به گزارش صبا، چندی پیش انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان نسبت به فراخوان  «جایزه کتاب ماه و سال» کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و لزوم رعایت قانون کپی‌رایت برای داوری آثار اعتراض کردند. سپس مصطفی رحماندوست دبیر «جایزه کتاب ماه و سال» در گفتگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری صبا در واکنش به این اعتراض گفت: هیچ ناشری حق ندارد اثر دیگری را بدون اجازه او و یا به نام‌ خود منتشر کند. ما تغییری در فراخوان جایزه ایجاد نمی‌کنیم و فقط کتاب‌هایی که با رعایت کپی‌رایت در ایران به چاپ رسیده باشند مشمول جایزه می‌شوند.

حال برای بررسی این مساله با شیوا حریری دبیر بخش کودک و نوجوان نشر چشمه و مترجم تماس گرفتیم تا نظر او را به عنوان یک ناشر درباره این اقدام «جایزه کتاب و ماه» کانون جویا شویم، او در گفتگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری صبا این تصمیم را عجیب خواند و بیان کرد: به نظر من تصمیمات این‌چنینی سیاست یک بام و دو هوا است. یعنی وزارت فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی به کتاب بدون رعایت کپی‌رایت مجوز انتشار می‌دهد و از طرفی یک جشنواره و جایزه دولتی می‌گوید که من به کتاب‌هایی که قانون کپی‌رایت را رعایت نکرده باشند، جایزه نمی‌دهم. آن‌هم در این شرایط ایران که با وجود تحریم‌ها و روابط خارجی گاهی اصلا امکان خرید حق کپی‌‌رایت برای ما وجود ندارد. جوایز خصوصی حق دارند که قوانین خاص خودشان را داشته باشند اما کانون یک موسسه دولتی است و جوایز دولتی باید حداقل عدالت مشترک را رعایت کنند. فکر می‌کنم در شرایط فعلی ناشری که حساب خارجی نداشته باشد اصلا امکان انتقال پول یا خرید ندارد.

این ناشر درباره رعایت نشدن قانون کپی‌رایت در کتاب‌هایی که در بخش کودک و نوجوان نشر چشمه منتشر می‌شوند، تصریح کرد: ما در اوایل دوره جدید کاری بخش کودک و نوجوان نشر چشمه موفق شدیم حق کپی‌رایت تعدادی از کتاب‌ها را بخریم اما بعد از جدی شدن داستان تحریم‌های خارجی امکان مبادله پول با دیگر کشورها را نداشتیم و کتاب‌های اخیر ما حق کپی‌رایت ندارند.

او درباره فرستادن کتاب‌های نشر چشمه به «جایزه کتاب و ماه» گفت: احتمالا همه کتاب‌هایی که در بخش کودک و نوجوان نشر چشمه منتشر شده‌اند را برای «جایزه کتاب ماه و سال» کانون ارسال می‌کنیم اما بسیاری از آن‌ها کپی‌رایت را رعایت نکرده‌اند و احتمالا جایزه‌ای هم به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد. در این صورت داوری جایزه میان چند ناشر محدود که به هردلیلی می‌توانند قانون کپی‌رایت را بخرند، انجام می‌شود و فکر می‌کنم نمی‌توان نام رقابت را بر آن گذاشت.

این مترجم درباره لزوم رعایت حق کپی‌رایت در ایران توضیح داد: من به طور کلی با رعایت قانون کپی رایت در ایران بسیار موافقم زیرا فکر می‌کنم بخش زیادی از عقب‌ماندگی و در حاشیه ماندن ادبیات و هنر ما و دلیل رشد نکردن خلاقیت‌ها این است که ما مصرف‌کننده‌ایم نه تولیدکننده. اگر تعداد کتاب‌های ترجمه ما را با کتاب‌های تالیفی مقایسه کنید به این امر پی می‌برید. اگر ما حق کپی‌رایت کتاب‌ها را می‌خریدیم، نمی‌توانستیم انقدر کتاب ترجمه کنیم و مجبور به تولید بیشتر می‌شدیم.

مترجم کتاب «شبی که خرگوش کوچولو خوابش نمی‌برد» با اشاره به اینکه در جهان ما را به عنوان «دزد» می‌شناسند، عنوان کرد: این بحث سال‌هاست که مطرح می‌شود و دولت هیچ تلاشی برای ورود ما به قانون کپی‌رایت ندارد. این یک حق جهانی است که تمام کشورهای پیشرفته جهان به آن‌ پیوسته‌اند و ما درواقع ساز مخالف می‌زنیم و به همین دلیل از جهان جدا شده‌ایم. ما نمی‌توانیم در نمایشگاه‌های خارجی شرکت کنیم زیرا ما را به عنوان دزد می‌شناسند و همین عنوان را هم‌ به زبان می‌آورند. گاهی اوقات از ناشران ما سوال می‌کنند که این کتاب چطور از کشور شما سردرآورده است؟ و برای آن‌‌‌ها انقدر رعایت حق معنوی کتاب بدیهی است که تعجب می‌کنند چطور یک نفر بدون اجازه و اطلاع، کتابشان را در یک کشور دیگر چاپ کرده است. به همین دلیل ما نمی‌توانیم وارد عرصه جهانی فروش کتاب‌ها شویم و تعامل با دنیا صورت نمی‌گیرد. این موضوع هم‌ فقط به کتاب مربوط نیست بلکه درباره گرافیک، موسیقی، فیلم و… هم‌ صدق می‌کند.

او در ادامه اظهار کرد: یکی دیگر از آفت‌های رعایت نکردن کپی‌رایت این است که وقتی یک کتاب پرفروش در دنیا منتشر می‌شود، ترجمه‌های متعددی از آن که گاهی به ۱۳_۱۴ جلد می‌رسد در بازار ایران به چاپ می‌رسد. در شرایط فعلی ما خرید کپی‌رایت برای ناشر هیچ سودی بجز رعایت اخلاقی ندارد. ناشر یک پولی پرداخت می‌کند اما حتی تضمین اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کتاب‌های مشابه مجوز چاپ ندهد، وجود ندارد. از نظر اقتصادی عملا هیچ سودی برای ناشر ندارد و گویی سرش کلاه رفته است و باعث نمی‌شود که حداقل حقوق کتاب برای خودش باشد و ناشر دیگری سراغ چاپ آن نرود. مثل اینکه شما یک خانه بخرید اما همسایه‌‌ها هم به آن رفت‌وآمد داشته باشند.

مترجم کتاب «نیکی و روز بارانی» خاطرنشان کرد: اگر ما قانون کپی‌رایت را بپذیریم باید برای خرید حق چاپ کتاب پول پرداخت کنیم و احتمالا در ابتدا برای ناشران شرایط سختی به وجود آورد و بر قیمت و تعداد کتاب‌ها هم تاثیر بگذارد اما تمام این سختی‌ها دلیل نمی‌شود که ما یک کار مسلما درست را انجام ندهیم. اگر همه ناشران موظف به خرید حق انتشار کتاب باشند، دوباره شرایط برای همه برابر می‌شود و شرایط چه سخت و چه آسان برای همه یکسان خواهد بود.

شیوا حریری در پایان با بیان اینکه هرچقدر زمان می‌گذرد دنیا کوچک‌تر می‌شود و ما با مردم جهان چشم‌درچشم می‌شویم، بیان کرد: اکنون از طریق صفحات مجازی ناشران و مولفان در دنیا به سرعت متوجه انتشار کتابشان می‌شوند و این قضیه بسیار برای ما بد است. همان‌طور که تمام کشورهای همسایه ما این قانون را رعایت می‌کنند خوب است که ما هم چهره زشت و منفی از خود در جهان ارایه نکنیم.

بیشتر بخوانید:

پاسخ دبیر «جایزه کتاب ماه و سال» به یک اعتراض/ به آنکه کپی‌رایت را رعایت نکند جایزه نمی‌دهیم

رعایت نکردن کپی‌رایت به ترجمه‌های موازی و بی‌کیفیت منجر شده است/ کارمان غیراخلاقی است

ندا زنگینه

انتهای پیام/