دنیای امروز عصر سینما و تلویزیون است. هالیوود هر ساله با هزینه‌های کلان فیلم‌های تاریخی ساخته و شبکه‌های تلویزیونی نظیر «نت‌فلیکس» و «هیستوری» هر ساله با الهام از داستان‌ها و وقایع تاریخی، سریال‌های متعددی را تولید کرده و به مخاطبان عرضه می‌کنند. بر کسی پوشیده نیست که آشنایی مردم با وقایع تاریخی و روشن شدن ارتباط این وقایع با آثار گذشتگان، می‌تواند موجب افزایش حساسیت و علاقه مردم به میراث فرهنگی شود و زمینه را برای حفاظت موثرتر از آثار تاریخی فراهم کند.  از سوی دیگر آشنایی عموم مردم با تاریخ می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری جریان گردشگری شود و مردم را به بازدید بیشتر از کاخ‌ها، آثار و محوطه‌هایی که با وقایع تاریخی ارتباطی تنگاتنگ داشته‌اند، تحریک کند. در طول سال‌های گذشته تعداد محدودی سریال‌های تاریخی و آثار سینمایی با مضمون گذشته و تاریخ ایران ساخته شده که از قضا اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها با اقبال مردمی مواجه شده‌اند. با این همه به نظر می‌رسد تعداد آثار سینمایی، تلویزیونی و نمایشی کشور که به معرفی آثار و وقایع تاریخی می‌پردازند، به لحاظ کمی و کیفی بسیار محدود است. در چنین شرایطی برگزاری مسابقات و جشنواره‌هایی نظیر جشنواره تولیدات چندرسانه‌ای میراث فرهنگی، می تواند راهگشا باشد و زمینه را برای معرفی هر چه بهتر و بیشتر آثار و وقایع تاریخی فراهم کند و در نهایت زمینه‌ساز حفاظت موثرتر از میراث فرهنگی و شناساندن جاذبه‌های تاریخی تمدن ایران در داخل و خارج از کشور شود.

* اثرات مثبت تولیدات چندرسانه‌ای بر حوزه میراث فرهنگی

سیامک صحافی، رئیس انجمن تاریخ و میراث ایرانیان، در خصوص اثرات مثبت افزایش تولیدات چندرسانه‌ای بر حوزه میراث فرهنگی، به خبرنگار صبا گفت:  وقتی یک فیلم سینمایی، سریال، انیمیشن و یا تئاتر خوب با بازنمایی وقایع تاریخی تولید و در جامعه پخش شود و مخاطبان زیادی جذب شوند، آن وقایع تاریخی و تولیدات هنری در یاد می‌مانند. نمونه این مسئله را می‌توان در سریال‌های هزاردستان، ابوعلی سینا و حتی برخی سریال‌های تاریخی خارجی دید. در نظر داشته باشید که حتی کارتون‌هایی با مضامین تاریخی که در گذشته تولید می‌شد مثل کارتون سندباد در ذهن نسل‌های قبل باقی مانده است. بنابراین تاثیرگذاری تولیدات چند رسانه‌ای در حوزه میراث فرهنگی امری غیر قابل انکار است.

وی ادامه داد: معتقدم که به کمک تولیدات چند رسانه‌ای و فرهنگی در حوزه میراث فرهنگی می‌توان میراث ملموس و ناملموس کشور را به مردم شناساند و حتی زمینه را برای افزایش فروش صنایع دستی و رونق گردشگری فراهم آورد. همچنین این امکان وجود دارد که در قالب تولیدات تلویزیونی و سینمایی محوطه های تاریخی و باستانی کشور را به مردم معرفی کرد و زمینه را برای شناساندن جاذبه‌های تاریخی و گسترش چشم اندازهای صنعت گردشگری فراهم کرد.

*لزوم استفاده از ظرفیت میراث ناملموس

رئیس انجمن تاریخ و میراث ایرانیان یادآور شد: با وجود این که ایران در برابر کشورهایی مانند چین، روسیه و آمریکا به لحاظ وسعت کوچک‌تر است، اما می‌توان ادعا کرد که بیشترین تعداد میراث فرهنگی ناملموس در دنیا متعلق به ایران است و این می‌تواند یک سرمایه عظیم فرهنگی برای کشور باشد که می‌توانیم از آن استفاده کنیم. به نظرم برگزاری جشنواره‌هایی نظیر جشنواره چندرسانه‌ای میراث فرهنگی و تولیدات تئاتر و سینما می‌تواند در مسیر شناساندن سرمایه‌های حوزه میراث فرهنگی مفید واقع شود. با تولیدات فرهنگی می‌توانیم به قشرهای کودک، نوجوان و جوان میراث فرهنگی کشور را بشناسانیم و آن‌ها را با ظرفیت‌های گردشگری و صنایع دستی ایران بیشتر آشنا کنیم.  همچنین از این طریق می‌توان نوجوانان را با محوطه‌های تاریخی و آثار موزه‌ای کشور آشنا کرد.

وی افزود: امروز شاهد آن هستیم که در پلتفرمی مانند اینستاگرام ده‌ها هزار نفر به تماشای ویدیوهای تهیه شده از آثار تاریخی کشور می‌نشینند و این گواه این است که ساخت فیلم و ویدیو در مسیر معرفی میراث فرهنگی کشور اثرگذار است. به نظرم تولیدات شبکه‌های اجتماعی و نیز آثار سینمایی و تئاتر می‌تواند در مسیر شناساندن میراث فرهنگی به مردم بسیار اثرگذار باشد. به هر حال در قالب جشنواره چند رسانه‌ای این امکان وجود دارد که از صنعت سینما و تئاتر استفاده کرده و مردم را متوجه کنیم که به چه علت باید از یک اثر تاریخی محافظت کنند و یا چرا باید در کشور برای حفظ و معرفی میراث ملموس و ناملموس خود برنامه داشته باشیم و برای آن هزینه کنیم. درواقع مردم متوجه می‌شوند که حفظ و معرفی این آثار فرهنگی و تاریخی چه دستاوردها و ظرفیت‌هایی برای نسل کنونی و نسل‌های آینده در پی خواهد داشت.

*امکان ارایه آموزش از طریق تولیدات سینمایی

رئیس انجمن تاریخ و میراث ایرانیان در ادامه به امکان ارایه آموزش‌های میراثی از طریق تولیدات سینمایی اشاره داشت و گفت: باید مدنظر داشت به سبب جایگاهی که تولیدات سینمایی در داخل کشور دارند شرایط به گونه‌ای است که حتی اگر مردم به تماشای تئاتر نروند اما حتما فیلم‌های سینمایی را حداقل در خانه تماشا می‌کنند. بنابراین می‌توان از تولیدات سینمایی برای ارائه آموزش‌های موثر در عرصه میراث فرهنگی به مردم استفاده کرد و آموزش داد که به چه دلیل آثار تاریخی باید حفظ شود و این آثار چه دستاوردهایی و ظرفیت‌هایی برای کشور ایجاد می‌کنند.

صحافی در ادامه یادآور شد: در شرایط کنونی شاید دولت آن‌قدر بودجه و امکانات نداشته باشد که بتواند برای تمام محوطه‌های تاریخی متعدد کشور نگهبان ۲۴ ساعته بگذارد، اما در صورت ارائه آموزش‌های میراث فرهنگی به کمک سینما و تئاتر می‌توان زمینه را برای تبدیل هر ایرانی به یک میراث‌بان فراهم کرد تا مردم خود از میراث تاریخی‌شان محافظت کنند.

وی در پایان خاطر نشان کرد: «به نظرم حتی این امکان وجود دارد که از سینما و تئاتر برای جلوگیری از وارد آمدن آسیب به محوطه‌ها استفاده کنیم و مانع گسترش پدیده‌هایی مانند یادگارنویسی روی آثار تاریخی و وندالیسم فرهنگی شویم. »

نادر نینوایی