به بهانه‌ی برگزاری نمایشگاه کتاب 1403، می‌توان به سراغ کتاب‌هایی در حوزه تخصصی سینما و فیلمنامه‌نویسی رفت که در نمایشگاه سی و پنجم در دسترس هستند...
تالارِ معرفی و پیشنهاد کتاب صبا
نشر گیلگمش با همکاری انتشارات چشمه، به صورت تخصصی کتاب‌هایی درباره حوزه سینما و سایر حوزه‌های فرهنگی منتشر می‌کند و جز انتشارت معتبر در این حوزه است؛ که هم‌اکنون در نمایشگاه کتاب سال ۱۴۰۳ حضور دارند.
همچنین انتشارات دیگری هم‌چون «مرکز» و «هرمس» در حوزه تخصصی سینما کتاب‌های ارزشمندی منتشر کرده‌اند که در کتاب فروشی‌های معتبر قابل تهیه و خریداری است.
به همین بهانه، ۶ کتاب تخصصی سینمایی به انتخاب صبا، در متن زیر معرفی خواهیم کرد.
کتاب اول: فن تحلیل فیلم
همراه بررسی نمابه نمای فیلم
نویسنده: روبرت صافاریان
دربارهی کتاب:
از زمان اختراع سینماتوگراف توسط برادران لومیر و ظهور سینما با پخش فیلم‌های مستند کوتاه چند ثانیه‌ای در کافه‌های فرانسه در سال ۱۸۹۸، تا امروز که سینما هم از لحاظ ظرفیت‌های هنری و هم امکانات تکنولوژیک به دستاوردهای قابل توجه رسیده است، همواره در رابطه با ابعاد و وجوه مختلف این پدیده سوالاتی مطرح می‌شود که پاسخ‌های گوناگون را در پی خود دارند.
سوالاتی مانند ماهیت و چیستی سینما، پذیرش یا عدم پذیرش سینما به عنوان هنر و ارتباط آن سایر هنرها، تلاش سینما برای نزدیک شدن به واقعیت زندگی افراد یا تمرد از حرکت به سمت آن، چگونگی تاثیرگذاری فیلم بر تماشاگران، نحوه ارتباط فیلمساز و مخاطب با یکدیگر و… همه این‌ها بخشی از مسائل و پرسش‌هایی هستند که سینما در طول تاریخ ۱۲۰ ساله خود با آن‌ها روبه‌رو بوده است.
در گذر زمان و در واکنش این سوالات، از همان ابتدا افراد مختلفی از رشته‌های گوناگون علمی به پاسخ‌دهی به آن ها مشغول شده و برخی از آن‌ها که جواب‌های منسجم و دقیق‌تری به این سوالات داشتند، دست به ابداع نظریه‌های سینمایی مختص به خود زدند و با گذشت زمان و پیشرفت سینما، این نظریات نیز نسبت به قبل متنوع‌تر و پیچیده‌تر می‌شدند.
افرادی مانند هوگو مانستربرگ، رودلف آرنهایم، بلا بالاژ، سرگئی آیزنشتاین و بسیاری از متفکران نامدار دیگر، تلاش کردند تا از نقطه نظر خود و مکتبشان به سوالاتی که از همان بدو پیدایش سینما با آن همراه بودند، پاسخ داده تا بهتر بتوانند این پدیده شگفت‌انگیز را درک کرده و برای دیگران شرح دهند. تا به امروز کتاب‌های فراوانی در شرح و توضیح نظریه‌های فیلم چاپ و منتشر شده اند و خواندن بسیاری از آن‌ها برای مخاطبین سینما مفید است.
کتاب «فن تحلیل فیلم» اثر روبرت صافاریان، نویسنده و منتقد سینما، از بهترین آثار در این حوزه است. در این کتاب، نویسنده به صورت کامل، تمام جزئیات اصول و مبانی نقد فیلم را توضیح داده و ابزارهای مورد نیاز برای آن را به ترتیب معرفی می‌کند.
سپس بر اساس همین مبانی و اصول دو مورد از فیلم‌های شاهکار و بسیار ارزشمند تاریخ سینما، یعنی “ماجرا” اثر میکل آنجلو آنتونینی و “سایه یک شک” اثر آلفرد هیچکاک را به صورت نما به نما مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد. خواندن این کتاب به دلیل محتوای جذابش و همچنین توانایی نویسنده در انتقال مطالب، بسیار سودمند بوده و برای تمامی دوستداران سینما تجربه‌ای به یادماندنی رقم خواهد زد.
***
کتاب دوم: ابزار کمدی نویسی
نویسنده: استیو کاپلان
دربارهی کتاب:
در حالی که کتاب‌های دیگر به شما نکاتی را در مورد نحوه «خنده‌نویسی» می‌دهند، این کتاب یک تغییر پارادایم در درک مکانیک و هنر کمدی، و ابزارهای اثبات‌شده و عملی ارائه می‌دهد که به نویسندگان کمک می‌کند تا این درک را به فیلم‌نامه‌های تجاری موفق ترجمه کنند. کتاب «ابزار کمدی نویسی» اسرار و تکنیک های منحصر به فرد نوشتن کمدی را تشریح می کند.
کاپلان سکانس‌هایی را در فیلم‌ها و تلویزیون‌های محبوب که کار می‌کنند و کار نمی‌کنند، واسازی می‌کند و توضیح می‌دهد که از چه ابزارهایی استفاده شده است (یا باید استفاده می‌شد). این کتاب با ترجمه مهدی کیا توسط نشر چشمه منتشر شده است.
***
کتاب سوم: راهنمای ژانر
نویسنده: یحیی نطنزی
دربارهی کتاب:
انرهای سینمایی در عین سادگی شان به شدت پیچیده اند: از پشتوانه ی غنی تاریخی ای برخوردارند که در گذر زمان افت وخیزهای زیادی را تجربه کرده است. چراغ راه سینمادوستان و سینماگران بوده اند و شناخت دقیق شان عیار قضاوت مان را درباره ی فیلم های سینمایی بالا می برد. در کتاب پیش رو، تلاش شده برای اولین بار در قالب یک اثر تألیفی و کاربردی مسیر این شناخت هموار شود.
خوانندگانی که پیش از این مجبور بودند دانش سینمایی خود را در زمینه ی ژانر با رجوع به منابع پراکنده و محدود افزایش دهند حالا مجموعه ای مفصل در اختیار دارند که قرار است چشم انداز دقیقی از ده ژانر اصلی برای شان ترسیم کند.
***
کتاب چهارم: تناقضات نابازیگری
نویسنده: روبرت صافاریان
دربارهی کتاب:
نوشتن نقش براساس شخصیت یک بازیگر غیرحرفه‌ای، شکل دیگری از بی‌اعتقادی به بازیگری حرفه‌ای است. ایده این است که اگر موقعیت‌های دراماتیک قصۀ فیلم را براساس تجربه‌های یک بازیگر بنویسیم یا کمابیش این کار را بکنیم، در این صورت، بازیگر انگار خود کاراکتر باشد و رفتار و واکنش‌هایش طبیعی و باورپذیر خواهند بود. سرانجام، نباید فراموش کنیم که در سینما بخشی از بازی – یا آن‌چه تصور می‌شود بازی است – از راه تدوین و گریم و موسیقی و تنظیم فاصلۀ دوربین از (نا)بازیگر به دست می‌آید و نیازی به بازی به‌معنای واقعی وجود ندارد.
عباس کیارستمی در سراسر دوران فیلمسازی‌اش، به شکل‌های گوناگون با این مسائل روبه‌رو بود. روبرت صافاریان در کتاب «تناقضات نابازیگری»، این پرسش اساسی را بررسی می‌کند که آیا می‌توان از سبک واحدی در بازی سینمایی در فیلم‌های عباس کیارستمی سخن گفت یا خیر؟
باور متداول این است که عباس کیارستمی در فیلم‌هایش، از نابازیگر استفاده می‌کرده است؛ اما واقعیت پیچیده‌تر از اینهاست. آیا شهره آغداشلو و محمدعلی کشاورز و ژولیت بینوش نابازیگرند؟ گفته می‌شود – خود کیارستمی تلویحا می‌گوید – که از این بازیگرها هم به‌صورت نابازیگر استفاده کرده است. با این همه، عکس این موضوع هم ممکن است صادق باشد. آیا کیارستمی در برخی مواقع از نابازیگران به‌جای بازیگر استفاده نکرده است؟
کتاب «تناقضات نابازیگری» نوشته‌ی روبرت صافاریان، به بررسی پیچیدگی مسئله‌ی مهم بازیگری در سینمای عباس کیارستمی می‌پردازد. مطالعه‌ی این کتاب را به دوستداران فیلم و سینما پیشنهاد می‌کنیم.
***
کتاب پنجم: فیلم‌های ما و فیلم‌های آن‌ها
نویسنده: ساتیاجیت رای
دربارهی کتاب:
پیش از فیلمسازان موج نوی سینمای فرانسه، کمتر فیلمسازی را در تاریخ سینما می‌توان سراغ گرفت که در کنار فیلمسازی به نظریه‌پردازی و نوشتن نقد فیلم هم پرداخته باشد(بدون در نظر گرفتن نمونه‌های منحصر به فردی مانند سرگی آیزنشتاین). «ساتیاجیت رای» یکی از همان نمونه‌های نادر تاریخ سینماست که با هوشمندی و حضور هم‌زمان قوه‌ی شناخت و قوه‌ی ذوق و خلاقه‌اش، در کنار قریب به چهل فیلم داستانی و مستند، مجموعه‌ای از متن‌های تئوریک و نقد فیلم را نوشت که در کتاب «فیلم‌های ما و فیلم‌های آن‌ها» منتشر شده‌اند.
تماشای فیلم‌های رای، نظرگاه هر بیننده‌ای که سینمای هندوستان را با بالیوود می‌شناسد، از بنیان تغییر خواهد داد چراکه او نه فقط سینماگری متفاوت از درون سینمای هند بود، بلکه نام بزرگ‌اش در کنار بزرگ‌ترین نام‌ها، بر بلندای المپ جهان سینما به چشم می‌آید. ساتیاجیت رای که در کتاب «فیلم‌های ما و فیلم‌های آن‌ها» دربارهی خدایانی هم‌چون ژان رنوار، جان فورد، چارلی چاپلین و آکیرا کوروساوا نوشته، امروز خودش جایگاهی هم‌سنگ همین خدایان دارد و در پانتئون سینما صاحب کرسی ویژه‌ایست.
فیلم‌های و فیلم‌های آن‌ها به دو بخش مجزا تقسیم شده، یکی پرداختن موشکافانه‌ی رای به سینمای هندوستان، ازجمله فیلم‌های خودش، شرایط فیلمسازی و وضعیت تولید فیلم در کشور و زمانه‌اش و بخش دیگر نوشته‌هایی که آثار دیگرانی را در برگرفته که او در مقام یک اندیشمند و منتقد سینه‌فیل مشتاقانه آثارشان را دنبال کرده و دربارهی آثارشان فکر کرده و نوشته است. نوشته‌های ساتیاجیت رای مثل فیلم‌های بزرگش خاصیت شعرگونه و درعین‌حال صریح و حتی تلخ و گزنده‌ای دارند که همین خصوصیات در کنار بار نظری و البته تاریخی‌شان، هر علاقه‌مند به سینمایی را به خواندن مشتاق‌تر می‌کنند.
***
کتاب ششم: سینما به روایت هوارد هاکس
نویسنده: جوزف مک براید
دربارهی کتاب:
«هوارد هاکس» و نبوغش در قریب به پنجاه سال فیلمسازی‌اش مشهود است؛ از هشت فیلم دوران صامتش، فیلم‌هایی که پس از ناطق شدن سینما ساخت و فیلم‌هایی که پس از ورود رنگ به سینما! تنوع ژانری فیلم‌های او نیز نمودی دیگر از اوج خلاقیت و هوشمندی این قصه‌گوی بزرگ است؛ کمدی‌های پارودی سرشار از ریزبینی و نکته‌سنجی‌اش، نوآرهای سرشار از تعلیق و کشکمش‌اش، وسترن‌های شورانگیز طناز و نفس‌گیرش و حتی فیلم‌های حادثه‌ای و ماجراجویانه‌اش که از بهترین نمونه‌های اکشن در همه‌ی زمان‌ها هستند!
این حجم از تنوع و درعین‌حال نوآور بودن فقط از یک هنرمند/شاعر/تکنسین برمی‌آید به نام «هوارد هاکس». البته هاکس نیز هم‌چون همکار فقیدش «جان فورد» با همه‌ی پیچیدگی‌های ذهنی‌اش، به دلیل اشرافش بر سینما، آن را چندان پیچیده نمی‌دید و ازهمین‌رو بود که این گفتار ساده از او هنوز یک متر و معیار درست است: «یک فیلم خوب مجموعه‌ای از تعدادی نمای خوب و متوسط است بدون نمای بد که البته یکی از آن نماهای خوب، آخرین نمای فیلم است!»
تنوع ژانری‌ای که فیلم‌های هاکس داشتند باعث شده بود بسیاری از منتقدان آنگلوساکسون او را جدی نگیرند، اما فرانسوی‌ها، ازجمله آندره بازن و شاگردانش در «کایه‌دوسینما» طبق معمول جلوتر از همتایان آمریکایی و انگلیسی‌شان دربارهی اهمیت هاکس گفتند و نوشتند و این شد که بعدتر مطالعات سینمایی به طور جدی به هوارد هاکس و عظمت کارش پرداخت.
کتاب «سینما به روایت هوارد هاکس» روایت نقادانه و تحلیلی «جوزف مک‌براید» از فیلم‌های هاکس و دوران فیلمسازی اوست. مک‌براید در این کتاب فیلم به فیلم پیش آمده و همراه با تصاویر و توضیحاتی موجز و کامل، اهمیت هاکس و دست‌آوردهایش برای تاریخ سینما را روایت کرده است. «سینما به روایت هوارد هاکس» یکی از نمونه‌های شاخصی‌ست که باید هر دانش‌جو، فیلمساز تازه‌کار و علاقه‌مند جدی سینمایی آن را بخواند و برای آموختن طریقت سینما در والاترین وجه‌اش سر کلاس فیلمسازی هوارد هاکس بنشیند.
Loading...