به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری صبا، «کارساز» مستندمسابقه‌ای به کارگردانی مشترک احسان عمادی و امین کفاش‌زاده است که با موضوع کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوآفرین تولید شده و پخش خود را از شبکه مستند سیما آغاز کرده است.

در این برنامه تلویزیونی ۶ گروه منتخب از میان بیست گروه شرکت کننده با راهنمایی مربیان، روی ارایه طرح یا ایده اولیه خود کار می‌کنند تا درنهایت از بین‌شان سه گروه انتخاب شوند. از این مرحله به بعد، برنامه از فضای استودیویی خارج می‌شود و شاهد تلاش شرکت‌کنندگان برای به ثمر رسیدن ایده هایشان خواهیم بود.

فرزین فردیس، محسن باستانی و علی اصغر سعدآبادی سه مربی در حوزه کسب‌وکارهای نوآفرین هستند که داوری این مسابقه را برعهده دارند.

در همین ارتباط گفتگویی با عادل پیغامی عضو هیات علمی و استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) و از پژوهشگران حوزه «اقتصاد مقاومتی» و «سیاستگذاری فرهنگی در حوزه اقتصاد» درباره این برنامه داشته ایم.

عادل پیغامی عضو هیات علمی و استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به این که هر رفتار فردی یا جمعی برای تحقق در جامعه نیازمند شکل‌گیری شاکله های ذهنی است، گفت: زمانی که ما رفتاری را مطلوب تشخیص دهیم طبیعی است که باید در فضای گفتمانی و فرهنگی جامعه شاکله ذهنی آن را آماده کنیم. فرهنگسازی و کار رسانه ای مقدمه و یکی از شروط لازم برای تحقق رفتارهای مطلوب در حوزه اقتصاد است.

وی اظهار کرد: بیش از پنج دهه است که بحث اقتصاد مبتنی بر کارآفرینی، نوآوری و خلق ثروت از ایده‌های نوین در  کشورهای پیشرفته مطرح شده است. در این کشورها فرهنگ‌سازی نسبت به این مقوله اهمیت فراوانی دارد. آن‌ها از همان زمان در تولیدات فرهنگی خودشان به ویژه در سینما و تلویزیون این شاکله ذهنی را گفتمان سازی و فرهنگ‌سازی کرده و جدی گرفتند.

این استاد دانشگاه در ادامه مطرح کرد: به نظر من محتوای مستندمسابقه «کارساز» را می توان به دو بخش تقسیم کرد. یک زیست‌بوم کوچک را داریم که در خود برنامه شکل می‌گیرد و زیست‌بوم بزرگ‌تری را داریم که این برنامه در ذهن مخاطبان شکل می دهد. احتمالا  آن زیست‌بوم کوچک هدف اصلی برنامه‌ساز نیست. با این که شرکت کنندگان هم مهم هستند و یک خروجی باارزش محسوب می شوند اما در مقایسه با مخاطبان میلیونی یک خروجی فرعی به حساب می آیند.

پیغامی افزود: این‌که شما فرصتی ایجاد کنید تا عده ای ایده‌هایشان را مطرح کرده و آن ایده را در چرخه باروری، تصحیح و تکمیل قرار دهند و به درآمدزایی برسانند باارزش است. با این حال مهم تر از شرکت کنندگان در این رقابت، مخاطبانی هستند که این برنامه را می بینند. در این روند، ذهن آنان برای گفتمان سازی تولید ثروت از ایده و شکل‌گیری چرخه‌های کارآفرینی مبتنی بر نو

آوری و ریسک‌پذیری شکل می گیرد. این موضوع ارزش بسیار بالاتری دارد.

این پژوهشگر مطرح کرد: روان‌شناسان معتقدند که برای تحقق و نهادینه شدن یک رفتار در وجود انسان ها باید ممکن بودن آن رفتار در ذهن آنها تثبیت شود. مهم این است که شخص بتواند خودش را در یک موقعیت مشابه شرایط واقعی قرار داده و در آن موقعیت خود را ارزیابی و بازیابی کند. به این ترتیب می تواند سد بزرگی از شدن‌ها و نشدن ها و ممکن بودن و ناممکن‌ها را پشت سر بگذارد.

عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: من مستندمسابقه «کارساز» و برنامه های مشابه آن را از این جنبه تأثیرگذار می دانم که یک موقعیت ممکن و امکان یک تصور را به یک گفتمان عمومی تبدیل می‌کند.

پیغامی با اشاره به اینکه اکوسیستم شکل‌گیری کسب وکارها یک زنجیره به هم پیوسته است، تصریح کرد: بخشی از آن به فضای قانونی و حقوقی و بخش دیگری به ساختار اداری کشور باز می‌گردد. ترتیبات نهادی و قواعد بازی بین فعالان این عرصه را هم نباید فراموش کرد. اما مهم‌تر از همه این موارد، همان فرهنگ و شاکله ذهنی است.

وی افزود: متاسفانه در تاریخ معاصر ما حتی از اواخر دوره قاجار و ابتدای پهلوی، فرهنگی شکل گرفته است که بر مبنای آن اکوسیستم درآمدزایی و کسب و کار مبتنی بر رانت دولتی و یا مبتنی بر رانت بخش خصوصی شکل بگیرد. در رانت بخش خصوصی، مشخصا با پدیده‌ای به نام دلالی مواجهیم که در آن شخص به دنبال این است که با کمترین ارزش افزوده بتواند بیشترین عایدی را نصیب خود کند. در بحث کسب‌وکارهای دولتی هم با معضل تاریخی دولت نفتی و رانتی مواجهیم که درآمدزایی نظام بوروکراتیک و پشت میزنشینی را تقویت می کند.

عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) عنوان کرد: بنابراین می بینیم که در صد سال اخیر این فرهنگ جا افتاده است که داشتن کار دولتی یک ارزش مهم است. در نتیجه فضای کسب و کار بوروکراتیک به قدری بزرگ شده که به نوعی فضای حیات کسب‌وکارهای سالم غیردولتی را هم اشغال و آن‌ها را خفه کرده است. این گونه است که مراحل راه اندازی یک کسب‌وکار سالم در فضای غیردولتی در اقتصادهای موفق نهایتا یا چند ساعت است، اما در ایران گاهی چند ماه طول می کشد.

پیغامی عنوان کرد: خوشبختانه چندسالی است که با طرح و تقویت «اقتصاد دانش بنیان» که مورد حمایت جدی رهبر معظم انقلاب نیز قرار دارد بحث کارآفرینی در بخش های قابل توجهی از نظام دانشگاهی و اقتصادی ما باجدیت در حال پیگیری است. البته راه درازی در پیش داریم چراکه ساختار ذهنی که حدود یک قرن سابقه دارد به این راحتی و در پنج سال و ۱۰ سال از بین نمی رود.

وی اظهار کرد: برای ساختن بنای کسب وکارهای سالم که مبتنی بر رانت نیستند، باید چرخه باطل رانت اداری را با اقتصاددانش بنیان قطع کنیم؛ اقتصادی که مبتنی بر خلق ثروت از نوآوری باشد.

این پژوهشگر افزود: دراین زمینه بسیاری از دانشگاه ها با ایجاد مراکز نوآوری، استارتاپ ها و شتاب دهنده ها پیشگام بوده اند. به نظر می رسد تلویزیون هم هرچند دیر، اما بالاخره ضرورت پرداختن به این مباحث را دریافته است. در گام های اول کارهایی  همچون مسابقه «میدون»، مستندمسابقه «خانه ما» و مستندمسابقه «کارساز» ساخته شده است که می‌تواند با نفوذکردن در بین خانواده‌ها، طلیعه اصلاح این ساختارهای ذهنی بلندمدت و ریشه دار باشند. تقویت فرهنگ کارآفرینی نیاز به زمان و کار زیاد دارد.

وی درباره مخاطبان اصلی برنامه تلویزیونی «کارساز» گفت: همه مردم می‌توانند مخاطب چنین برنامه هایی تلقی شوند اما از نظر من بیشتر از عموم مردم، این نمایندگان مجلس هستند که باید این برنامه را ببینند چراکه مسایل و مشکلات ایده پردازان و صاحبان کسب وکار در روند قانون‌گذاری‌ آن‌ها انعکاس چندانی ندارد.

عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) تاکید کرد: اگر یک نماینده مجلس مشکلات یک فرد ایده پرداز را در مسیر طولانی کارآفرینی را ببیند و آن‌ها را در تصمیم گیری خود لحاظ بکند ما از لحاظ اقتصادی فضای متفاوتی خواهیم داشت.

پیغامی افزود: به همین ترتیب، هرکس در هر شغلی می تواند مخاطب این برنامه باشد. یک پزشک، یک کارمند و صاحبان کسب‌وکارهای بازاری با دیدن این گونه برنامه‌ها ذهنشان آماده می شود تا برای فعالیت خود فضاهای جدیدتری خلق کنند.

وی گفت: ما در بحث فرهنگ‌سازی اقتصادی حتی می گوییم که زنان خانه‌دار هم باید در تربیت فرزندانشان به این مسایل توجه کنند. این روند در بسیاری از کشورهای دارای نظام اقتصادی و تولیدی موفق رقم خورده است. شاهد بودیم که زنان خانه‌دار در تربیت فرزندان خودشان بحث ارزش کارآفرینی و ریسک پذیری را در نظر گرفته اند.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: رمان نویسان به ویژه در حوزه ادبیات کودک و نوجوان می توانند مخاطب چنین برنامه هایی باشند تا بتوانند دراین مسیر دست به آفرینش ادبی بزنند. اهالی رسانه، خبرنگاران و مجریان رادیو و تلویزیون ما باید این فضاها و معضلات آن را بشناسند تا بتوانند از مدیران و مسوئلان اقتصادی مطالبه کنند.

پیغامی در پایان عنوان کرد: دنیای آینده دنیای کسب وکار است و نه دنیای مشاغل اداری و کسب درآمد از پشت میزنشینی؛بنابراین همگان می توانند مخاطب چنین برنامه هایی باشند و به ویژه کودکان و نوجوانان را باید از هم اکنون برای این دنیای جدید که در آن فعالیت اقتصادی ماهیت متفاوتی با امروز و دیروز دارد، آماده کنیم.

مستندمسابقه «کارساز» تولید جدید استودیو نوبین از شنبه بیست و چهارم اسفند هر شب ساعت ۲۱ در ۱۰ قسمت از شبکه مستند سیما روی آنتن می رود و روز بعد ساعت ۹ صبح بازپخش می‌شود.

انتهای پیام/