پژمان مظاهری‌پور کارگردان مستند «بر کرانه‌های کاسپین» که در بخش «مسابقه ملی» چهاردهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» پذیرفته شده است در گفتگو با خبرنگار سینمایی صبا گفت: این فیلم درباره آلودگی محیط زیستی دریای خزر است که علاوه بر آن خلاصه‌ای از تقسیم‌بندی جغرافیایی خزر میان کشورها در دوران‌های مختلف از جمله بین ایران و شوروی، ایران و روسیه، و ایران و چهار جمهوری استقلال‌یافته در شمال شرق و غرب دریا را از نظر تاریخی بررسی کرده و بعد هم درباره بحث زیست محیطی خزر که نظام یک‌پارچه سیاسی روی آن حاکم نیست گفته می شود.

وی افزود: سپس آلودگی‌های عمومی محیط زیستی را بررسی می‌کنیم که صنعتی، کشاورزی، نفتی، انسانی و… هستند و این‌ آلودگی‌ها در نهایت خزر را به یک فاضلاب بزرگ تبدیل می‌کند و می‌تواند برای محیط زیستی که اطراف آن هست چه انسانی و چه جانوری، خطرناک باشد.

این مستندساز درباره علت پرداختن به این سوژه بیان کرد: در سال ۱۳۸۷ فیلمی درباره خشک شدن دریاچه ارومیه با عنوان «دریاچه‌ای که بود» ساختم که نسبتا موفق بود و علاقه سیاستگذارها و سرمایه‌گذارها را جلب کرد، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی هم در سال ۹۲ به من پیشنهاد کار روی دریای خزر یا کاسپین را داد که در نهایت بحث‌های مطالعاتی و پژوهشی روی این سوژه شروع شد.

کارگردان مستند «داستان تولید برق» به منابع مطالعاتی زیادی که درباره سوژه خزر وجود دارد اشاره کرد و گفت: درباره کاسپین مقدار زیادی منابع مطالعاتی وجود دارد و همین هم کار تحقیقاتی را سخت می‌کند زیرا باید تلاش می‌کردیم که این منابع را کم و کم‌تر کنیم و البته که همه منابع را هم نشد بخوانیم زیرا خیلی زیاد و گسترده است. منابعی داشتیم که به جمعیت‌شناسی، محیط‌ زیست، حیاط وحش، آبزیان، تبادلات دریایی، سیاست، تاریخ و… می‌پردازد و خزر یا کاسپین را به یک موضوع خیلی مهم تبدیل می‌کند.

مظاهری‌پور از مدت زمانی که صرف ساخت این مستند ۵۷ دقیقه‌ای کرده است، اظهار کرد: به دلیل محدودیت بودجه کار چندین سال متوقف بود، تکه تکه انجام می‌شد و متمرکز نبود تا اینکه مدیریت جدید مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی لطف کرده و کمک کردند که فیلم به سرانجام برسد که در مجموع ساخت آن هفت سال طول کشید، سال ۹۲ شروع کرده و سال ۹۹ به پایان رسید.

این مستندساز درباره شیوه روایت «بر کرانه‌های کاسپین» عنوان کرد: همه این فیلم به صورت نریشن پیش می‌رود، مصاحبه‌هایی هم داشته‌ایم ولی تمام اطلاعات علمی مصاحبه‌ها به منابع پژوهش صوتی تبدیل شدند مثلا با کارشناسان محیط زیست مصاحبه صوتی داشتیم و بعد باید به اسناد و مدارک تبدیل می‌شد به همین دلیل از ابتدا بر اساس نریشن طراحی شد و بعد بر همین اساس هم ساخته شد. نریشن آن را مهرداد اسکویی خوانده است که کار سختی بود و سعی کرده‌ایم خوب از آب در بیاید.

او ادامه داد: تدوین این فیلم را بابک بهداد انجام داده که کارگردان کاربلدی است و از او فیلم «بهارستان خانه ملت» را داریم. او وقتی که فیلم را دید خیلی علاقه‌مند شد که روی آن کار کند و من هم خیلی استقبال کردم که این همکاری صورت بگیرد، صداگذاری این فیلم هم بهروز شهامت انجام داد، انیمیشن کار را هم احد محبی که یکی از مدرسان این حوزه است انجام داده‌ است.

سینمای مستند سال‌هاست که درگیر کروناست

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره برگزاری آنلاین «سینماحقیقت» تصریح کرد: آنلاین برگزار شدن جشنواره که طبیعی است و در شرایط موجود اگر آن را به سمت حضوری برگزار کردن ببرند، به نظر می‌رسد که بی توجهی به زندگی شرکت‌کننده‌ها است. اگر می‌خواهیم جشنواره‌ای را برگزار کنیم باید به شکل غیرحضوری باشد چراکه در اطرافمان روزانه شاهد مرگ و میر بسیار و فراگیری بر اثر این بیماری هستیم.

کارگردان مستند «تخت سلیمان» از خوبی‌های برگزاری آنلاین تعریف کرد: من خیلی خوشحال هستم که می‌توانم فیلم‌ها را در خانه خودم هر زمانی که انتخاب می‌کنم، بدون درگیری برای رفت و آمد، با دقت بیشتری ببینم و حتما هم حجم فیلم دیدن در جشنواره آنلاین بیشتر و بیشتر خواهد بود همان‌طور که ما خیلی از مواقع تعدادی از دوستانمان را برای دیدن فیلممان دعوت می‌کنیم که به دلایل مختلف توان آمدن ندارند و یک سالن به زور به اندازه ۱۰۰۰ نفر پر می‌شود. فکر می‌کنم این شیوه از برگزاری را می‌شود به فال نیک گرفت و می‌توان بعد از کرونا هم یک بخش آنلاین داشته باشیم.

این کارگردان درباره نگرانی‌اش برای کپی شدن فیلم‌ها به صورت آنلاین بیان کرد: کپی شدن فیلم مستند چیز ناراحت کننده‌ای برای مستندسازها نیست دلیلش هم برمی‌گردد به همان سینمای مستندی که هیچوقت بازار نداشته است. چه زمانی بوده است که سینمای مستند در ایران فروش داشته باشد که ما الان نگران کپی شدنش باشیم؟ زمانی کارگردان نگران کپی شدن فیلمش می‌شود که برنامه‌ای برای فروش آن داشته باشد. به غیر از فیلم‌هایی که خارج از ایران خرید و فروش می‌شوند که آن‌ها هم بازارهای خارج از ایران را دارند، چیزی در ایران خرید و فروش نمی‌شود؟

وی افزود: آن چیزی که در مرکز گسترش هزینه می‌شود، پولی است که می‌آید، هزینه می‌شود و ساخته می‌شود، باز هم خرید و فروشی در کار نیست، اگر هم فیلمی در پلتفرم‌ها یا هنروتجربه بخواهد فروخته شود، آنقدر نیست که پاسخ هزینه باشد و سرمایه‌گذار جذب کند، از طرفی هم در سینمای مستند هیچوقت وام در نظر گرفته نشده و سرمایه‌گذار جذب نشده است یا اینکه شرایطی باشد که مستند دیده شود، پس گویا طوری شده است که فیلم ما را کپی هم کنند، خوشحال هم می‌شویم و چیزی را از دست نمی‌دهیم!

کارگردان مستند «غبار سرخ» درباره چگونگی گذشتن از این شرایط اظهار کرد: تا زمانی که هنوز مالکیت فیلم‌ها یعنی بحث تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار مشخص نشود و تا زمانی که امکان فروش و مفهوم بازگشت سرمایه را در سینمای مستند نداریم این اتفاق خواهد افتاد.

وی در پایان از تاثیر کرونا بر سینمای مستند خاطرنشان کرد: کرونا زیاد بر سینمای مستند تاثیری نداشت زیرا این سینما سال‌هاست که درگیر کروناست و تازه از لحاظ بی‌پولی، بی‌کاری و رونق نداشتن، وضع بقیه هم مثل ما شده است. الان مستندسازی حتی برای تلویزیون هم به صرف نیست زیرا کسورات مختلف و مباحث اقتصادی زیادی وجود دارد که کار را به این سمت می‌برد که ساخت مستند برای تلویزیون به صرفه نباشد.

فروغ گشتیل

انتهای پیام/