معصومه دهقان/صبا؛ صابر ابر، پانته‌آ پناهی‌ها، حسین محجوب، کامیاب گرانمایه، مهشید خدادی، محمد صدیقی‌مهر، صادق سهرابی، نکیسا نوری، سجاد رضایی، محمدعلی حسینعلی‌پور، مصطفی اکبری، نرگس باغکی، حسن نصرتی و حسین نصرتی گروه بازیگران این فیلم هستند و داستان آن حکایت تکه‌ای از فیلم تمرین بازیگری یک دختر جوان علاقه‌مند به بازیگری در نقش یک روسپی خیابانی است که به طور ناخواسته پخش شده و هیچ‌کس باور نمی‌کند که این فیلم تنها یک تمرین بازیگری بوده است

در گفت‌وگوی اختصاصی با عوامل فیلم، از چالش‌های تولید، انتخاب بازیگران، و تاثیر این فیلم در جشنواره‌های مختلف صحبت کرده‌ایم. از انتخاب بازیگران تا داستان واقعی پشت فیلمنامه، این فیلم تجربه‌ای منحصر به فرد از همکاری با کارگردان اولی و بازتاب‌های فرهنگی آن را به نمایش می‌گذارد.

علی لدنی، تهیه‌کننده:

«ماریا»، روایتی از تقابل سنت و مدرنیته

علی لدنی، تهیه‌کننده فیلم سینمایی «ماریا» از چالش‌های همکاری با یک کارگردان اولی، روند انتخاب بازیگران، سختی‌های دریافت مجوز و موفقیت‌های بین‌المللی این فیلم می‌گوید. او معتقد است که حمایت از فیلمسازان جوان، به‌ویژه آن‌هایی که حرف تازه‌ای برای گفتن دارند، ضرورتی انکارناپذیر در سینمای امروز است. از آثار قبلی او می‌توان به تهیه‌کنندگی فیلم‌های «بشارت به یک شهروند هزاره سوم»، «برف روی شیروانی داغ»، «ساز و سن»، «در مه بخوان» و.. اشاره کرد.

چرا تهیه‌کنندگی فیلم «ماریا» را پذیرفتید؟
این فیلم توسط آقای اصغری، کارگردان اولی ساخته شده است و از آنجایی که با اصغری آشنایی قبلی داشتم و با او همشهری هستیم، تصمیمم بر این بود که او را حمایت کنم. به همین خاطر ایشان چندین فیلمنامه داشتند که به ما ارائه دادند و بعد از بررسی‌ها، با توجه به اینکه فیلمنامه «ماریا» از یک داستان اجتماعی و فرهنگی برخوردار است، حرف جدیدی دارد و مناسب جامعه است، در نهایت این فیلمنامه انتخاب شد.

کار کردن با یک کارگردان اولی سخت نبود؟
پروسه دریافت مجوز از ارشاد برای یک کارگردان اولی بسیار سخت‌تر از هرچیز دیگر بود و زمان طولانی صرف شد تا ایشان بتواند کارگردانی فیلم سینمایی «ماریا» را انجام دهد. اصغری در سوابق خود، فیلم‌های کوتاه متعددی ساخته بود، به همین خاطر با مشاهده و بررسی آن‌ها متوجه شدم که ایشان توانایی ساخت یک اثر بلند را دارد. بنابراین راغب شدم با او همکاری کنم.

از نتیجه کار راضی بودید؟
بله. از نظر من فیلم «ماریا» یک اثر متفاوت و ارزشمند اجتماعی است، آگاهی‌دهنده است، راهکار ارائه می‌دهد و به خوبی تقابل سنت و مدرنیته را به تصویر می‌کشد. بنابراین می‌توان به فیلم اعتماد کرد و آن را در جشنواره‌ها و رویدادهای مختلف ارائه داد. ناگفته نماند که این فیلم در یکی از جشنواره‌های بین‌المللی ژاپن به عنوان بهترین فیلم شناخته و از آن تقدیر شد. از طرفی، کست و عوامل خوبی نیز برای ساخت این فیلم انتخاب شدند که تأثیر زیادی در موفقیت آن داشتند و کارگردان به خوبی توانست آن را مدیریت کند.

بازیگران مدنظر کارگردان را انتخاب کردید؟
بسیار تلاش کردیم که همین‌طور باشد و همه چیز طبق پیش‌بینی کارگردان پیش برود. البته که یکی از موضوعاتی که همواره در آثارم به آن توجه می‌کنم، تطبیق امور با خواسته‌های کارگردان است تا همه چیز در نهایت طبق نظرات کارگردان پیش برود. در این فیلم نیز با هم‌فکری و تبادل نظر، بهترین انتخاب‌ها را انجام دادیم.

از جذابیت‌های ساخت این فیلم بگویید.
اتفاق ویژه در این فیلم مضمون فیلمنامه و دو بازیگر جوان کار است که حتی در جشنواره ژاپن، مورد تقدیر امیر نادری نیز قرار گرفتند.

در فیلم «ماریا» از جلوه‌های ویژه بصری و میدانی استفاده شده؟
در این فیلم با استفاده از تکنیک‌ها سعی شده که همه چیز رئال و طبیعی باشد.

چشم‌اندازتان برای اکران عمومی چه زمانی است؟
این روزها سلیقه مردم تغییر کرده، به‌گونه‌ای که اکران فیلم‌های کمدی افزایش یافته و این موضوع باعث شده که هویت‌مان به فراموشی سپرده شود. به همین خاطر معتقدم که ذائقه مردم باید تغییر کند تا به فیلم‌های اجتماعی بها داده شود. امیدوارم که سال آینده سال خوبی باشد و استقبال مخاطبان از فیلم‌های اجتماعی رو به بالا باشد تا بتوانیم اکران عمومی فیلم را رقم بزنیم.

بازخورد فیلم «ماریا» را در جشنواره فجر چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
با توجه به اینکه این فیلم در جشنواره‌های بین‌المللی موفق به دریافت جایزه شده، معتقدم که در ایران نیز باید برخوردار از یک جایگاه و منزلت باشد.

در تجربه‌های بعدی‌تان مجدد از کارگردان اولی‌ها حمایت خواهید کرد؟
بله، قطعاً. نه تنها از فیلم‌های سینمایی کارگردان اولی‌ها، بلکه از فیلم‌های کوتاه فیلمسازان جوان که فیلمنامه خوبی داشته باشند و شرایط فراهم باشد، حتماً حمایت خواهیم کرد.

صحبت پایانی
امیدوارم که اتفاقات خوبی برای فیلم سینمایی «ماریا» بیفتد. از طرفی بهتر است که به فیلم‌هایی که با سرمایه خصوصی ساخته شده، نگاه دیگری شود و شرایط طوری فراهم شود که این فیلمسازان بتوانند مجدد فیلم‌های دیگرشان را بسازند. لذا معتقدم که در شورای داوری، فیلم‌هایی که با سرمایه شخصی ساخته می‌شوند، باید نسبت به فیلم‌ها با سرمایه‌های دولتی متفاوت دیده شوند. همچنین لازم است که تنها به سرمایه توجه نکنند، بلکه باید به فکر، ایده و محتوای فیلم توجه شود و بدانند که این فیلم در چه شرایطی ساخته شده است.

مهدی اصغری ازغدی، کارگردان:

 روایتی واقعی الهام‌بخش «ماریا» شد

مهدی اصغری ازغدی، متولد ۱۳۷۴ و فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه هنر تهران است. او در دوران کارشناسی به عنوان دانشجوی برتر شناخته شد که این امر باعث شد بدون کنکور در مقطع کارشناسی ارشد همین دانشگاه پذیرفته شود. اصغری تاکنون چندین فیلم کوتاه ساخته و همچنین در مؤسسه سینمایی پلک که به همراه یکی از هم‌دانشگاهی‌هایش که تدوینگر و مجری طرح فیلم«ماریا» است، تأسیس کرده و مشغول آموزش سینما به هنرجویان است.

چرا تصمیم به ساخت این فیلم گرفتید؟

در ابتدا قرار بود فیلمنامه‌ای دیگر را بسازم که مجوز آن را نیز گرفته بودیم، اما با تغییر دولت، سیاست‌های شورای پروانه ساخت نیز تغییر کرد و مجدداً باید برای دریافت مجوز اقدام می‌کردیم. در این میان، فیلمنامه‌ای قدیمی داشتم که ایده آن را سال‌ها پیش نوشته بودم. لذا تصمیم گرفتم همان ایده قدیمی را تبدیل به فیلمنامه «ماریا» کنم و در نهایت آن را بسازم.

ایده نگارش فیلمنامه «ماریا» از کجا سرچشمه گرفت؟

یکی از دوستان قدیمی‌ام چندی پیش فیلم کوتاهی ساخته بود. در این فیلم کوتاه، کاراکتری با نقش یک روسپی وجود داشت که این نقش را دختری کُرد ایفا کرد. با توجه به اینکه خانواده این دختر بسیار سنتی و حساس بودند، او تصمیم گرفت بازی خود در این فیلم را از خانواده‌اش پنهان نگه دارد. کارگردان فیلم نیز به او گفته بود که این اثر فقط برای جشنواره‌های خارجی ارسال می‌شود و بنابراین، کسی در داخل کشور آن را نخواهد دید. اما حدود یک تا دو سال پس از ساخت، عوامل فیلم بخشی از آن را در آپارات منتشر کردند. به‌طور اتفاقی، یکی از اعضای خانواده آن دختر این صحنه را دیدند و دختر متوجه شد که خانواده‌اش قصد کشتن او را دارند. در نهایت، این دختر به ‌صورت مخفیانه از ایران فرار کرد. پس از فرار، او به دوست کارگردانم در واتساپ پیامی فرستاد و گفت که فرار کند، چرا که خانواده‌اش احساس می‌کردند آبرویشان خدشه‌دار شده و به دنبال تمامی عوامل فیلم بودند تا بفهمند چه کسی دخترشان را روسپی کرده است. این داستان برایم بسیار جالب بود، زیرا نشان می‌داد که سینما می‌تواند هویت یک فرد را در ذهن دیگران تغییر دهد. درحالی‌که این دختر کاملاً سالم و پاک بود، نقش او در فیلم باعث شد دیگران تصور دیگری از او داشته باشند و خانواده‌اش این مسئله را نپذیرند.

آیا تمام داستان فیلم «ماریا» از واقعیت الهام گرفته است؟

خیر. می‌توانم بگویم که این داستان ذهنم را آماده کرد تا ایده «ماریا» را بنویسم. ایده این فیلمنامه از واقعیت الهام گرفته شده، اما فیلم «ماریا» بسیار متفاوت‌تر از آن چیزی است که تعریف کردم.

از روند شورای پروانه ساخت بگویید. مشکلی نداشتید؟

احساس می‌کنم هر فیلمنامه‌ای که به شورای پروانه ساخت ارسال شود، بسته به افراد مختلفی که در آن شورا فعالیت می‌کنند و دیدگاه‌های متفاوتی که دارند، با بازخوردهای متنوعی روبه‌رو می‌شود. بنابراین، طبیعی است که اعضای شورا نکاتی را درباره فیلمنامه گوشزد کنند. اما در برخی موارد، به دلیل طولانی شدن فرایند بررسی، روند طبیعی کار مختل می‌شود. لذا معتقدم که بهتر است به فیلمسازان و تهیه‌کنندگان با سابقه اعتماد شود.

چگونه به ترکیب پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر برای نقش‌آفرینی رسیدید؟

روند انتخاب بازیگران بسیار پیچیده بود، چرا که این فیلم با بودجه بسیار کمی ساخته شد. در واقع، هزینه تولید این فیلم تقریباً یک‌دهم هزینه ساخت فیلم‌های سینمایی حال حاضر ایران است. از همان ابتدا، مشتاق بودم با پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر همکاری کنم، زیرا هنگام نگارش فیلمنامه، تنها آن‌ها را برای این نقش‌ها در ذهن داشتم. صابر ابر را به دلیل بازی درخشانش در فیلم اینجا بدون من و پانته‌آ پناهی‌ها را به خاطر صدای گیرا  دوست داشتم. از آنجایی که فیلم ماریا اثری عجیب و چندژانری است، احساس می‌کردم تنها این دو بازیگر می‌توانند به‌خوبی در آن ایفای نقش کنند. جای دارد بگویم که پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر لطف و بزرگواری کردند که در این پروژه حضور داشتند، چرا که با هزینه بسیار ناچیزی در آن هنرنمایی کردند.

بازیگران دیگر چگونه به پروژه اضافه شدند؟

در این فیلم، از دو بازیگر جوان و چهره‌های جدید نیز استفاده شده که اولین تجربه حرفه‌ای آن‌ها محسوب می‌شود. بازیگر مرد، کامیاب گرانمایه، یکی از هنرجویان کلاس من بود که پس از گرفتن تست‌های متعدد انتخاب شد. وی جسارت بازی مقابل کنار بازیگران چهره و دوربین را داشت. بازیگر دختر، مهشید خدادی، را نیز یک هفته قبل از فیلمبرداری از کلاس‌های بازیگری پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر انتخاب کردیم. او نیز بازی قابل قبولی ارائه داد.

آیا در هدایت بازیگران چهره، استرس داشتید؟

راستش، پانته‌آ پناهی‌ها و صابر ابر آن‌قدر خوش ‌انرژی و خوش ‌برخورد بودند که اصلاً استرس و تنشی نداشتم. حضورشان برایم سراسر آرامش بود. در فرایند هدایت بازیگری نیز چالشی نداشتیم، بلکه حتی بخشی از فیلمنامه را با مشورت یکدیگر تغییر دادیم، چرا که ایده‌های جذابی ارائه کردند. این دو بازیگر اندوخته‌ای از تجربه دارند که بسیار ارزشمند است و سعی کردم در جهت بهبود فیلم از نظراتشان استفاده کنم.

پروسه جست‌وجوی تهیه‌کننده سخت نبود؟

بسیار سخت بود. اما همان‌طور که می‌گویند «هرچه از دوست رسد نیکوست» از قبل با لدنی آشنایی داشتم و همین موضوع باعث شد که او تهیه‌کنندگی این فیلم را بپذیرد.

آیا در پروسه تولید فیلم با چالشی روبه‌رو شدید؟

خیر، همه‌چیز عالی بود و تجربه‌ای بسیار لذت‌بخش و شیرین داشتیم.

بهترین سکانس فیلم از نظر شما؟

یکی از سکانس‌های مهم فیلم، صحنه‌ای است که در داخل خودرو فیلمبرداری شد. حتی استاد امیر نادری در جشنواره توکیو این سکانس را ستایش کرد و گفت که یکی از فوق‌العاده‌ترین سکانس‌هایی بوده که تاکنون دیده است. در این صحنه، دوربین به ‌صورت ۳۶۰ درجه در حال چرخش بود. فیلمبرداری این بخش بسیار پیچیده و دشوار بود و یک شبانه‌روز برای ضبط آن زمان گذاشتیم.

صحبت پایانی

متشکرم از تمام عوامل فیلم که زحمت زیادی کشیدند. جالب است بدانید که بیشتر اعضای گروه جوان بودند و حضور در این پروژه، اولین تجربه حرفه‌ای آن‌ها محسوب می‌شد. از همه عزیزانی که برای ساخت این فیلم همراهی کردند، سپاسگزارم.

کامیاب گرانمایه:، بازیگر

اولین تجربه، خاطره‌ای فراموش‌نشدنی

کامیاب گرانمایه، متولد ۱۳۷۴ است. وی فعالیت حرفه‌ای خود در خصوص یادگیری بازیگری و سینما را از سال ۱۳۹۷ آغاز کرد. در سال ۱۳۹۸ با اصغری آشنا شد و در دوره آموزش‌های کارگردانی وی شرکت کرد. تا اینکه اولین حضور بازیگریش با فیلم سینمایی «ماریا» رقم خورد.

تجربه بازی در فیلم سینمایی «ماریا» چگونه بود؟

به نظرم تجربه کار در این پروژه از هر نظر حیرت‌انگیز بود. یک سری ترس‌ها و نگرانی‌ها در حضور تمام آدمیان وجود دارد و به‌ سبب کار در برخی از پروژه‌ها ممکن است این استرس بیشتر شود. اما حضور در این پروژه، تجربه بسیار خوبی بود. به گونه‌ای که بسیاری چیزها در روند کاری تولید فیلم «ماریا» از اصغری، صابر ابر و پانته‌آ پناهی‌ها آموختم.

از احساس‌تان بگویید. اینکه اولین فیلم‌تان را با بازیگران چهره تجربه کردید، چگونه بود؟

قطعا این موضوع باعث افتخارم بود و خدا را شاکرم که چنین فرصتی رقم خورد تا صابر ابر و پانته‌آ پناهی‌ها را از نزدیک ببینم و کنارشان ایفای نقش کنم. البته که در ابتدا مقداری نگرانی داشتم که این پروسه چگونه پیش خواهد رفت، اما نه تنها این دو عزیز بلکه تمام عوامل آنقدر مهربان، بزرگوار و راهنما بودند که همه چیز به خوبی پیش رفت. البته که من نیز تمام سعی و تلاشم را کردم که شرمنده دوستان نشوم، مخصوصا اینکه این کار اولین کارم بود و همانطور که می‌دانید اولین‌ها هیچ وقت از یاد نخواهند رفت.

از چالش‌های بازی در این فیلم بگویید.

نقشی که در این فیلم داشتم، بسیار پیچیده بود. البته یک سری شباهت‌ها با کامیاب داشت، اما بطورکلی از شخصیت واقعی من بسیار دور بود. در اوایل کار به دلیل پیچیدگی کاراکتر، بسیار نگران بودم، اما با مرور زمان و تمرین‌های مداوم و همراهی آقای اصغری توانستم به نقش تسلط پیدا کنم. از طرفی، با توجه به اینکه نقش یک کارگردان را بازی می‌کردم، به دیدن مستندات مراجعه می‌کردم تا کاملا با کاراکتر آشنایی پیدا کنم. البته که نقش فرهاد آنقدر در من نفوذ کرده بود که حتی مدت‌ها بعد از فیلمبرداری در وجودم مانده بود. در این باره با پانته‌آ پناهی‌ها نیز صحبت کردم و ایشان گفتند که اکنون وقت این است که فرهاد از کامیاب جدا شود.

نحوه تعامل و هدایت بازیگری با کارگردان چطور پیش رفت؟

آقای اصغری صحبت‌های تمام افراد را گوش می‌دهند و به نظرات احترام می‌گذارند. در پروسه هدایت بازیگری بسیار تعامل داشتند و ایده‌های من برای خلق کاراکتر را گوش می‌دادند. در نهایت یا آنها را قبول می‌کردند یا تغییراتی در آنها ایجاد می‌کردند.

به نظر شما بازخورد بازی‌تان در جشنواره چگونه خواهد بود؟

من این فیلم را در جشنواره توکیو دوبار دیدم و با یک احساس خوشحالی و شادی روبرو شدم. البته که آقای نادری لطف کردند و از بازی من تمجید کردند. خیلی نمی‌توانم بازخوردها را پیش‌بینی کنم، چراکه هر کس نظر و سلیقه شخصی خود را دارد. فقط می‌توانم بگویم که بسیار دوست دارم که هر کس موفق به دیدن فیلم “ماریا” و آثار بعدی‌ام می‌شود، حتما راضی از سالن سینما خارج شود. به گفته یکی از اساتیدم، کسی که حاضر می‌شود اثر شما را تماشا کند، علاوه بر هزینه‌ای که خرج می‌کند، عمرش را که بزرگ‌ترین سرمایه زندگی‌اش است، به شما اختصاص می‌دهد. به همین دلیل امیدوارم هر کس که به تماشای آثار من می‌نشیند، بابت این سرمایه‌ای که به من بخشیده، راضی باشد.

صحبت پایانی:

از تمام عوامل فیلم، به خصوص استاد اصغری، صابر ابر، پانته‌آ پناهی‌ها و آقای داود ملک تشکر ویژه می‌کنم. در این پروژه آنقدر همه همدل و همراه بودند که سختی کار احساس نشد.