هادی علی‌پناه مدیر وب‌سایت «فیدان» در گفتگو با خبرنگار سینمایی خبرگزاری صبا درباره جزییات اکران رایگان فیلم‌های کوتاه از طریق این وب‌سایت گفت: درآمدزایی از طریق فروش فیلم کوتاه در دنیا از سه مسیر عمده اتفاق می‌افتد؛ مسیر اول شبکه‌های تلویزیونی هستند که حق پخش فیلم‌ها را خریداری می‌کنند برای مثال شبکه‌های «Arte» و «ZDF» مهم‌ترین خریداران فیلم‌های فرانسوی و آلمانی هستند. مسیر دوم ارائه در کنار فیلم‌های بلند سینمایی چه در مرحله اکران سینماها و چه در مرحله عرضه روی دی وی دی است و در نهایت مسیر سوم فروش فیلم‌های موفق در وی او دی هاست و وقتی از صفت «موفق» استفاده می‌کنیم متاسفانه هنوز هم مجبوریم صرفا از فیلم‌های برنده اسکار اسم ببریم.

وی افزود: حالا نگاه کنید در ایران چه اتفاقی می‌افتد، تلویزیون هیچ علاقه‌ای برای پرداخت حق پخش فیلم‌های کوتاه ندارد. آن‌ها همواره با این لحن که فیلمساز فیلم کوتاه باید از خدایش باشد که فیلمش در رسانه ملی نمایش داده می‌شود بر گردن فیلمسازان یا ارگان‌های دولتی متولی منت می‌گذارند و گزینه‌ای جز نمایش رایگان ندارند. تازه از این مشکل عبور کنیم ممیزی حاکم بر تلویزیون درصد بسیار بالایی از فیلم‌های کوتاه سال‌های اخیر را عملا غیرقابل نمایش می‌کند. تقصیر این مساله هم بر گردن محدودیت‌های اعجاب‌انگیز صدا و سیماست نه فیلم‌های کوتاه.

علی‌پناه با اعلام اینکه برای اکران در سینماها و یا نمایش خانگی کنار فیلم‌های بلند باید از پخش کننده‌ها سوال کنیم که چه‌قدر برایشان مهم است این ماجرا اتفاق بیفتد، گفت: البته چندباری شاهد انتشار فیلم‌های کوتاه به صورت دی وی دی بوده‌ایم اما هیچ تداومی در کار نبوده و اکران هنر و تجربه هم با وجود شروع خوبش در دو سه فصل اخیر راکد بوده هر چند در همان شروع هم در جذب مخاطب خارج از دامنه فیلمسازها و هنرجوها چندان موفق نبود.

وی با اشاره به این که وی او دی‌ها حاضر به انتشار فیلم کوتاه نیستند، خاطرنشان کرد: برای اکران وی او دی هم باز بحث سود به میان می‌آید. هیچ کدام از وی او دی‌ها حاضر نیستند بنر اصلی سایتشان را به یک یا چند فیلم کوتاه اختصاص دهند. تجربه قرارداد ما با آمازون و چند وی او دی شناخته شده دیگر نشان داد که عملا مخاطب عام وقتی در معرض انبوهی فیلم و سریال قرار دارد چندان توجهی به فیلم کوتاه نخواهد داشت و تنها چیزی که او را به صورت مقطعی جذب می‌کند اسم اسکار است.

مدیر وب‌سایت «فیدان» تصریح کرد: همه این دلایلی که عرض می‌کنم نه از روی بدبینی یا ناامیدی برای بهتر شدن وضعیت بلکه از روی تجربه و تحقیق است. خود ما تلاش خواهیم کرد هر کدام از این مسیرها را که در آینده ممکن است هموار شود حمایت کنیم اما هر کدام از روش‌های بالا در بهترین شرایط خود درصد بسیار ناچیزی از فیلم‌های کوتاه را شامل می‌شوند و بیش از ۹۷ درصد فیلم‌ها در مقیاس داخلی و ۹۹ درصد فیلم‌ها در عرصه بین‌المللی هرگز به چنان سطحی از کیفیت و اعتبار نمی‌رسند که مورد توجه شبکه‌های تلویزیونی، شرکت‌های پخش یا وی او دی‌ها قرار بگیرند.

وی اضافه کرد: هنوز هم مهمترین وی او دی اختصاصی فیلم کوتاه در جهان shorts.tv است که برخلاف حمایت چندین کشور و جشنواره‌های بزرگ و حتی آکادمی اسکار بسیار از فعالان عرصه فیلم کوتاه در داخل کشور حتی نامش را نشنیده‌اند و در عرصه بین‌المللی هم سه سال است همزمان با نزدیک‌تر شدن به مراسم اسکار چند باری اسمش را می‌شنویم چون آن‌ها به صورتی انحصاری همه فیلم‌های کوتاه نامزد اسکار را برای فروش عرضه می‌کنند.

اکران رایگان فیلم کوتاه در بستر وب، مسیر پیش روی بخش مهمی از فیلمسازان فیلم کوتاه است

علی‌پناه در پاسخ به این پرسش که دلیل به وجود آمدن این مسائل چیست، گفت: دلیل اصلی بروز این اتفاق اینجاست که فیلم کوتاه را برای بازگشت مالی نمی‌سازند. وقتی بودجه فیلم کوتاه را همه جای دنیا دولت‌ها، دانشگاه‌ها، نهادهای سینمایی و خانواده فیلمسازها تامین می‌کنند عملا بحث اصلی بر سر حمایت از فیلمسازان جوان برای یادگرفتن سینما و طی کردن مسیر به سوی سینمای حرفه‌ای است و در نهایت تعدادی فیلمساز نامتعارف که با فیلم‌های تجربی و آوانگاردشان اساسا دنبال مخاطب عام نیستند.

وی با اشاره بر راهکارهای موجود ادامه داد: با نگاه کردن به الگوهای چرخه فیلم کوتاه در جهان متوجه می‌شویم که اکران رایگان مهم‌ترین گزینه در مقابل بخش اعظم فیلمسازان فیلم کوتاه است. حتی روش‌های جدید پخش فیلم نیز به همین سمت حرکت می‌کنند. چرا نباید به جای محدود کردن مخاطب فیلم کوتاه به مخاطبان جشنواره‌ها که باز عمدتا مخاطبان خاص هستند، از بستر وب برای بیشتر دیده شدن و در نتیجه بیشتر معرفی شدن فیلمساز استفاده کنیم؟ این روند باعث تغییر مهمی در ساختار جشنواره‌های فیلم نیز می‌شود و اکنون نیمی از بزرگ‌ترین و معتبرترین جشنواره‌های فیلم در جهان اهمیتی به آنلاین بودن یا نبودن فیلم‌ها در اینترنت نمی‌دهند چون کارکرد جشنواره‌ها چیز دیگری است و در بیشتر مواقع منافاتی با نحوه‌ ارائه فیلم‌ها ندارد.

علی پناه تاکید کرد: حتی در کشورهایی که سه مسیری که در بالا اشاره کردم به خوبی عمل می‌کنند باز هم مهم‌ترین روش برای نمایش فیلم‌ها و دسترسی مخاطبان به فیلم‌ها، اکران آنلاین و رایگان فیلم‌هاست. بی‌دلیل نیست که اکنون از هر کدام از متخصصان حوزه فیلم کوتاه در هر کجای جهان سوال کنید بهترین جا برای دیدن فیلم کوتاه کجاست همه پاسخ خواهند داد: کانال استف پیکز vmeo که در آن فیلم‌ها به صورت رایگان منتشر می‌شوند و بعد از ۶ سال فعالیت حالا دیگر آنقدر معتبر شده که فیلمسازها انتخاب شدن فیلم‌شان برای نمایش در استف پیکز و آمار بازدیدش را در رزومه خودشان ذکر می‌کنند.

وی افزود: از صمیم قلب امیدوارم روزی فرا برسد که حداقل فیلم‌های کوتاه موفق و باکیفیت صاحب چنین زیرساخت‌هایی باشند اما در نهایت باز با انبوه فیلم‌های کوتاهی که واجد چنین کیفیتی نیستند چه کار باید کرد؟ فیلم‌ها را محکوم کنیم به شکست و فیلمساز را در تنهایی خودش با فیلمش رها کنیم؟ بهترین مسیر، توضیح این مساله به فیلمساز است که برای بهتر شدن کارش و این که ایرادهای خود را بفهمد باید با مخاطب مواجه شود البته در شرایط سالم درصد بیشتر این فیلم‌ها آنچنان هزینه‌ای برای ساختشان نشده که نگران بازگشت سرمایه‌شان باشند.

تکلیف مالکیت فیلم کوتاه مشخص نیست

علی‌پناه درباره درآمدزایی فیلم‌های کوتاه تشریح کرد: مساله ناراحت کننده اینجاست که مدیران ارشد سینمایی در دو سه سال اخیر دائم از درآمدزایی فیلم‌های کوتاه حرف زده‌اند و نهادهای متولی را موظف کرده‌اند از مسیر فروش فیلم‌ها درآمدزایی کنند. طبعا دلیل اصلی اینجاست که بودجه نهادهایی مانند انجمن یا مرکز گسترش را کم کنند، حالا اینکه بر اساس چه الگویی این درآمدزایی باید اتفاق بیفتد، اصلا چقدر امکانش هست یا نه و مدیران عزیز چه زیرساخت و ساز و کاری برای ایجاد کردن چنین فرآیندی تدارک دیده‌اند کسی مطلقا پاسخگو نیست. برای مثال دوستان ما سال‌هاست در سازمان سینمایی تکلیف مالکیت فیلم کوتاه را مشخص نکرده‌اند. حالا سوال کنیم چیزی که مالکیتش مشخص نیست چطور باید فروخته شود؟ با توافق دوستانه نمی‌شود یک سازوکار مشخص برای بازار عرضه و تقاضا پیش بینی کرد.

وی ادامه داد: ما در «فیدان» همواره تلاش می‌کنیم در حد توان خودمان با حداقل حمایت و سخت‌ترین شرایط ممکن برای تامین نیازهای مالی خودمان کاری برای جامعه فیلم کوتاه کنیم. حواسمان همان اندازه که به اتفاقات این حوزه در کشورهای دیگر است، به ظرفیت‌های کشور خودمان هم است. اکران رایگان فیلم کوتاه در بستر وب، مسیر پیش روی بخش مهمی از فیلمسازان فیلم کوتاه است و ما تلاش می‌کنیم چنین بستری را به وجود بیاوریم.

سندروم فیلم‌های کوتاه گریبان‌گیر فیلمسازان جوان

مدیر وب‌سایت «فیدان» درباره تدابیر اتخاذ شده این وب توضیح داد: در این مسیر طبعا هدف‌گذاری‌های کوتاه مدت و بلندمدت مشخصی داریم و پویایی لازم برای آسیب شناسی و اتخاذ رویکردهای تازه را نیز اندیشیده‌ایم. در کنار حمایت از فیلمسازان دیگر هدف اصلی ما تربیت مخاطب فیلم کوتاه است. تلاش خواهیم کرد دائم با دادن یک سری سرنخ‌های مشخص و آموزش مداوم در حد توان خودمان مخاطبی را برای فیلم کوتاه پرورش دهیم که به ماهیت ترمیم‌گر و موثر خود آگاه باشد. مخاطب فیلم کوتاه باید بداند که با کیفیت واکنش خود بسیار بیشتر از فیلمسازان تثبیت شده سینمای حرفه‌ای در آینده فیلمسازان جوان و کم تجربه نقش دارد.

علی‌پناه در پاسخ به این پرسش که فیلم‌هایی بارگذاری شده در سایت بر چه مبنایی انتخاب می‌شوند، بیان کرد: بسیاری از فیلم‌ها به دلایل مختلف مانند کمبود بودجه، بی‌تجربگی فیلمساز و… آن کیفیت لازم را ندارند اما به عقیده من همه فیلم‌های کوتاه باید حق دیده شدن داشته باشند. اگر صرفا به فیلم‌هایی که وارد چرخه جشنواره می‌شوند، توجه کنیم در سال شاید به ۶۰ تا ۱۰۰ فیلم کوتاه محدود شویم در صورتی که به طور میانگین هر سال ۱۵۰۰ فیلم کوتاه تولید می‌شود.

وی اضافه کرد: برخی از این فیلم‌ها واقعا فیلم خوبی نیستند و حتی من که تخصصم در این حوزه است برایم دشوار است آن‌ها را تماشا کنم اما تلاش می‌کنم حتما آن‌ها را ببینم در نتیجه همانطور که اشاره کردم ما حتی برخی آثاری که کیفیت لازم را ندارند و به نظر ضعیف هستند را در کنار فیلم‌های موفق در این پروژه‌مان به نمایش می‌گذاریم زیرا نظراتی که مخاطب به فیلمساز می‌دهد، می‌تواند برای او راهگشا باشد.

این منتقد سینما تاکید کرد: علاوه بر این، کسب آگاهی از سطح کلی فیلم‌های کوتاه می‌تواند تنها از چنین مسیری برای مخاطبان جدی و کارشناسان امر مشخص شود و در نهایت یک هدف مهم نیز از اکران فیلم‌های ضعیف‌تر داریم؛ آن هم اینکه یک سری از ایده‌ها و مضامین دائما در فیلم‌های کوتاه تکرار می‌کنند. ما در فیلم کوتاه چیزی به نام سندرم‌های فیلم کوتاه داریم و هر سال شاید نیمی از فیلم‌های کوتاه ساخته شده از این سندرم‌ها که ایده‌ها و مضامین تکراری هستند رنج می‌برند.

وی با اشاره به این آسیب افزود: دلیل مهم بروز این آسیب اینجاست که فیلمسازان جوانتر چون دسترسی به فیلم‌ها ندارند طبعا از این موضوع هم آگاه نیستند که این موضوع یا ایده قبلا بارها ساخته شده است. ما داستان‌هایی داریم که هر سال چندین مورد اقتباس از آن‌ها صورت می‌گیرد. این مشکل تنها و تنها با در دسترس قرار گرفتن تعداد بالایی فیلم کوتاه رفع خواهد شد. باید سطح آگاهی خانواده فیلم کوتاه از میزان تکراری بودن این ایده‌ها و مضامین را بالاتر ببریم که حتی اگر خود فیلم‌ساز فیلم‌های مشابه را ندیده باشد کسی از دوستانش این اخطار را به او بدهد. فکرش را بکنید در سال چقدر هزینه و انرژی صرف این ایده‌های تکراری و کلیشه‌ای می‌شود.

مدیر وب‌سایت «فیدان» در پایان تصریح کرد: نمایش رایگان فیلم کوتاه روی یک بستر مشخص یکی از ملزومات حوزه فیلم کوتاه است که تاکنون صاحب آن نبوده‌ایم. انتشار فیلم کوتاه توسط خود فیلمساز در صفحات شخصی‌اش چندان کارساز نیست و باز هم مخاطبان او را به دوستان و آشنایانش خواهد کرد. چه بهتر که ما هم بستر مشخصی داشته باشیم تا توانایی هدف‌گذاری و جذب و هدایت مخاطب را داشته باشد و ما در پروژه «لابیِ» فیدان که هم اکنون روی بسترهای آی جی تی وی اینستاگرام، آپارات و یوتیوب فعال شده به سهم خودمان تلاش خواهیم کرد چنین امکانی را ایجاد کنیم. امیدوارم دو سال بعد کمتر از امروز شاهد حیرانی فیلمسازان جوان و سردرگمی مخاطبان فیلم کوتاه باشیم.

دلارام صادقی

انتهای پیام/