به گزارش صبا، سید علیرضا حسینی مدیر بخش فیلم‌های کوتاه و مستند چهل و سومین جشنواره فیلم فجر درباره ترکیب هیات داوری این دوره از جشنواره گفت: در این دوره ۷۰ فیلم مستند بالای ۷۵ دقیقه برای حضور و رقابت در جشنواره به دبیرخانه ارسال شد. ابتدا در نظر داشتیم که از ۳ تا ۵ داور دعوت کنیم، اما باتوجه به تعداد ۷۰ فیلم بلند به ترکیب ۷ عضو هیات داوری، متشکل از ۲ تهیه‌کننده مستند، ۳ کارگردان مستند و ۲ مدیر فرهنگی باسابقه مستندسازی و پژوهشی در سینمای مستند رسیدیم که قبول زحمت کردند و انتخاب و داوری این بخش را پذیرفتند. در برخی از هیات‌های انتخاب و داوری از بانوان کمتر دعوت می‌شود و خوشبختانه موفق شدیم از حضور دو بانوی گرامی و متخصص در جمع داوران استفاده کنیم.

وی ادامه داد: در ابتدا این ۷۰ فیلم به هیات داوران سپرده شد و پس از دو هفته و تماشای فیلم‌ها به طور گروهی نیز چند فیلم مورد نظر داوران روی پرده نمایش داده شد و پس از رای گیری به ۱۱ فیلم برای حضور در بخش مسابقه این دوره از جشنواره دست یافتیم. در مرحله سوم  نیز ۵ فیلم نامزد دریافت سیمرغ شدند و در مرحله چهارم و پایانی یک فیلم برای بهترین کارگردانی مستند و یک فیلم به عنوان بهترین تهیه کنندگی فیلم مستند موفق به دریافت سیمرغ بلورین شدند.

یک سیمرغ به ۲ فیلم

حسینی درباره دو دستاورد مهمی که در این دوره از جشنواره فیلم فجر برای سینمای مستند اتفاق افتاد به خبرنگار سینما صبا توضیح داد: امسال علاوه بر حضور تمامی فیلم‌های ثبت‌نام شده در جشنواره «سینماحقیقت»، در چهل و سومین دوره از جشنواره فجر با پیگیری و درخواست و حمایت دو صنف سینمای مستند و حمایت های آقای منوچهر شاهسواری دبیر جشنواره، اهدای جوایز سینمای مستند که در سال‌های قبل در افتتاحیه اتفاق می افتاد، به اختتامیه و در کنار سایر جوایز منتقل شد و به جای یک سیمرغ به ۲ فیلم جایزه اهدا شد که دستاورد مهم و مثبتی برای سینمای مستند است.

وی درباره انتشار فراخوان برای این بخش از جشنواره فیلم فجر بیان کرد: نکته مهمی که وجود دارد این است که حداقل در دو دهه اخیر روش‌های مختلفی تجربه شده بود که برخی از موارد با موفقیت همراه بوده و در برخی نیز چنین نبوده است. در سال‌هایی حتی مدیران سینمای مستند از حضور بخش مستند در جریان جشنواره فیلم فجر پرهیز داشتند و این مساله را علنی مطرح می‌کردند و هنوز بر این باورند که سینمای مستند جشنواره تخصصی خود را دارد و باید در جشنواره «سینماحقیقت» داوری شود. در سال‌هایی نیز دبیرخانه با این شرط که فیلم‌ها پیش از حضور در فجر نباید نمایشی داشته باشند، آثار را می‌پذیرفته که چنین تصمیمی محدودیت‌های بسیاری به همراه داشت. با این شرایط تعدادی از صاحبان آثار خود را به «سینماحقیقت» نمی‌رساندند زیرا اگر در حقیقت شرکت می‌کردند دیگر نمی‌توانستند در جشنواره فجر حاضر شوند. نظر شخصی من با توجه به تجربه‌ای که در این چند سال کسب کرده‌ام این است که اگر با وضع موجود قرار بر این باشد که مستندها با این فرض که هیچ نمایشی نداشته باشند تا به جشنواره بیایند و در کنار سایر آثار داستانی رقابت کنند، عملا به ضرر سینمای مستند و فیلمسازان خواهد بود.

مدیر بخش فیلم‌های کوتاه و مستند چهل و سومین جشنواره فیلم فجر افزود: در شرایطی که سینمای مستند به دلیل بودجه و امکانات بسیار محدود نمی‌تواند با امکانات مالی فیلم‌های داستانی در شرایط مساوی قرار گیرد، بهتر است فیلم‌ها ابتدا در جشنواره «سینماحقیقت» دیده شوند و یک پالایش صورت گیرد و برای حضور در جشنواره‌ای مانند فجر گزیده‌ای از فیلم‌ها به فجر راه یابند. البته برای فیلم‌هایی که استاندارهای فنی و حرفه‌ای را مطابق با فیلم‌های بخش داستانی و اکران در سینما دارند، نباید مانعی باشد و این امکان فراهم شود که انتخاب‌ها فقط از بین فیلم‌های حاضر در سینماحقیقت نباشد. بدون تعارف در بین ۷۰ فیلم مستند این دوره، فیلم با استاندارد فنی برای رقابت با فیلم‌های داستانی بسیار کمیاب بود. اینکه تمام آثار چنین نبودند به دلیل ناتوانی مستندسازان ما نیست بلکه به دلیل کمبود بودجه و مساوی نبودن شرایط تولید است که چنین اتفاقی رقم خورده است. نمی‌شود جشنواره‌ای ملی باشد و فیلم مستند و فیلم کوتاه در آن حضور نداشته باشد اما بهتر است تا مهیا شدن شرایط مطلوب مالی برای تولید فیلم مستند و رقابت درشرایط عادلانه، همین وضعیت را در جشنواره حفظ کرده و بهبود ببخشیم.

فاصله زیادی با رعایت استانداردهای حرفه‌ای در سینمای اکران داریم

سید علیرضا حسینی درباره نحوه نمایش آثار مستند در جشنواره فیلم فجر گفت: طبیعی است که وقتی یک اثری تولید می‌شود، دوست داریم مخاطبان بیشتری آن را ببینند و تا حد ممکن در معرض تماشای عموم قرار گیرد. در این دوره از جشنواره شاهد حضور و استقبال خوب از فیلم‌های کوتاه و مستند در خانه هنرمندان بودیم. اما اینکه فیلم‌ها در کاخ جشنواره یا چند مکان فرهنگی به نمایش دربیایند مستلزم این است که برای مخاطب سینما جذابیت ایجاد شود، تاکید می‌کنم که فیلم‌ها باید از محتوا و نوآوری در ساخت و کیفیت فنی بالایی برخوردار باشند. برای مخاطبین، موضوع و کیفیت فیلم مهم است و چنین فاکتورهایی است که دلیل انتخاب از سوی مخاطبان می‌شود. اگر این استانداردها رعایت شود قطعا فیلم مستند می‌تواند با سینمای داستانی برای جذب مخاطب رقابت کند اما با  بودجه حدود ۳۰۰ تا پانصد میلیون برای تولید فیلم مستند فاصله زیادی با رعایت استانداردهای حرفه‌ای در سینمای اکران داریم و نمی‌توان به اکران در کاخ جشنواره در کنار فیلم‌های داستانی که بودجه چند ده میلیاردی و چند صد میلیاردی دارند، فکر کنیم و آن‌ها را در کنار هم مقایسه و داوری کنیم، بنابراین از نظر من اکران بخش مستند در محیطی فرهنگی و خاص در شرایط فعلی برای سینمای مستند مناسب‌تر است به شرطی که تبلیغات مناسب برای فیلم‌ها در ایام جشنواره صورت بگیرد.

وی افزود: بیش از ۹۰ درصد مستندهای ما برای مدیوم تلویزیون تولید می‌شوند، درصورتی‌که  برای اکران در سینما باید از اندازه نما تا انتخاب لنز، نوع دکوپاژ، ساخت موسیقی، صداگذاری، اصلاح رنگ و نور، جلوه‌های ویژه و موارد دیگر کار حرفه‌ای و تخصصی انجام گیرد. اگر چه مضمون و محتوای آثار مستند برای مخاطب خاص و عام جذاب است ولی برای جذب مخاطب گسترده در سالن سینما هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به قله داریم.

واقع‌بین باشیم

این فعال صنفی سینما در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره اهدای جوایز تخصصی به سینمای مستند در جشنواره فجر توضیح داد: به نظرم بیشترین انتظار از جشنواره فیلم فجر پذیرش ۲ فیلم با عنوان بهترین کارگردانی و بهترین فیلم مستند است و نمی‌شود بیشتر از این انتظار داشت. همین که سینمای مستند در جشنواره سینمای ملی دیده می‌شود در حال حاضر خوب است. در این مقطع هر دو صنف تهیه‌کنندگان و کارگردانان سینمای مستند، مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، سازمان سینمایی، تلویزیون و بخش‌های دیگر باید تلاش کنند تا این رویداد سرپا بماند و تقویت شود. با درنظر گرفتن مشکلات بسیار ازجمله فاصله معنادار بودجه تولید مستند با آثار داستانی، بهتر است واقع‌بین باشیم و با مدیریت کار را بهبود ببخشیم.

حسینی درباره حضور فیلم‌های مستند در ترکیب فیلم‌های اکران نوروزی بیان کرد: واقعیت امر این است که فاصله زیادی از لحاظ تعداد مخاطب برای فیلم مستند و داستانی وجود دارد. این انتظار که فیلم مستند در اکران نوروزی و ماهیانه و فصلی پخش قرار گیرد، وجود دارد ولی در پلتفرم‌ها و تلویزیون نیز جای سینمای مستند هنوز خالی است. شایسته است برای تولید و پخش آثار مستند استقبال بیشتری توسط پلتفرم‌ها، وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها صورت گیرد. پیشنهاد من این است که هزینه‌ای که برای تولید یک مجموعه ۱۰ قسمتی مستند باکیفیت متوسط در تلویزیون صرف می‌شود، بهتر است برای تولید یک فیلم با استانداردهای بالا هزینه شود. به این نکته هم توجه داشته باشیم که برای سینمادار مهم است که فیلمی را اکران کند که می‌تواند مخاطبان بسیاری همراه خود داشته باشد. معمولا سینماداران به اکران فیلمی که مخاطب محدودی دارد روی خوش نشان نمی‌دهند. در این میان  وجود اکران‌های گروه «هنروتجربه» مددرسان است ولی در «هنروتجربه» نیز در چند سال گذشته تعداد فیلم‌هایی که اکران موفق و چشمگیری داشته‌اند به انگشتان دست هم نمی‌رسد اما درمجموع اتفاق مبارکی برای تولیدات فرهنگی است.

سید علیرضا حسینی در پایان گفت: لازم است سلیقه مخاطب سینمای مستند را ارتقا بدهیم و جذابیت‌های موضوعی و کیفی فیلم‌ها را بالا ببریم تا سینماداران و مخاطبان تقاضای بیشتری برای اکران فیلم مستند داشته باشند. هر چند مدتی است که در سینمای داستانی هم متاسفانه فیلم‌های فرهنگی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. امسال در بخش تجلی اراده ملی نیز توسط کارشناسان و داوران متخصص سازمان محیط زیست به یک فیلم مستند، یک فیلم کوتاه و یک فیلم داستانی نیز جایزه نقدی و لوح تقدیر تعلق گرفت که جا دارد از مدیر این بخش آقای محمدرضا منصوری و مدیران سازمان محیط زیست و دبیر جشنواره فجر منوچهر شاهسواری تشکر کنم.