سمیه خاتونی/ صبا؛ در آئین این اختتامیه نامزدهای «چهره سال ۱۴۰۳ هنر انقلاب اسلامی» متشکل از گلستان جعفریان برای انتشار تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «پاییز آمد» و ۱۳۵ بار تجدید چاپ این کتاب، محمد حمزه‌زاده برای خلق مجموعه کتاب «قصه‌های دلستان و گلستان»، محمدرضا دوست‌محمدی برای خلق پرتره فرماندهان شهید جبهه مقاومت و مشارکت فعال در رویدادهای هنری و مربی‌گری برای هنرمندان جوان، محمد رسولی برای خلق اشعار بهنگام و موثر در هنگامه‌ نبرد طوفان‌الاقصی و کارن همایونفر برای خلق آلبوم «سیدالامه»، مورد تقدیر قرار گرفتند که در نهایت کارن همایونفر هنرمند حوزه موسیقی به عنوان چهره هنر انقلاب در سال ۱۴۰۳ انتخاب و معرفی شد. روزنامه صبا با هر پنج نامزد و برگزیده نهایی این رویداد گفت‌و‌گویی انجام داده، که در ادامه می‌خوانید.

کارن همایونفر، آهنگساز و چهره هنر انقلاب در سال ۱۴۰۳:

عنوان و جایزه، هنرمند را متعهد نمی‌کند

کارن همایونفر، هنرمندی است که تمامی عمر خود را صرف هنر موسیقی کرده است و رسم نام او در ذهن ما ایرانیان در تیتراژ سریال‌ها و آثار سینمایی متعدد و درخشان مانده است. او تا کنون آهنگسازی ۱۰۰ پروژه سینمایی و حدود ۵۰ اثر تلویزیونی و… را بر عهده داشته است که از این میان می‌توان به سریال «پلیس جوان»، «تنهایی لیلا»، «صاحبدلان» و همچنین آثار سینمایی «بادیگارد»، «موسی کلیم الله» و… اشاره کرد. تنوع سلیقه‌ای در آهنگسازی همایونفر با یک تم آشنا سبب شده است که مخاطب موسیقی دوست ایرانی، رنگ و بافت موسیقی او را در آثار متنوع و متعدد، تشخیص دهد. وی به تازگی با ساخت آلبوم «سیدالامه» که ادای احترامی است به شهید سیدحسن نصرالله، موفقیت درخشانی را در ساخت آثار موسیقی با روحیه انقلابی رقم زد و عنوان «چهره سال هنر انقلاب» را در هفته هنر انقلاب از آن خود کند.

فکر می‌کنید این جایزه به پاس زحمات شما در طول سالهای فعالیت متداوم‌تان در هنر موسیقی است و یا حاصل کوشش شما در خلق آلبوم«سیدالامه» است؟
من فکر می‌کنم که اثر خوب نتیجه مطالعه زیاد، کار زیاد و عشق است و این کوتاه‌ترین راهی است که می‌توان از طریق آن در هر رشته و هنری به نتیجه رسید.

درآلبوم «سیدالامه» علاوه بر بار انقلابی و سلحشوری، حزن و اندوهی تاثیرگزار وجود دارد، چگونه این دو ساحت به صورت موازی در قطعات موسیقی این آلبوم وجود دارند؟
به نظرم کار یک هنرمند در هر شاخه و رشته‌ای با خلق اثر، تمام می‌شود و الصاق متن و یا توضیح نمی‌تواند جای آن را بگیرد. همه چیز همان ارتباط مستقیم است که مخاطب با اثر برقرار می‌کند. اگر این قطعه توانسته این بار احساسی را منتقل کند و حزن و اندوه آن درک و شنیده شده، حتما این کار هنری به نتیجه مطلوب خودش دست یافته است.

از ارتباط هفته هنر انقلاب با سید شهیدان قلم سید مرتضی آوینی بگوئید؟
هنر انقلابی هم در مسیر و هم در اشخاص به ظهور و تداوم می‌یابد و جریان‌ها توسط فردیت‌های خاص و صاحب تفکر رقم می‌خورد. جریانی که شهید آوینی آغاز کرد، تا امروز به صورت گسترده ادامه دارد.

هنر انقلاب از چه مولفه و ویژگی‌های برخوردار است که مسیر این هنر را در نسبت به هنرهای دیگر با رویکردی متفاوت و ماندگار رقم زده است؟
به نظرمن هنر انقلاب، چکیده‌ای از تشیع است و ای کاش چهره مثال زدنی‌ای همانند صلاح‌الدین ‌ایوبی در جبهه فرهنگ و هنر شیعه وجود داشت تا همه پایتخت‌های فرهنگی و هنری در غرب را فتح کند. البته که همه هنرمندان که روحیه انقلابی دارند، این توانایی و خصوصیت در آثارشان وجود دارد.

تم خاص و ادامه‌داری، به شکل موتیف آشنا در جمله آثار شما وجود دارد. سوال من این است که این حس آشنا و غریب، چگونه در هر اثر با بار مضامینی مختلف، خود را نمایان می‌کند؟
فکر می‌کنم، زمان و تجربه شنیداری در شکل گیری این احساس دخیل است. من حدود سی و خرده‌ای سال است که افتخار دارم موسیقی خود را به گوش مردم برسانم و چه نعمتی از این بزرگتر که مردم، موسیقی من را می‌شنوند، لحظات احساسی زیست خود را با آن تقسیم می‌کنند و موسیقی این خاصیت را دارد که در جزوی از خاطرات صوتی چندین نسل باشد.

در این رویداد، عنوان چهره انقلاب سال را از آن خود کردید، آیا این عنوان در ادامه شما را برای پروژه‌های آتی متعهد می‌کند؟
از نظر من عنوان و جایزه، هیچ کسی را متعهد نمی‌کند، هنرمند باید از قبل متعهد باشد. تعهد را نمی‌توان ایجاد کرد، باید متعهد بود. اما در مجموع همان‍طور که روی سن گفتم، کار را برای من سخت‌تر می‌کند.

محمدرضا دوست‌محمدی:
وقتی کاری از دستمان بر نمی‌آید به هنر پناه می‌بریم

از مجموع آثاری که در سال گذشته داشتید، بگوئید و اینکه چه ویژگی خاصی در این آثار وجود داشت که شما را یکی از پنج نامزد این رویداد ملی کرد؟
در یک سال گذشته، آثاری را در حوزه نقاشی، گرافیک و تصویر‌سازی داشتم که با موضوع مظلومیت مردم فلسطین و غزه بود. همچنین آثاری که بیانگر حق‌خواهی نیروهای مقاومت در لبنان بود.

تاثیر‌گذاری و استقبال عموم مردم از این آثار چگونه برای خودتان مسلم شد؟
علاوه بر نمایشگاه، آثار در فضای رسانه‌ای و مجازی در ایران و خارج از مرزها دیده شد.

چه شد که به عنوان یک هنرمند این موضوعات را در محوریت هنر خود قرار دادید؟
ماجرا این است که وقتی ما به عنوان یک هنرمند در گوشه‌ای از همین جهان زیست و زندگی می‌کنیم که در آن سوی آن، ظلم بیداد می‌کند و تعدادی از انسان‌ها، کودک، زن و فرزند خون‌شان بی‌گناه ریخته می‌شود، به شدت احساس‌مان جریحه‌دار می‌شود و زمانی که می بینیم کاری از دست ما بر نمی‌آید ناگزیر به هنر پناه می‌آوریم تا مگر احساس منجمد شده خود را در اثری آشکار کنیم.

برخی از مخاطبان در برابر جایزه‌های دولتی، زاویه دارند، این مسئله را خصوصا در موضوع جهانی فلسطین چگونه تبیین می‌کنید؟
در این شرایط این زاویه دیدها و شکاف‌ها، غصه‌آور و درد عمیقی است. چون برخی از مردم در شرایطی گرفتارند که نمی‌توانند، اتفاقات مهیب در دنیا را خوب ببینند و درک کنند، اگر کمی نگاه خود را از افق، مصائب درونی و کشمکش‌های حکومتی، فراتر ببریم متوجه می‌شویم وقایعی که امروز مردم فلسطین و غزه را درگیر کرده بسیار سخت و باور نکردنی است و نمی‌توان بی ‌احساس از کنار آن گذشت.

گلستان جعفریان، نویسنده:
ادبیات پایداری باید زبان امروز را بشناسد

پس از انتشار کتاب «پاییز آمد» که با تقریظ رهبر انقلاب و ۱۳۵ بار تجدید چاپ مواجه شد، مجدداً شاهد نامزد شدن شما در این رویداد بودیم. لطفاً درباره اثر و اینکه در طول این مدت چه نگاه ویژه‌ای در هنر انقلابی داشته‌اید، بفرمائید؟
در حال حاضر مشغول کار روی کتاب جدیدی هستم که به زندگی همسران شهدا می‌پردازد. این سومین کتاب من در این زمینه است. که از زاویه جدیدی به موضوع همسران شهید و… نگاه می‌کند. از سالها پیش به دنبال این زاویه دید متفاوت بودم اما اکنون احساس می‌کنم با توجه به تحولات اجتماعی و نگاه متفاوت نسل جوان به زندگی، بازنگری در این موضوع ضروری است. به نظرم لازم است از زاویه‌ای نو به زندگی کسانی نگاه کرد که در نوجوانی تصمیماتی بزرگ گرفتند.

به نظرتان شاخصه هنر انقلابی در مقایسه با دیگر شاخه‌های هنری چیست؟ و چه ویژگی‌هایی را در نگاه و رویکرد هنرمند می‌طلبد؟

در دنیای امروز، نگاه ما به زندگی بیش از پیش به سمت رفاه وآسایش مادی رفته است. در این شرایط، اگر بخواهیم از شهدا وآرمان‌های‌شان سخن بگوییم، نمی‌توانیم با زبان دهه ۶۰ و ۷۰ این کاررا انجام دهیم. باید زبان امروز را بشناسیم و به دغدغه‌های مردم احترام بگذاریم. تنها در این صورت است که مخاطب با اثر ارتباط برقرار می‌کند. در آثار اخیرم این نکته را رعایت کرده‌ام؛ از جمله در«روزهای بی‌آینه» و «پاییز آمد» تلاش کردم نشان دهم که حتی در آن زمان نیز دغدغه یک زندگی با استانداردهای مطلوب وجود داشت، اما برخی با وجود این شرایط، راهی دیگر برگزیدند.

در کتاب‌های شما همیشه مستند بودن روایت‌ها مشهود است...

بله، نوشته‌هایم مستند–داستانی هستند. حدود ۷۰ درصد روایت‌ها براساس مستندات واقعی‌اند و تنها بخش کوچکی از آن بر اساس فضای روایت ‌شده توسط خود شخصیت‌ها به صورت داستانی بازآفرینی می‌شود. این سبک به خواننده کمک می‌کند با شخصیت‌ها ارتباط واقعی‌تری برقرار کند.

با توجه به اینکه برخی روایت‌ها مربوط به چند دهه پیش هستند، چگونه توانسته‌اید نسبت آن‌ها را با زندگی امروزحفظ کنید؟

در آثارم تلاش کرده‌ام فقط به خود شهید یا همسر شهید نپردازم. جامعه پیرامون آن‌ها نیز نقش مهمی دارد. در کتاب جدید،شخصیت‌هایی چون مادر لیا، خواهران سادات، پدر خانواده و دیگران حضور دارند که هرکدام نگاه متفاوتی به زندگی دارند. این تنوع دیدگاه به مخاطب اجازه می‌دهد خود را در یکی از این شخصیت‌ها ببیند و انتخاب کند که کدام نگاه به زندگی برایش قابل پذیرش‌تراست.

به‌عنوان نویسنده‌ای صاحب‌سبک، آیا جوایز جشنواره‌هابرای شما اهمیت دارند؟ یا انتظار دیگری از آثارتان دارید؟

حقیقتاً جوایز برای من در اولویت نیستند. البته باعث خوشحالی است که آثارم دیده می‌شوند، اما مهم‌تر از هر جایزه‌ای برای من، تأثیری است که کتاب بر مخاطب می‌گذارد. بزرگ‌ترین پاداش برای من، این است که مردم با ادبیات پایداری آشتی کنند، آن را بخوانند و درک جدیدی از آن پیدا کنند. همین بازخوردها، برایم ارزشمندتر از هر جایزه‌ای است.

صحبت پایانی:

از شما متشکرم که این فرصت را فراهم کردید. امیدوارم ادبیات پایداری بیش از گذشته مورد توجه نسل امروز قرار بگیرد.

محمد حمزه‌زاده، نویسنده:

هنر انقلاب صرفاً محدود به سال ۵۷ نیست

لطفاً در ابتدا کمی درباره مجموعه کتاب «دلستان وگلستان» توضیح دهید؛ این اثر در چه بازه زمانی نوشتهشد، چند بار تجدید چاپ شده و از سوی کدام انتشاراتمنتشر شده است؟

مجموعه «دلستان و گلستان» در قالب پنج جلد حدود دو سال پیشمنتشر شد. این مجموعه در همان سال اول با استقبال بسیار خوبیمواجه شد و توانست به سقف فروش ۱۷۵ هزار نسخه برسد؛به‌طوری‌که هر جلد حدود ۳۵ هزار نسخه فروش داشت. این آثار برایمخاطبان نوجوان، در رده سنی تقریباً ۹ تا ۱۳ سال نوشته شده، امابازخوردهایی که گرفتیم نشان می‌دهد که اغلب اعضای خانواده‌ها هماین کتاب‌ها را مطالعه می‌کنند.

موضوع اصلی این مجموعه چیست و در چه فضایی روایتمی‌شود؟

داستان‌ها در دو روستای قدیمی که در دو طرف یک کوه قرار دارند رخمی‌دهند. یک سمت کوه سرسبز و دارای چشمه است، شبیه مناطقشمالی ایران، و سمت دیگر خشک و بی‌آب، شبیه مناطق کویری. دراین دو روستا، شخصیت‌های مختلفی زندگی می‌کنند و روایت‌هاپیرامون سبک زندگی ایرانی–اسلامی و زیست مومنانه شکل گرفته‌اند. مضامینی چون حلال‌خواری، صداقت، تعاون، و محوریت مسجد درجامعه مومنانه در داستان‌ها مورد توجه قرار گرفته‌اند.

این مجموعه به نوعی ساختار سریالی دارد. این طراحی ازابتدا مد نظر شما بود؟

بله، طراحی مجموعه به گونه‌ای بوده که شباهت زیادی به سریال دارد. خوشبختانه در حال حاضر نیز مجموعه انیمیشن آن هم در حال تولیداست. هدف ما نگارش حدود ۱۰۰ قصه بوده که تا الان ۳۷ داستانبه نگارش درآمده است. در این داستان‌ها بیش از ۱۰۰ شخصیت دراین مجموعه حضور دارند. برخی از این شخصیت‌ها دائمی و برخیدر یک یا چند داستان ظاهر می‌شوند. شخصیت محوری مجموعهفردی به نام «حکیم» است که نقش بزرگ‌تر و راهنما را در قصه‌هاایفا می‌کند.

داستان‌ها در چه دوره تاریخی روایت می‌شوند؟

از نظر زمانی، داستان‌ها در حدود ۵۰ تا ۶۰ سال پیش اتفاقمی‌افتند. با وجود این‌که فضا سنتی و قدیمی است، اما داستان‌ها نوو کاملاً زاییده ذهن خودم هستند. برخلاف آثار بازنویسی‌شده‌ای مثل«قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب»، این مجموعه بر اساس متون کهن نیست، بلکه همگی زاییده ذهن است که بدون هیچ ارجاع مستندی معرف برخی از احادیث، روایات و نکته‌های حکیمانه است.

الهام گرفتن از حکمت ایرانی و مفاهیم دینی به چه شکل در داستان‌ها تجلی پیدا کرده است؟

از ابتدا قصد داشتم باورها و ارزش‌های دینی را در بطن قصه‌هابگنجانم، بدون اینکه مستقیماً به آیه یا حدیثی ارجاع دهم. مخاطبانآشنا با این مفاهیم، این پیام‌ها را در لایه‌های زیرین داستان‌ها درکمی‌کنند. این ارزش‌ها به صورت ظریف در فضای داستان تنیدهشده‌اند.

از نگاه شما، یک هنرمند انقلابی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد و هنر انقلابی چه تفاوتی با سایر گونه‌های هنری دارد؟

هنر انقلاب اسلامی صرفاً محدود به سال ۱۳۵۷ نیست. این هنرریشه در تاریخ ۱۴۰۰ ساله اسلام دارد و هدف آن تعالی انساناست. مفاهیمی مانند ایثار، شهادت، جوانمردی، امانت‌داری و… ارزش‌هایی هستند که هنر انقلاب باید آنها را بازتاب دهد. قصه‌هاییکه من نوشته‌ام در زمان قبل از انقلاب رخ می‌دهند، اما به دلیل باورهاو سبک زندگی شخصیت‌ها، می‌توان آن را در دسته آثار انقلابی قرارداد.

در خصوص جوایز و جشنواره‌های دولتی، به‌ویژه در حوزه هنر انقلاب، نظر شما چیست؟ آیا این جوایز برای هنرمندان انگیزه ایجاد می‌کنند؟

مهم‌ترین جایزه برای یک هنرمند، توجه مخاطبان است. موفقیت دربازار و استقبال مردم، بزرگ‌ترین پاداش است. جوایز دولتی، اگرتوسط هیئت داوران متخصص و متنوع انتخاب شده باشند، قطعاً می‌توانند نقش موثری در هدایت و حمایت از جریان‌های هنری داشته باشند. البته باید مراقب بود که مداخلات سیاسی کمترین تأثیر را در انتخاب‌ها داشته باشد.

با توجه به اینکه امسال آقای کارن همایونفر به عنوان چهره سال هنر انقلاب انتخاب شدند، نظرتان درباره ایشان واثرشان چیست؟

بسیار خوشحال شدم که در مجلسی حضور داشتم که ایشان به عنوان چهره برگزیده انتخاب شدند. اثر ایشان از نظر مفهومی وزمانی بسیار دقیق و اثرگذار بود و به گفتمان انقلاب اسلامی ارتفاع بخشید. برای ایشان آرزوی موفقیت‌های بیشتر و بیشتر دارم.

محمد رسولی، شاعر:

شاخصه هنر انقلابی بحثی عمیق و جدی ا‌ست

محمد رسولی دیگر هنرمند نامزد شده در رویداد هفته انقلاب ضمن ابراز تواضع و امتناع از گفت‌و‌گو ، گفت: حضور من بیشتر به ‌خاطر مجموعه فعالیت‌های سال گذشته بود، نه صرفاً یک اثر خاص.

او افزود: بزرگان این حوزه، مانند آقای همایونفر و آقای حمزه‌زاده، واقعاً قد و قواره‌ متفاوتی دارند و ما همیشه در برابرشان خود را کوچک می‌دانیم. بود و نبود من شاید تأثیر چندانی در کل ماجرا نداشته باشد.
وی با تاکید بر شاخصه‌های هنر انقلابی در آثارش اشاره کرد: تحلیل این موضوع نیاز به فرصتی مفصل دارد چرا که شاخصه هنر انقلابی بحثی عمیق و جدی ا‌ست که قطعاً نمی‌شود در چند دقیقه خلاصه‌اش کرد. این حوزه روحیه خاص خود را می‌طلبد و مستلزم نگاه و تعهد ویژه‌ای است.