلی سه نوع مجوز صادر می‌کند؛ مجوز «فعالیت رسانه»، مجوز «تولید محتوا» و مجوز «انتشار محتوا». اگر یک رسانه صوت‌وتصویر فراگیر قصد آغاز فعالیت داشته باشد، باید حتماً از ساترا مجوز «فعالیت رسانه» بگیرد. سازوکارهای این مجوز در درگاه ملی مشخص شده و سازمان صداوسیما از پیشگامان و اولین نهادهایی است که فرایند اخذ مجوزهایش را در درگاه مجوزها قرار داده است. ارائه مجوز به رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر در فضای مجازی دارای سازوکار ساده‌ای است و مجوز به‌طور رایگان به صاحبان رسانه واگذار می‌شود.

وی تأکید کرد: سطح‌بندی مجوزها انجام و سطوح فعالیت به‌گونه‌ای طراحی شده است که همه رسانه‌ها بتوانند مجوز فعالیت دریافت کنند. دراین‌بین، درخصوص رسانه‌هایی که بدون مجوز فعالیت کنند نیز اصل حسن‌نیت را در نظر می‌گیریم و بنا را بر آن می‌گذاریم که این‌ها از الزام دریافت مجوز اطلاعی نداشته‌اند.

مدیرکل حقوقی ساترا عواقب عدم دریافت مجوز را توضیح داد و گفت: در مرحله نخست، اظهارنامه‌ای برای رسانه‌ها ارسال می‌کنیم تا مراحل گرفتن مجوز را طی کنند و اگر اقدام نکنند و مجوز نگیرند، از اهرم حقوقی‌ با کمک دستگاه قضایی، دادسراها و ضابطان در نیروی انتظامی استفاده می‌کنیم. به‌طور مثال، یکی از مراجع قضایی که به‌موجب حکم قانون با ساترا همکاری می‌کند، کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه یا پلیس نظارت بر اماکن فراجاست که قدرت برخورد قانونی با رسانه‌های بدون مجوز و مختل‌کننده نظم عمومی حوزه صوت‌وتصویر فراگیر را دارند.

 پرچالش‌ترین دعاوی ساترا

امیراحمدی در ادامه به مشکلات حوزه دعاوی پرداخت و تصریح کرد: دو دسته دیگر مجوزها مجوز «تولید محتوا» و مجوز «انتشار محتوا» ست. یکی از پرچالش‌ترین دعاوی ما موضوع همین دو مجوز است. اگر اشخاصی محتواهایی تولید ‌کنند که از مسیر شورای تولید و انتشار ساترا نگذشته باشد، با پیگیری حقوقی این اداره‌کل روبه‌رو می‌شوند. وی افزود: ما دو شورای تولید و انتشار در ساترا داریم که با افراد خبره و نخبه‌ای که در آن‌ها حضور دارند، فرایند ارائه مجوز را پی می‌گیرند. همچنین رسانه‌ها ملزم به اجرای اصلاحات تذکرداده‌شده در کاربرگ بازبینی شورای انتشار ساترا هستند که اگر این فرایندها طی نشود یا نقص داشته باشد و اصلاحات انجام نشود، اداره‌کل حقوقی برای تقویت تنظیم‌گری محتوایی ساترا ورود می‌کند.

مدیرکل حقوقی ساترا اضافه کرد: درواقع ما نظارت می‌کنیم تا محتوای سالم را به دست مخاطبان برسانیم و این مهم یکی از درخواست‌هایی است که مخاطبان صوت‌وتصویر فراگیر از ما دارند. امیراحمدی در پاسخ به پرسشی مبنی‌بر اینکه اگر کاربری به ضعیف بودن یا پخش نشدن اثری در موعد مقرر شکایت و اعتراضی داشته باشد، اقدام اداره‌کل حقوقی ساترا چیست، عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین حقوقی که در آیین‌نامه ساترا به آن پرداخته شده است، حقوق کاربران است. اگر تخلفی صورت بگیرد که موجب نقض حقوق کاربران در رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر باشد، کمیته رسیدگی به شکایات و تخلفات رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر در فضای مجازی ذیل معاونت تدوین مقررات و امور حقوقی ورود می‌کند؛ از شکایت‌های مردمی در سامانه ساپرا گرفته تا رسیدگی‌ واحدهای درون‌سازمانی و برون‌سازمانی که در کدام سکو یا پلتفرم تخلف شده و این تخلف با کدام‌ آیین‌نامه و بند و ماده‌ای مطابقت دارد. همه این‌ها لحاظ و پس‌از اعلام تخلف، به آن‌ها رسیدگی و در کمیته مربوطه پیگیری  می‌شود.

وی با بیان اینکه اگر مردم با تخلفی در فضای مجازی روبه‌رو شدند، می‌توانند به سامانه پایش مردمی ساترا (ساپرا) مراجعه و تخلفات را برای پیگیری به ساترا گزارش کنند، گفت: بررسی تخلفات اعلامی ازسوی ساپرا که گزارش‌های مردمی را در بر می‌گیرد، درصورت احراز تخلف، منجر به اخطار، احضار متخلف و برگزاری جلسه رسیدگی به تخلفات و تنبیه متخلف می‌‌شود. مدیرکل حقوقی ساترا ادامه داد: اگر حقوق کاربران نقض شده یا اخلالی در اجرای مقررات رخ داده باشد، کمیته رسیدگی به تخلفات اعلام نظر می‌کند و رأی صادر می‌شود که رسانه‌ها ملزم‌اند تا احقاق حقوق کاربران و اجرای مقررات، آن رأی را اجرا کنند.

امیراحمدی با بیان اینکه در این زمینه، ۱۳ نوع تنبیه هم در نظر گرفته شده، گفت: در وهله اول، تذکر شفاهی و کتبی و مرحله آخر، لغو مجوز است که بسته به نوع و تکرار تخلف و تعدد آن، اعضای کمیته درباره‌شان تصمیم‌گیری می‌کنند. تمام سعی ما بر این است که دو ارزش حفظ شود: اول، نظم عمومی حاکم بر زیست‌بوم رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر و دوم، حفظ حقوق کاربران ‌که برای ما اهمیت بالایی دارد.

وی تأکید کرد که اداره‌کل حقوقی در برگزاری جلسات رسیدگی به تخلفات، نظارت پسینی و هدایتگرانه دارد. دید ساترا از برگزاری این جلسات صرفاً نگاه تنبیهی برای رسانه‌ها نیست، بلکه با این روش به‌دنبال اصلاح فرایندهای رسانه‌هاست. به همین خاطر، بسیاری از جلسات برگزارشده درباره تخلفات رسانه‌ها، با تفهیم تخلفات، منجر به اصلاح روش رسانه متخلف و تعهد به عدم تکرار تخلف با هوشمندسازی اقدامات رسانه شده است.

 تعامل هنرمندان با ساترا

مدیرکل حقوقی ساترا درباره تعامل این واحد با هنرمندان و عوامل آثار تولیدشده در عرصه نمایش‌خانگی و صوت‌وتصویر فراگیر، شرح داد: ارائه مشاوره‌های تخصصی حقوقی به فعالان صوت‌وتصویر فراگیر را در برنامه داریم که باعث شده از مشکلات حقوقی مابین این فعالان کاسته شود. در همین زمینه، جلساتی به‌منظور حل اختلاف و میانجی‌گری بین هنرمندان، برنامه‌سازان و رسانه‌های فعال برگزار شده که در مواردی صلح و سازش را در پی داشته است.

امیراحمدی با اشاره به عملکرد معاضدتی اداره‌کل حقوقی در مشاوره‌ حقوقی برای فعالان صنعت صوت‌وتصویر فراگیر، تأکید کرد: یکی از کارهایی که اداره‌کل حقوقی انجام می‌دهد، ارائه مشاوره حقوقی است که از سرمایه‌گذاران، رسانه‌ها، تولیدکنندگان و هنرمندانی که در این تولیدات نقش‌آفرینی دارند، همچون بازیگران و متصدیان ساخت یک سریال تا خود کارگردان و تهیه‌کننده، بسیاری مواقع به مشکلات حقوقی برمی‌‌خورند که نیازمند مشورت‌اند.

وی افزود: در موارد بسیار زیادی این دوستان مشکلاتشان را با ساترا در میان گذاشته‌اند. برای نمونه، به‌طور حضوری یا کتبی مشکلات حقوقی‌شان را به اداره‌کل حقوقی ساترا اعلام می‌کنند و از ما می‌خواهند به آن‌ها رسیدگی کنیم. بیشتر این موارد یا در امور قراردادهاست یا در حوزه مالکیت فکری. کاری که همکارانم  انجام می‌دهند، ارائه مشاوره و ارتقای آگاهی‌ فعالان این عرصه به‌لحاظ حقوقی است و رعایت موارد حقوقی لازم در عرصه صوت‌وتصویر فراگیر را به آن‌ها توصیه می‌کنند.

مدیرکل حقوقی ساترا با بیان اینکه موارد زیادی نیز مربوط به قراردادهایی بوده است که بازیگران صوت‌وتصویر فراگیر را درگیر مشکلاتی کرده است، یادآور شد: اصلاح در قرارداد و نکاتی که باید رعایت شود، یکی از برنامه‌های پیش روی اداره‌کل حقوقی ساترا در همکاری با انجمن‌های صنفی است؛ لذا اعلام آمادگی می‌کنیم درزمینه آشنایی با امور قراردادها و حقوق‌ مالکیت فکری به آنان کمک کنیم.