به گزارش خبرنگار سینما صبا، گروه سینمایی هنر و تجربه، از سال ۱۳۹۱ با تاکید بر نمایش فیلم‌های هنری و تجربی که راهی به اکران عمومی ندارند و نمی‌توانند انتظارات گیشه را برطرف کنند، افتتاح شد؛ این گروه با حمایت‌های مالی دولت هر سال پولی دریافت می‌کرد تا اینگونه آثار پس از بررسی شورای انتخاب به نمایش عمومی درآیند. حمایتی که رفته رفته کم‌تر شد و این گروه را از استقلال جدا و زیر نظر دولت سپرد.

هنر و تجربه در طول حیات خود دارای ۲ دوره فعالیت است که از نظر هدف تفاوتی ندارند؛ دوره اول از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ به‌صورت مستقل در دولت دوازدهم و دوره دوم از سال ۱۴۰۰ تاکنون. با آغاز دولت سیزدهم، گروه سینمایی هنر و تجربه زیر نظر مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی فعالیت خود را از سر گرفت که با انتقادات بسیاری همراه بود و بسیاری به دلیل رویکردهای دولت جدید و تاکید بر اکران آثار سازمانی و ارگانی، شکست محتوایی آن را پیش‌بینی می‌کردند.

حال سوال اینجاست؛ تفاوت هنر و تجربه پیشین با جدید در چیست و آیا هنر و تجربه جدید شکست خورده یا موفق عمل کرده است؟

هنر و تجربه در هر ۲ دوره مدیریت خود از نظر محتوایی و اکران آثار یک هدف داشته است و نمی‌توان در میان آثار اکران شده تفاوت بسیاری قائل شد اما برخلاف پیش‌بینی‌ها آثار این دوره از گروه سینمایی به سمت اکران فیلم‌های ارگانی و سازمانی نرفته است و تاکنون طیف متفاوتی از آثار قابل مشاهده‌ بوده‌اند تا جایی که اولین فیلم اکران شده «درخت خاموش» به کارگردانی فایسال سویسال و تهیه‌کنندگی علی نوری اسکویی تولید مشترک ایران و ترکیه نام داشت که خارج از انتظارات پیش رفت.

در همین راستا محمد طیب مدیر گروه سینمایی هنر و تجربه در گفت‌وگو با خبرنگار صبا و در پاسخ به این پرسش که چه ژانر از فیلم‌ها را برای اکران در این گروه سینمایی درنظر دارید، گفت: «تنها ملاک ما برای اکران در هنر و تجربه این است که فیلم متقاضی توسط معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی پروانه نمایش دریافت کرده باشد، پس یک نوع مشخص از ژانر را برای اکران در نظر نداریم.»

او ادامه داد: «همانطور که در طول این دوره از سینمای هنر و تجربه فیلم‌هایی تجربی مثل «مهاجران»، قصه‌گو و خلاقانه همچون «تارا» یا نوآورانه چون «کاپیتان من»، «مقیمان ناکجا» با تجربه فرم‌های متفاوت و فیلم‌های مستقلی مثل «ایمو» و «دوار» را اکران کرده‌ایم پس طیف گسترده‌ای از ژانرهای سینمایی را درنظر داریم و تمایلی به اکران شکل خاضی از آثار نداریم.»

طیب در پایان تاکید کرد: «هدف‌مان این است که برخلاف هنر و تجربه پیشین که محدوده‌ای از فیلم‌ها را درنظر داشت، مبلغ نوع خاصی از آثار نباشیم بلکه هنر و تجربه را به عنوان سکویی برای اکران فیلم و استعدادهایی که می‌خواهند دیده شوند، درنظر بگیریم.»

آثار اکران شده در دوره جدید سینمای هنر و تجربه از چهره‌های شناخته‌شده‌ای همچون بهرام رادان و شهاب حسینی تا فیلمسازانی که برای اولین بار نام آن‌ها را می‌شنویم، تشکیل شده‌اند که می‌تواند توجه به طیف‌های مختلف فیلم باشد اما توجه به ژانر و طیف خاصی از فیلمسازان همان انتقادی است که بسیاری به گروه سینمایی هنر و تجربه در دوره گذشته داشتند که درستی یا نادرستی آن مدنظر ما نیست. البته این گروه در ابتدا اینگونه نبود و اکران همه آثار تجربی و هنری را مد نظر داشت اما برخی معتقدند که رفته رفته از هدف خود دور شد و به صورت گزینشی عمل می‌کرد.

در این باره با امیرحسین علم‌الهدی مدیر سابق گروه هنروتجربه تماسی داشتیم اما پاسخگو نبود.

|هفته‌های فیلم هنر و تجربه در مقایسه با بسته فیلم‌ها|

هنر و تجربه جدید، اشکال‌هایی هم دارد؛ در دوره گذشته این گروه سینمایی، شاهد اکران بسته فیلم‌های مستند، انیمشین یا داستانی بودیم و مخاطب می‌توانست در طول ساعاتی که در سینما حضور دارد، علاوه‌بر اثر مورد نظرش، شاهد چند فیلم متفاوت باشد؛ این رویکرد در دوره فعلی هم وجود دارد، به طوری که بسته فیلم کوتاه «ژنریک» سال گذشته روی پرده رفت که غالبا تولیدات انجمن سینمای جوان را شامل می‌شد و انتظار می‌رود این بسته‌ها، همه فیلمسازان سینمای ایران دراین عرصه [به‌ویژه سینماگران تجربه‌گرایی که با عشق و سرمایه‌شحصی فیلم می‌سازند] دربرگیرد و توجه هنروتجربه، به این دست آثار بیشتر از پیش باشد، همچنان که در خبرها آمد که در قالب هفته فیلم هنر و تجربه در ایلام بسته فیلم کوتاه «ژنریک» روی پرده می‌رود که نویدبخش است و این امید را زنده می‌کند که این دست اکران‌ها تنها در هفته‌های فیلم رخ ندهد و شاهد اکران اینگونه بسته‌ها همچون گذشته باشیم.

همچنین این گروه سینمایی پردیس سینمایی چارسو را به عنوان خانه و مرکز نمایش‌ها و رویدادهای گروه هنر و تجربه انتخاب کرد و تمامی رویدادهای رونمایی و جلسات نقد و بررسی در این پردیس سینمایی برگزار می‌شود، این درحالی‌ست که پیش از این خانه هنرمندان ایران به‌عنوان مرکز نمایش‌های هنر و تجربه شناخته می‌شد. فضای سینمای هنر و تجربه با سینمای بدنه متفاوت است و مخاطبان خاص خود را می‌طلبد؛ مخاطبانی از جنس هنر که به گیشه اهمیت چندانی نمی‌دهند و تنها برای دیدن یک فیلم سرگرم‌کننده به سینما نمی‌روند به همین دلیل این سوال به وجود می‌آید، سینمایی که در بازار موبایل است، جایگاه بهتری برای اکران آثار هنری و تجربی است یا سینمایی که در کنار آن گالری و محافل خاص‌تر فرهنگی و هنری برگزار می‌شود؟

از سوی دیگر هنر و تجربه جدید ۲ دوره هفته فیلم در شهرهای اردبیل و شیراز برگزار کرد که مورد استقبال سینمادوستان، فیلمسازان و هنرمندان قرار گرفت؛ این گروه سینمایی در هفته فیلم، علاوه بر نمایش آثار، کارگاه‌ها و نشست‌های نقد فیلم هم برگزار می‌کرد که مورد توجه علاقه‌مندان بود؛ کارگاه‌های اردبیل با حضور همایون اسعدیان، هاشم مرادی، علی نوری اسکویی و سیاوش چراغی‌پور و شیراز توسط احمدرضا درویش، علی روئین‌تن، سیاوش صفاریان‌پور و هاشم مرادی برگزار شد.

این گروه قرار بود سومین هفته فیلم هنر و تجربه را در ایلام برگزار کند اما متوجه شدیم که خبر این رویداد از سایت هنر و تجربه پاک شده است، پس از پیگیری‌هایی که از روابط‌عمومی داشتیم، متوجه شدیم که این برنامه به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده در خطوط پروازی و لغو پروازها به زمان دیگری موکول شده است.

طبق مشاهده نویسنده در زمان اکران فیلم و کارگاه‌های برگزار شده در شیراز، طیف وسیعی از مردم حضور داشتند که در میان آن‌ها فیلمساز، هنرجو، مردم عادی و… بودند تا جایی که علاقه‌مندان در سالن‌های پر شده از جمعیت، با صندلی‌های خالی انگشت‌شماری روبه‌رو می‌شدند.

این درحالی‌ست که هنر و تجربه در دوره قبل در هفته‌های فیلم به اکران آثار خارجی هنری و تجربی می‌پرداخت، هفته فیلم‌هایی همچون «هفته فیلم اروپایی» که در چهار دوره برگزار شد. «هفته فیلم ایتالیا» و «نگاهی بر سینمای چین» که به ۲ دوره رسید و به صورت آنلاین و حضوری در دسترس مخاطبان قرار گرفت.

|کلام آخر…|

باید گفت هنر و تجربه در هر ۲ دوره از نظر ماهیتی برای نمایش آثار تفاوتی نداشته است، تفاوت اصلی در دولتی شدن آن و چترهای حمایتی سازمان سینمایی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که در اواخر دوره قبلی و با تغییر رویکرد، کم‌کم شکل دیگری به خود گرفت بود (هنر و تجربه ابتدا به شکل دولتی متولد شد اما از ابتدا قرار بود در ادامه به دست بخش خصوصی و در قالب یک موسسه ادامه فعالیت پیدا کند که جلوی آن گرفته شد).

امید می‌رود این گروه سینمایی با هر سیاست‌گذاری و روشی که هست، با وجود مخالفت‌ها، پابرجا بماند، اثرگذار باشد و بتواند سینمای ایران را به پیش براند.

فروغ گشتیل