امروز ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ ساعت ۲۳:۳۲
به گزارش صبا، این مراسم با حضور دکتر رضا نوروزپور معاون امور رسانه‌ای و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جمعی از فعالان فرهنگی، اساتید ارتباطات و نویسندگان برگزار شد. انتشار این مجموعه توسط کتاب‌های زرافه (واحد کودک انتشارات سیمای شرق) به نویسندگی اسماعیل رمضانی و تصویرگری فاطمه زمانه‌رو، تلاشی است برای آموزش مفاهیم رسانه‌ای به زبان ساده و داستان‌محور برای نسل کودک و نوجوان.
نمی‌توان کودکان را از فناوری محروم کرد؛ باید آنها را در برابر آسیب‌های رسانه واکسینه کرد
«نمی‌توان کودکان را به‌طور مطلق از فناوری محروم کرد؛ راه درست، آموزش استفاده صحیح و مسئولانه از رسانه‌هاست.»
این جمله محوری سخنان دکتر محمدرضا نوروزپور، معاون امور رسانه‌ای و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در مراسم رونمایی از مجموعه کتاب‌های «سرک» بود؛ مجموعه‌ای آموزشی در حوزه سواد رسانه‌ای برای کودکان، نوشته‌ی اسماعیل رمضانی و منتشرشده توسط انتشارات سیمای شرق.
نوروزپور در ابتدای سخنان خود، با اشاره به آیه ششم از سوره حجرات، اهمیت آموزه‌های دینی در تبیین سواد رسانه‌ای را یادآور شد و گفت: «خداوند در این آیه به مؤمنان هشدار می‌دهد که در برابر هر خبری، شتاب‌زده واکنش نشان ندهند و پیش از هر اقدامی، آن را بررسی کنند. این آموزه قرآنی، امروز بیش از هر زمان دیگری مصداق دارد؛ چراکه اطلاعات غلط و اخبار جعلی، خساراتی جدی به جوامع و افراد وارد می‌کنند.»
وی بی‌سوادی رسانه‌ای را زمینه‌ساز بروز انواع آسیب‌های اجتماعی، روانی و حتی دیپلماتیک دانست و افزود: «از تخریب روابط بین‌المللی گرفته تا آسیب‌های روانی، همگی ریشه در ناآگاهی نسبت به رسانه‌ها و محتوای منتشرشده دارند. بنابراین، سواد رسانه‌ای امروز یک نیاز حیاتی و یک اولویت ملی است.»
نوروزپور با اشاره به تلاش‌های ستودنی صورت‌گرفته برای تهیه این مجموعه، گفت: «کتاب‌های سرک نه‌تنها از نظر محتوا دقیق و کاربردی‌اند، بلکه ریشه در عشقی عمیق و مسئولیت‌شناسی نویسنده و ناشر دارند. این کار فرهنگی نمونه‌ای الهام‌بخش از توجه به آینده‌سازان کشور و دغدغه برای سلامت فکری و رفتاری نسل نو است.»
وی با هشدار نسبت به رویکردهای افراطی درباره دور نگه داشتن کودکان از فناوری، تصریح کرد: «محروم‌سازی کامل کودکان از فناوری نه ممکن است و نه مفید. باید به آنها آموخت چگونه سالم با رسانه و ابزارها مواجه شوند، نه اینکه از آنها فاصله بگیرند.»
معاون رسانه‌ای وزارت فرهنگ همچنین به پدیده‌ی «اتاق پژواک» در فضای مجازی اشاره کرد و گفت: «الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شوند کاربر تنها با محتوایی مواجه شود که تأییدکننده پیش‌فرض‌های اوست. این فرآیندکه حباب فیلتر هم گفته می‌شود ، افراط‌گرایی و در نهایت، دوقطبی شدن جامعه را در پی دارد و پاد زهر آن توسعه سواد رسانه‌ای است.»
وی با تأکید بر نقش راهبردی والدین و معلمان در تربیت رسانه‌ای، ادامه داد: «گاهی یک جمله از والدین یا معلم می‌تواند مسیر ذهنی کودک را تغییر دهد. کتاب‌هایی مانند سرک، می‌توانند همان نقش هدایتگر را ایفا کنند و نسل آینده را در برابر آسیب‌ها و تله‌های رسانه‌ای و جنگ روانی دشمن واکسینه کنند.»
نوروزپور در بخش پایانی سخنان خود ضمن قدردانی از عوامل تولید و انتشار این مجموعه، تأکید کرد: «معاونت امور رسانه‌ای و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با تمام ظرفیت از توسعه سواد رسانه‌ای و فعالیت‌های ترویجی و آموزشی در این حوزه حمایت می‌کند. امیدواریم این کتاب‌ها به دست همه کودکان، والدین و مربیان برسد و گامی مؤثر در تقویت آگاهی عمومی برداشته شود.»
این مجموعه به عنوان یک اثر دانش‌بنیان ثبت شود
در ادامه این مراسم محمد سرشار، فعال فرهنگی و مدیر پیشین شبکه کودک سیما، ضمن بررسی و نقد مجموعه کتاب «سواد رسانه‌ای برای کودکان» با اشاره به ضرورت تربیت رسانه‌ای از سنین پایین، گفت: «مفاهیمی که این مجموعه به کودکان منتقل می کند بسیار اثربخش است اما در کنار تهدیدهای این فضا ما باید به کودکان یاد بدهیم که استفاده از رسانه، هدفمند و معنادار نیز باشد؛ مثلاً کودک بگوید «می‌خواهم دستور پخت غذا را پیدا کنم» و بعد از رسیدن به هدف، استفاده را به پایان برساند. این نوع بهره‌برداری هدفمند از رسانه، می تواند در جلد های بعدی مورد توجه قرار گیرد.»
سرشار به سختی انتقال اینگونه مفاهیم به کودکان اشاره کرد و افزود: « ما در کشور در زمینه آموزش مفاهیم سواد رسانه ای به کودکان تا به حال تجربه ای نداشته ایم. به همین خاطر هم پیش از خواندن کتاب ها مشتاق بودم بدانم نویسنده چطور توانسته این مفاهیم را منتقل کند. بعداز خواندن آنها این موضوع برای من روشن شد که این کتاب ها مخصوصا با توجه به خلاقیت در تدوین فعالیت های مرتبط، از عهده این امر مهم برآمده است. می توانم بگویم که از مجموع یازده داستان و شعر، ده مورد آن بخوبی مفهوم را به کودک منتقل می کند.»
او با تحسین داستان‌های مجموعه، به‌ویژه داستان «زرافه و هفت کوتوله»، افزود: «در ابتدا با دیدن عنوان داستان فکر کردم انتخاب زرافه که حیوانی بومی ایران نیست، یک ضعف است، اما با خواندن داستان، نظرم تغییر کرد. این داستان با ظرافت و خلاقیت مثال‌زدنی، موضوع حریم خصوصی را به کودک آموزش می‌دهد و از نظر ادبی و محتوایی نیز بسیار قوی است.»
سرشار همچنین به داستان‌هایی همچون «کفشدوزکی که می خواست لاک‌پشت شود» اشاره کرد که به موضوع امنیت کودک در فضای مجازی می‌پردازند: «یکی از دغدغه‌های مهم، سرقت اطلاعات و امنیت کودکان در فضای مجازی است. این داستان‌ها با زبان کودکانه، به خوبی این مفاهیم پیچیده را ساده و قابل درک کرده‌اند.»
او با اشاره به تجربه شبکه کودک در اقتباس‌های تلویزیونی، پیشنهاد کرد: «برای اقتباس‌های نمایشی، بهتر است شخصیت‌ها و لوکیشن‌ها در داستان‌ها وحدت داشته باشند. اگر در ۵۰ داستان مختلف از یک خانواده یا شخصیت‌های مشترک استفاده شود، می‌توان آنها را در قالب انیمیشن یا سریال به‌راحتی اجرا کرد.»
در پایان، محمد سرشار با تقدیر از نویسنده، ناشر و معاونت رسانه ای وزارت ارشاد، گفت: «پیشنهاد می‌کنم این مجموعه به عنوان یک اثر دانش‌بنیان ثبت شود. این کار حاصل دو سال تلاش جدی است و جای آن در سبد تربیتی کودکان امروز خالی بود. ما بی‌صبرانه منتظر انتشار جلدهای بعدی هستیم.»
آموزش مفاهیم رسانه‌ای به کودکان، نقش واکسن را دارد
اسماعیل رمضانی نویسنده این مجموعه به عنوان دیگر سخنران این مراسم، با مروری بر فرآیند شکل‌گیری این اثر، از دغدغه‌ای ۱۴ ساله خود سخن گفت؛ دغدغه‌ای که ریشه در نخستین تجربه او در تدوین محتوای آموزشی سواد رسانه‌ای برای بزرگسالان داشت. او تأکید کرد: «تا پیش از آن، اغلب کتاب‌های سواد رسانه‌ای بیشتر در فضای دانشگاهی و پژوهشی معنا داشتند و کمتر کسی به آموزش الفبای این سواد به مردم، به‌ویژه کودکان، فکر کرده بود. الفبایی که همچون سواد خواندن و نوشتن باید از پایه و در سنین پایین آموزش داده شود.»
به باور رمضانی، آموزش مفاهیم رسانه‌ای به کودکان، نقش واکسن را دارد؛ واکسنی که اگر در کودکی تزریق شود، در بزرگسالی در برابر بسیاری از ویروس‌های رسانه‌ای جامعه ایمن می‌سازد. او گفت: «ما باید در برابر جهان پرهیاهوی رسانه‌ای امروز، بچه‌ها را مجهز به ابزارهای فهم، تحلیل و انتخاب کنیم. و این کار را باید از طریق زبان کودکی و ابزارهای مورد علاقه‌شان انجام داد؛ و چه زبانی بهتر از قصه؟»
وی ادامه داد: این مجموعه، حاصل یک فرآیند دو ساله از تعریف مفاهیم تا داستان‌پردازی، تصویرسازی، بازنویسی و ویرایش بوده است. نویسنده با اشاره به همکاری تیمی گسترده برای تولید این آثار، افزود: «ما مفاهیم اساسی سواد رسانه‌ای را فهرست کردیم و برای هر مفهوم، داستانی متناسب نوشتیم. در کنار هر داستان نیز فعالیت‌هایی طراحی شد تا یادگیری به‌صورت مشارکتی شکل بگیرد.»
رمضانی با اشاره به ظرفیت‌های بالای فرهنگ بومی برای بیان مفاهیم نوین، افزود: « مولانا می‌گوید: چون که با کودک سر و کارت فتاد/ پس زبان کودکی باید گشاد. ما هم باید زبان آموزش به کودکان را به شیوه‌ای انتخاب می‌کردیم که نه‌تنها کودک‌محور، بلکه اثرگذار، سرگرم‌کننده و بومی باشد.»
او همچنین از تلاش‌های خود و همکارانش در تولید بیش از ده کتاب در حوزه سواد رسانه‌ای برای بزرگسالان سخن گفت که پیش از ورود رسمی آموزش‌وپرورش به این حوزه انجام شده بود. اما تمرکز این مجموعه جدید، صرفاً بر آموزش مفاهیم به کودکان است، آن هم با تکنیک‌های آموزشی روز دنیا.
رمضانی در ادامه تصریح کرد: «ایران از منظر تصویر رسانه‌ای، با چالش‌های جدی مواجه است. در جهان امروز، سواد رسانه‌ای به‌مراتب مهم‌تر از گذشته شده و نیازمند توجه همه‌جانبه از سوی نظام آموزش رسمی، نهادهای فرهنگی، صدا و سیما، و خانواده‌هاست. ما باید از کودکی مفاهیم درست را در ذهن بچه‌ها بنشانیم تا در آینده نسلی آگاه، تحلیل‌گر و مسئولیت‌پذیر داشته باشیم.»
او در پایان ابراز امیدواری کرد که این مجموعه هرچند گامی کوچک است، اما بتواند زمینه‌ساز حرکتی بزرگ در جهت توانمندسازی نسل آینده باشد: «همان‌طور که کبریت کوچکی می‌تواند طوفانی از آتش به پا کند، امیدوارم این کتاب‌ها نیز جرقه‌ای باشد برای تغییر در نگاه ما به آموزش رسانه‌ای برای کودکان.»
کودکان، سرمایه‌های ارتباطی آینده
در بخش دیگری از مراسم، سیدغلامرضا کاظمی‌دینان، رئیس کل باشگاه مدیریت ارتباطات یونسکو_ایران، با اشاره به اهمیت تربیت رسانه‌ای کودکان، اظهار داشت: «همان‌طور که در سال‌های اخیر مفهوم روابط عمومی توسعه یافته و از اطلاع‌رسانی صرف فراتر رفته، باید نگاه ما به آموزش سواد رسانه‌ای هم توسعه یابد. کودکان امروز، مخاطبان بی‌پناه رسانه‌های قدرتمند هستند و اگر ابزار درک، تحلیل و انتخاب به آنها داده نشود، قربانیان خاموش این فضا خواهند بود.»
کاظمی‌دینان با تأکید بر نقش خانواده‌ها و نهادهای فرهنگی در تربیت رسانه‌ای، افزود: «این کتاب‌ها در واقع ابزاری هستند برای گفت‌وگو میان والدین و فرزندان درباره رسانه. ما نباید فرزندان‌مان را در برابر رسانه‌ها تنها بگذاریم؛ بلکه باید کنارشان باشیم و به آنها یاد بدهیم چطور ببینند، بشنوند و بفهمند.»
پیوند حرفه‌ای‌گری با آینده‌نگری
در ادامه، امیرعباس تقی‌پور، رئیس شورای سیاست‌گذاری انتشارات سیمای شرق، بر اهمیت رویکرد حرفه‌ای و آینده‌نگرانه در تولید محتوا برای کودکان تأکید کرد. وی گفت: «ما در سیمای شرق طی سال‌های گذشته تلاش کردیم تا در کنار انتشار کتاب‌هایی در حوزه تخصصی روابط عمومی، سواد رسانه‌ای و ارتباطات، به مسئله فرهنگ‌سازی برای نسل آینده و آموزش مهارت‌های اصلی نیز توجه ویژه‌ای داشته باشیم. انتشار این مجموعه از همین دغدغه نشأت گرفته است.»
تقی‌پور ادامه داد: «وقتی درباره آینده سواد رسانه‌ای صحبت می‌کنیم، نمی‌توانیم از کودکان و نوجوانان غافل بمانیم. چراکه آنها کاربران اصلی فضای رسانه‌ای فردا هستند. اگر امروز در مسیر آموزش آنها کوتاهی کنیم، فردا با چالشی جدی روبه‌رو خواهیم شد.»
وی همچنین به نقش کلیدی کتاب در آموزش تدریجی و عمیق اشاره کرد و گفت: «بر خلاف ویدیوهای کوتاه یا محتوای زودگذر فضای مجازی، کتاب می‌تواند به‌طور مستمر ذهن کودک را درگیر و به شکل‌گیری تفکر انتقادی در او کمک کند. خوشحالیم که آقای رمضانی با نگاهی پژوهشی و دغدغه‌مند، چنین اثری را خلق کرده‌اند.»
برگزاری مراسم رونمایی از این مجموعه پایان بخش این مراسم بود.
لینک کوتاه خبر
میزان امتیاز شما به این خبر؟
Loading...