به گزارش صبا، فرشاد اکتسابی کارگردان «خط القعر» گفت: نگاه من به مسائل، تاریخی است، اغلب ماجراهای اجتماعی و پدیده‌ها از نظر من،  از جنبه تاریخی قابل تحلیل و بحث هستند. اگر چه در ادوار مختلف، فیلم‌هایی با موضوع‌های مختلف ساخته‌ام اما رویکرد و نگاه اصلی‌ام، تحلیل تاریخی است، من از سال ۸۲ به شکل جدی وارد سینمای مستند شدم، کمی پیشتر سینما را شروع کرده بودم. ساخت فیلم درباره ایران، درباره محیط زیست (دریای خزر یا کویر ایران) یا جنگ، همیشه در ذهنم بوده است و از موضوع‌های مورد علاقه‌ام است.

کارگردان «ف- الف» ادامه داد: برای ما که کودکی و نوجوانی‌مان در جنگ گذشته، این ماجرا یک پدیده تمام شده نیست. تجربه‌های زندگی در جنگ، فضای آن سال‌ها و تاثیر جنگ بر زندگی مردم، از مواردی است که ذهنم سالها درگیر آن بود. درباره جنگ ایران و عراق، مستندها و فیلم‌های داستانی فراوانی ساخته شده، تعدادی از آنها شاخص و ماندگار است و این، کار در این حوزه را دشوار می‌کند.

این کارگردان در بخش دیگری از گفتگو به دغدغه و هدف اصلی‌‌اش از ساخت «خط القعر» اشاره کرد: دوست داشتم یک پرتره از جنگ بسازم، از آغاز آن، تا پایان. اما موضوع گسترده بود و نمی‌خواستم سرسری از کنارش بگذرم. این نوع نگاه به جنگ، اجحاف بود. ما هشت سال درگیر جنگ بودیم، بخشی از اتفاق‌هایی که امروز با آن درگیر هستیم، محصول همان دوره است. پس، به این نتیجه رسیدم موضوع را دسته بندی کنم، با سوال «چرا جنگ آغاز شد؟» شروع کردم. نگاه‌ها و خوانش‌های متفاوتی از شروع جنگ وجود دارد، بعضی نگاه‌ها سیاسی و مغرضانه است. من به دنبال واقعیت بودم و نگاهی همه جانبه به ماجرا و دلایل آن داشتم، تعصب و عشقم به ایران را کنار گذاشتم و کوشیدم راوی بی طرف این ماجرا باشم، این انتخاب سخت بود، اما فیلم را از افتادن به دام نگاه‌های سیاسی و رویکرد غیرمستند، نجات می‌داد.

اکتسابی ادامه داد: نگاهم به موضوع بی‌طرفانه بود تا اعتماد تماشاگر را جلب کنم، هر چه در فیلم می‌گویم، بر اساس چیدمان اسناد است، جایی که سندی وجود نداشت، به کتابها رجوع کردم و به آن اشاره کردم. وقتی می‌خواستم این فیلم را بسازم با آقای محمد حمیدی مقدم مدیر عامل مرکز صحبت کردم، ایده و رویکردم را توضیح دادم، او استقبال کرد و گفت مستندسازی همین است که یک سویه به موضوع نگاه نکنی.

این کارگردان افزود: می‌خواستم فیلم را با مشارکت نهادها و ارگان‌های مرتبط بسازم، این دوستان اول استقبال کردند، اما بعد که رویکرد مرا دیدند، پا پس کشیدند. در مرکز گسترش، این همراهی وجود داشت و آقای حمیدی مقدم، آقای عبدالحسین بدرلو (قائم مقام و معاون مستند) و آقای هومن مرادی کرمانی، (مدیر مستند) رویکرد مرا پسندیدند و تا پایان، کنار فیلم ماندند. آقایان محمد حسین حقیقی، حسین حقگو و محمد داودی استاد و همراه من در این پروژه بودند و از آنها ممنونم.

فرشاد اکتسابی در بخش دیگری از سخنانش گفت: تحقیق در این پروژه سنگین و طولانی بود. از زمان صفویه، مناقشاتی که وجود داشت را بررسی کردم، از مشکلاتی که امپراطوری عثمانی و صفوی باهم داشتند، شروع کردم و مسیر تاریخ را آمدم، تاریخ مثل حلقه‌های زنجیر بهم وابسته است، نمی‌شود امروز را بدون توجه به دیروز و گذشته بررسی کرد. موضوع را سلسله وار بررسی کردم، ابعاد پژوهش گسترده و وسیع شد. حکومت‌ها و دوره‌ها در ایران و عراق را بررسی کردم. این ماجرا، همواره محل بحث و تنش بوده و روایت آن در یک بازه زمانی دشوار بود.

این کارگردان درباره جستجو برای یافتن اسناد گفت: بخشی از این اسناد را در کتابخانه ملی پیدا کردم، بخش اعظم سندها را در وزارت خارجه پیدا کرده و شروع به خواندن و یادداشت برداری کردم. فقط به منابع داخلی متکی نبودم و در منابع خارجی هم جستجو کردم، از مرکز اسناد امارات و قطر و واشنگتن، اسنادی را پیدا کردم، پژوهش این فیلم یک سال طول کشید.

وی ادامه داد: در این مسیر، کتابهای بسیاری را خواندم، پایان نامه‌های فراوانی هم مطالعه کردم، اطلاعات جالبی هم در آنها بود، منابع پژوهش برای ساخت مستند، فقط مکتوب نیست، پژوهش میدانی هم بخش دیگری از کار است، افرادی که آگاه و مطلعند هم می توانند منبع اطلاعات برای مستندساز باشند. من سراغ کارشناسان مختلفی رفتم اما موضوع امنیتی است و صحبت درباره آن ساده نبود. به نظر من با توجه به التهاب های موجود در منطقه، بازنگری درباره گذشته مهم است، اما همه مثل من فکر نمی‌کردند و گروهی مقابل دوربین، صحبت نکردند اما بعضی از این استادان و کارشناسان، اطلاعاتشان را ارائه دادند.

این فیلمساز افزود: بخش مهم دیگر این کار تدوین آن بود، من اغلب فیلم هایم را خودم تدوین می‌کنم، به عنوان تدوینگر روی لبه تیغ کار می کردم، و ساعتها مشغول آن بودم. گاهی نیمه شب بلند می شدم و چیزی که به ذهنم می رسید، اجرا می کردم.

فرشاد اکتسابی درباره واکنش تماشاگران گفت: «خط القعر» فیلم سختی بود، اما تماشاگرانی که فیلم را دیده اند، آن را جسورانه می‌دانند، تلاش من برای ساختن فیلمی منصفانه، در فیلم دیده شده و این برایم جذاب است. به نظرم، وظیفه کارگردان مستند این نیست که داوری‌اش را وارد فیلم کند، این تماشاگر است که باید برداشتش را نسبت به موضوع داشته باشد و با فیلم همراه شود. خوشبختانه در جشنواره «سینماحقیقت» به فیلم توجه شد، حسم این است که در این دوره جشنواره، فیلم‌های خاص و چالش برانگیزی داشتیم، ساخت و نمایش این فیلم‌ها مهم است و نشان‌دهنده فضای زنده‌ای است که در سینمای مستند جاری است.

این فیلمساز ادامه داد: خوشحالم که «خط القعر» در جشنواره مقاومت روی پرده رفت و دیده شد، از همکارانم و همه دوستانی که کمک کردند تا این فیلم ساخته شوند، سپاسگزارم. از مرکز گسترش که پای این فیلم ایستاد و اجازه داد روایتی صادقانه و تاریخی از جنگ داشته باشیم، بدون این که خطوط قرمز را رد کنیم، جسور و صادق و شفاف باشیم، ممنونم. متاسفانه در این دوره از جشنواره فیلم مقاومت، بی‌نظمی‌های فراوانی دیدیم، مشکلات و مسائل مختلفی در نمایش فیلم، دعوت و … برای من و دیگر فیلمسازان به وجود آمد، که در شان یک جشنواره ۱۸ ساله نیست. حتی در اختتامیه هم، تهیه کننده «خط القعر» و یکی از داوران جشنواره کارت ورود نداشتند.

«خط القعر» ساخته فرشاد اکتسابی تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی است و در هجدهمین جشنواره فیلم مقاومت جایزه بهترین پژوهش را دریافت کرد.