نیره رضایی‌مطلق/ صبا؛ فصل هفتم برنامه «حسینیه معلی» همزمان با اعیاد شعبانیه به مدت ۱۵ شب روی آنتن شبکه سه سیما رفته است. این برنامه با اجرای نجم‌الدین شریعتی به همراه گروه ذاکرانی همچون سیدرضا نریمانی، حاج محمد طاهری، حاج مهدی سلحشور و همچنین حجت‌الاسلام شهاب مرادی و حسین سیب‌سرخی تلاش کرده تجربه متفاوتی از برنامه‌های مذهبی را رقم بزند. حسینیه معلی به ‌‌استناد نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما در فصول مختلفی که روی آنتن رفت در زمره پرمخاطب‌ترین برنامه‌های معارفی تاریخ رسانه ملی قرار گرفت و طبق گزارش این مرکز فصل پیشین حسینیه معلی با ۴۳ درصد مخاطب تمام رکوردهای مربوط به برنامه‌های دینی را شکست و یکی از پربیننده‌ترین برنامه معارفی تاریخ تلویزیون ایران نام گرفت. این برنامه تلاش کرد در فصل هفتم نیز با حفظ عنصر خلاقیت و رعایت استانداردهای رسانه‌ای همچنان پرمخاطب بماند.
پیمان جبلی رئیس رسانه ملی که تاکنون دو مرتبه از پشت صحنه «حسینیه معلی» بازدید کرده، اخلاص و ظرفیت رسانه‌ای که خلاقانه پیش رفت را راز و رمز موفقیت «حسینیه معلی» دانسته که به هم‌افزایی و تعامل با مخاطبان کمک کرده‌ است. وی این برنامه را در امتداد هویت‌بخشی به برنامه‌های جهانی و ‌امتی برشمرده اظهار داشته که پیش از این تصور می‌شد برنامه‌های معارفی باید برای مخاطب خاص تولید شود در حالی که حسینیه معلی ثابت کرد می‌توان برنامه معارفی موفقی هم ساخت که بسیاری از مردم دوست داشته باشند.
جبلی تاکید کرد: زمانی که باور، اخلاص وخلاقیت درفرم و محتوا تبلور پیدا کند همه گونه‌های برنامه‌سازی می‌توانند به توفیقات خوبی دست پیدا کنند و البته این استقبال گسترده ازحسینیه معلی، توقعات مخاطبان را بالا برده است.
رئیس رسانه ملی درخصوص موفقیت این برنامه عنوان کرد: حسینیه معلی با تحقیق و پژوهش گسترده آیین‌ها در گوشه‌گوشه کشور، برای بازشناسایی و احیای این آیین‌ها اهتمام جدی داشته ‌است.
وی یادآوری کرده که حسینیه معلی تلاش می‌کند‌ آن بخش از فرهنگ عزاداری حسینی و نگاه شاد به اعیاد ائمه معصومین (ع) را که تاکنون کمتر مورد توجه بوده، در قاب تصویر بنشاند.

سعید ستودگان، تهیه‌کننده:
همچنان به نوآوری در ساختار و محتوا فکر می‌کنیم
در طول این سال‌ها که چشم مخاطب به دیدن برنامه‌های کلیشه‌ای و از روی قواعد از پیش تعیین شده در مناسبت‌های آئینی و دینی عادت کرده، تولید برنامه‌ای در قد و قواره «حسینیه معلی» قابل تحسین و ستودنی است. این برنامه توانسته با رویکردی جدید در برنامه‌سازی مناسبتی مذهبی، حواس مخاطبان رسانه ملی را متوجه خود کند و به جای اینکه به سراغ فرمول‌های ثابت برنامه‌های مذهبی برود دست به ساختار شکنی بزند. سعید ستودگان تهیه‌کننده برنامه که حالا فصل هفتم آن را پشت سر گذاشته این برنامه را متعلق به اهل بیت و سیدالشهدا (ع) می‌داند.
ستودگان در خصوص شکل گیری فصل اول حسینیه معلی در پاسخ به این پرسش که پیش‌بینی می‌کردید برنامه تا این اندازه دیده شود و به جایگاه امروزش برسد گفت: از همان طراحی اولیه می‌دانستیم که اگر برنامه‌ای با محوریت مداحان روی آنتن برود مخاطب پذیر است و مورد استقبال قرار می‌گیرد. به همین دلیل سعی کردیم این ایده را پخته‌تر کنیم تا بتوانیم جامعیت بیشتری به برنامه دهیم.
وی افزود: برای راه‌اندازی حسینیه معلی با همه بزرگان و صاحب‌نظران حوزه هیات و مداحی صحبت کردیم، نظراتشان را پرسیدیم و حساسیت‌هایی که به ما گوشزد می‌شد را در نظر گرفتیم. شاید اگر امروز این برنامه به نوعی به بلوغ رسیده مدیون همان اتاق فکری است که با دقت و احتیاط کارش را آغاز کرد.
تهیه کننده «حسینیه معلی» با اشاره به شکل‌گیری فصول بعدی این برنامه اظهار کرد: ما فصل اول و دوم حسینیه معلی را در ماه محرم و صفر آغاز کردیم و مشخص است که محورهایش به اقامه عزای حضرت سیدالشهدا (ع) استوار بود. در این فصول توانستیم ظرفیت‌ها و ذخیره‌های عظیم مداحی در نقاط مختلف کشور را به نمایش بگذاریم.
ستودگان یادآور شد: ما قصد احیای آیین‌های عاشورایی و میراث عاشورایی داشتیم از این رو ‌گروه تولید اهتمام زیادی بر تحقیق، پشتیبانی و جستجوهای سخت داشت که شهر به شهر و روستا به ‌روستا برای پیدا کردن آیین‌های مختلف عزاداری امام حسین(ع) رفتیم تا بتوانیم فهرستی از آیین‌های به‌ جامانده از گذشتگان برای عزاداری در این ایام را جمع‌آوری کنیم.
وی افزود: در هر برنامه حداقل دو تا سه آیین عزاداری را معرفی می‌کردیم و می‌خواستیم چراغ عزاداری‌ برای امام حسین(ع) را به ‌رسم هر منطقه‌ای، روشن نگه داریم. درواقع تلاش کردیم اگر هنوز میراثی در باب عزاداری محرم و صفر وجود دارد و مردم از آن اطلاعی ندارند را نشان دهیم.
تهیه کننده «حسینیه معلی» با اشاره به گستره این آیین‌ها تا مرز شادی و سرور برای اهل‌بیت (ع) گفت: همان ‌طور که گفتم از همان اتاق فکر اولیه نگاه‌مان به آیین‌ها گسترده بود. از این رو سراغ شادی و سرور معنوی رفتیم. این کاری بود که شاید کمتر به آن در رسانه توجه شده‌ بود.
ستودگان افزود: می‌خواستیم شادی معنوی را به شکلی که ایجاد بهجت و سرور بکند ولی به سمت ابتذال و لهو نرود را به نمایش رسانه‌ای نزدیک کنیم و این شادی متناسب با مجالس اهل‌بیتی باشد. این اتفاق مسائل خودش را داشت اما خوشحالم که اکنون در فصل هفتم این شادی به نحو بسیار زیبایی به نمایش گذاشته شد و به نظر می‌آید حسینیه معلی توانسته از عهده آن به خوبی برآید و مایه سرور مردم عزیزمان در ایام شادی آل‌الله (ع)، بدون گناه و همراه با انتقال معارف و معنویات باشد.
وی یاداور شد: در فصل هفتم شما شاهد این محورها بودید که محوریت آن جشن، شادی و سرور اهل ‌‌بیت (ع) بود و بهترین ایام برای بازنمایی جشن‌های مذهبی شاد و مولودی‌ خوانی‌ها در نقاط مختلف ایران و جهان ایام ماه شعبان بود که این برنامه روی آنتن رفت.
تهیه کننده «حسینیه معلی» با اشاره به انتخاب مداحان و داوران این برنامه گفت: ما وقتی صحبت از داور می‌کنیم منظورمان کارشناسانی است که در این حوزه شناخته شده هستند. حضور این کارشناسان مبتنی بر رابطه خودمانی و صمیمی میان داوران یا همان مداحان با شرکت‌کنندگان است که باید نوعی مشارکت و انتقال حس از سوی داوران شکل می‌گرفت تا ایجاد جذابیت در حسینیه معلی کند.
ستودگان تصریح کرد: مجمع‌الذاکرین این برنامه با حضور سعید حدادیان، محمد صمیمی، مجید بنی‌فاطمه و مهدی رسولی در محرم ۱۴۰۱ شکل گرفت و پس از آن در صفر ۱۴۰۱ مهدی سلحشور جایگزین سعید حدادیان شد. در شعبان ۱۴۰۱ و فصل سوم این برنامه که حال و هوای شادی در برنامه حاکم بود، مهدی رسولی از گروه قبلی ماند و احمد واعظی، عبدالرضا هلالی و حجت‌الاسلام مصطفی کرمی جایگزین بقیه مداحان شدند. در فصل چهارم که محرم ۱۴۰۲ با حال و هوای عزاداری و اولین اجرای نجم‌‎الدین شریعتی شکل گرفت عبدالرضا هلالی، میثم مطیعی، مجید بنی‌فاطمه، مهدی رسولی در مجع‌الذاکرین حضور یافتند.
وی افزود: در فصل پنجم‌ که همزمان با اعیاد شعبانیه ۱۴۰۲ برگزار شد و مخاطبان را با ورود شیخ زکزاکی شگفت‌زده کردیم، سیدرضا نریمانی و نزار قطری به «حسینیه معلی» آمدند و سیدمجید بنی‌فاطمه و میثم مطیعی از فصل گذشته حضور دارند. فصل ششم این برنامه که در محرم ۱۴۰۳ شکل گرفت باز هم ترکیب مداحان تغییر کرد. مهدی رسولی به فصل ششم برگشت و در کنار محمدرضا طاهری، رضا نریمانی و حجت‌الاسلام کرمی حسینیه امام حسین (ع) را ‌چرخاند.
تهیه کننده «حسینیه معلی» با اشاره به حجم عظیمی از مهمانان برنامه و شرکت‌کنندگان در حسینیه معلی گفت: در فصول گذشته نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر برای حضور به‌ عنوان مستمع یا تماشاگر ثبت‌نام می‌کردند، اما از آنجا که لوکیشن ما ۱۰۰۰ نفر ظرفیت داشت، ما پذیرای این تعداد بودیم که هماهنگی، پذیرایی و مدیریت آنان در برنامه بسیار دشوار بود که به همت و همکاری عوامل این برنامه مهیا شد. با این حال در فصل هفتم با طراحی دکور عظیمی که در فضای سه‌ طبقه با ظرفیت ۱۵۰۰ نفر تدارک دیده‌ شد، تلاش کردیم با ترکیب داوران و معماری خاص ایرانی این حسینیه را متمایز از قبل کنیم.
ستودگان درخصوص انتخاب و حضور نجم‌الدین شریعتی در مقام مجری در این برنامه اظهار کرد: حسینیه معلی با اجرای حامد سلطانی شکل گرفت و تا دو فصل هم با او همراه بودیم تا اینکه در مسیر تولید فصول بعد به نجم‌الدین شریعتی فکر کردیم همه ما وی را با اجرای آرام و متینش در برنامه «سمت ‌خدا» و همچنین اجرای ویژه‌ برنامه‌های سحر به یاد می‌آوریم اما برای این انتخاب مطمئن بودیم چرا که او یکی از بهترین مجریان صداوسیما و یکی از برترین‌های اجرا در برنامه‌‌های معارفی است.
وی افزود: برای او و ما، کار کردن با یکدیگر جذابیت داشت، از این رو پیشنهاد را پذیرفت چون می‌دانست اجرای این برنامه از متفاوت‌ترین کارهایی است که او تاکنون داشته است و خوشحالیم که او همچنان در این برنامه میزبان مداحان و کارشناسان برنامه است.
تهیه کننده «حسینیه معلی» با اشاره به خلاقیت و نوآوری در فصل هفتم و ویژگی‌های این فصل که همراه با شادی ایام شعبان و خشنودی و سرور ماه مبارک رمضان بود، گفت: در این فصل به آیین‌های شاد بین‌المللی که محبین اهل بیت(ع) در سراسر جهان دارند پرداختیم و با پر رنگ‌تر کردن سوژه‌های ناب مقاومت و دهه فجری، یک معلی شاد را روی آنتن بردیم.
ستودگان مهمترین ویژگی فصل هفتم را ترجمه برنامه به ۵ زبان مختلف دانست و افزود: با توجه به استقبال گسترده کشور‌های لبنان، پاکستان و ترکیه از فصول گذشته حسینیه معلی، همزمان با پخش آن از شبکه سه و قرآن سیما، ترجمه این برنامه به زبان‌های انگلیسی، عربی، اردو و ترکی نیز انجام شد تا امکان پخش آن از شبکه‌های مختلف خارجی فراهم شود.
وی با اشاره به داوران این فصل افزود: این فصل با حضور داورانی چون محمدرضا طاهری، سیدرضا نریمانی، حسین سیب‌سرخی و مهدی سلحشور روی آنتن رفت. همچنین، حجت الاسلام شهاب مرادی برای اولین بار به عنوان کارشناس مذهبی در این برنامه حضور داشت.
تهیه کننده حسینیه معلی خاطر نشان کرد: ما یک حسینیه و هیات تلویزیونی هستیم و لازمه تولید این برنامه این است که باید براساس قواعد و استانداردهای برنامه‌سازی تلویزیونی پیش برویم. این برنامه نشان داد که در فضای جامعه مداحان کشور و همچنین در جامعه‌ جهان تشیع، ظرفیت‌های بسیار عظیمی وجود دارد، همان طور که برنامه با همراهی برنامه‌سازان بسیار هنرمند و مخلص و همچنین خلاق و خوش‌ایده و فکر پیش رفته، این برنامه زمینه‌ای برای کشف این استعدادها از سراسر کشور هم شده ‌است.
ستودگان با نگاهی به آنچه تاکنون در معلی گذشته و مسیری که طی کرده ‌‌است اظهار داشت: این مسیر را تحت عنایت حضرت‌سیدالشهدا و اهل‌بیت(ع) شروع کرده‌ایم و تلاش می‌کنیم در هر فصل با نوآوری و خلاقیت همراه باشیم. ما از همان فصل اول شروع حسینیه معلی، یک محور اصلی در ذهن داشتیم. هدف‌مان این بود که این برنامه تعظیم شعائر اهل بیت(ع) باشد، این تعظیم شعائر را هم در مداحی نشان دادیم و هم در آیین‌هایی که در دورترین نقاط شهرها و روستاهای کشور برپا می‌شد به تصویر کشیدیم.
وی افزود: این برنامه حسینیه‌ای برای همه محبان اهل بیت(ع) در سراسر کشور با همه ویژگی‌های سنی، جغرافیایی و… است. به همین دلیل در ایام محرم از مداح سه ساله خردسال تا پیرمرد ۹۰ ساله را در برنامه مشاهده کردید. از هیات ترک‌های اردبیل تا گمنام‌ترین هیئات در روستایی در شهر شاهرود در این برنامه حضور داشتند. از یک شخصیت ملی در ایران تا شیخ زکزاکی بزرگوار که معروف به امام آفریقا است، از یک نانوا تا کشتی‌گیر و… همه و همه در این برنامه جا گرفتند و نقطه اشتراکشان فقط محبت اهل بیت (ع) بود. چون در هر منصب و شغلی که داشتند به عشق این خاندان حضور داشتند.
این تهیه کننده به ساختارشکنی دیگری در این برنامه اشاره کرد و گفت: در تیتراژ این برنامه دو نام برده می‌شود؛ نام امام حسین(ع) و دیگری سعید ستودگان به عنوان تهیه‌کننده‌ حسینیه معلی. شاید این شکل از کار کمی سوال برانگیز باشد اما ما از ابتدای شکل گرفتن برنامه می‌خواستیم در اقدامی نو برنامه را بدون تیتراژ برویم تا اسم هیچ کس در برنامه نیاید مانند یک کار دلی که می‌خواهد نهانی باشد.
وی یادآور شد: ما تیتراژ را با یک نام آن هم نام مبارک امام حسین (ع) بستیم اما بعد تصمیم براین شد برای رسمیت این اثر اسم من در مقام تهیه‌کننده گذاشته شود. با این‌حال خودتان می‌دانید که این برنامه با این حجم عظیمی از مهمانان چه نظام تولیدی را می‌طلبد که همه آن‌‌هایی که در این برنامه‌اند خود را بخش کوچکی از دستگاه امام حسین (ع) می‌دانند و همین و بس.

نجم‌الدین شریعتی، مجری:
شمایل همیشگی ادب در اجرایی خاص
نجم‌الدین شریعتی، مجری شناخته شده معارفی که نامش با اجرا در برنامه «سمت خدا» عجین شده، با حضور در برنامه «حسینیه معلی» فصل دیگری از اجرا را در کارنامه خود رقم زده‌ است. او که پیش از این به نظر می‌آمد فقط در برنامه‌‌های گفت‌وگو محور معارفی حضور خواهد داشت این فضا را تغییر داد و به اعتبار خودش و برنامه حسینیه معلی افزود. شریعتی که کارش را در سال ۱۳۷۱ با برنامه «نیم‌رخ» شروع کرد به لحاظ سن و سال خیلی زود جذب برنامه‌های ترکیبی دهه ۷۰ و ۸۰ جوان محور شد و در کارنامه‌‌اش اجرا برای برنامه‌‌هایی نظیر «نقطه ب»، «پدر مهربان»، «نقطه اوج»، «برکت»، «مشکات»، «نشونی» و … را ثبت کرد و پس از آن در سال ۱۳۸۵ با برنامه نوجوان محور «عقیق» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی نوید محمودی و به سفارش گروه آموزشی شبکه قرآن تلاش کرد شمایلی از جوانی مودب و با سواد را در سیمای معارفی تلویزیون به نمایش بگذارد. او همچنین در مستند «روزگار ما کمی آن سوتر» و فصل دومش «روزگار ما» با رویکرد اجتماعی ثبت نگاه و جهان‌بینی شغل‌های مختلف را دنبال کرد و این مشاغل را با تکیه بر رزق و روزی افراد روی آنتن برد. اما ورود او به برنامه‌های «زلال احکام» و «سمت خدا» زندگی حرفه‌ای شریعتی را تثبیت کرد و او با این برنامه بین مردم شناخته شد. پس از اجرای برنامه سحرگاهی «ماه من»، او این روزها برنامه «حسینیه معلی» را اجرا می‌کند و هنوز با همان ژست متین و آرام متن اجراهایش را که خود نوشته می‌خواند. شریعتی درباره‌ حضورش در برنامه «حسینیه معلی» خوشحال است که مسیر این برنامه به جشن و شادی مومنان ختم می‌شود چون آن را حلقه مفقوده برنامه‌های معارفی می‌داند. با او در پشت صحنه برنامه و زمانی که رئیس رسانه ملی از حسینیه معلی دیدار می‌کرد صحبت کردیم. شریعتی مهمترین دلیل حضورش در این برنامه را فضایی دانست که شاید برای خودش هم کمتر تجربه کرد و همواره دوست داشته اشک و اندوه را در کنار خنده و شادی برای اهل بیت (ع) ترسیم کند.
به نظر او ساخت برنامه‌های شاد مذهبی کمی دشوارتر از برنامه‌های عزاداری است چرا که باید خیلی با احتیاط حرکت کرد و ظرایف و استانداردها را رعایت کرد و درعین حال نیز مخاطبان را شاد کرد تا این شادی به سرور و بهجت منتهی شود.
شریعتی مسیر پیموده شده در حسینیه معلی را بسیار دقیق و با احتیاط دانست و گفت: اجرا برای چنین برنامه‌ای خاص‌تر باید باشد. من نیز با گریه و خنده حضار همراه می‌شوم و در حین همراهی و لذت بردن از این معنویت باید به نوعی فعال‌تر باشم و فضا را برای این خواسته فراهم کنم.
به گفته این مجری در زمان تولید این برنامه همه عوامل و دست‌اندرکاران و پس از آن مدعوین حال و هوای حسینی دارند به همین دلیل بیشترین چیزی که برای او در این برنامه جذاب است، ثبت این لحظات به ‌صورت مستقل با مهر و نشان امام حسین‌(ع) در کارنامه کاری‌اش است.